بزرگمردان کوچکی که حماسه آفریدند

با اطمینان می‌تون گفت همانقدر که سینما برای بزرگترها جدیت دارد و تئوری‌ها و نظریه‌های فراوان برایش ساخته می‌شود همانقدر و بلکه بیشتر باید این دنیا را برای کودکان ساخت و حتی باید نسبت به فیلم‌هایی که برای کودکان ساخته می‌شود جدی تر بود. جدیت برای کودکانی که اگر باور داشته باشیم آینده‌ هر جامعه‌ای به دست آنها خلق می‌شود باید پذیرفت که باید برایشان حرف زد، سرود، قصه گفت، تصویر ساخت و در دنیای ایده‌ها و رویاهایشان بازی کرد و بعد آنها را وارد بازی‌های جدی‌تر کرد و از آنها قهرمانان آینده ایران زمین را ساخت.

فیلمسازی برای کودکان ایرانی همانقدر متنوع است که محیط و اقلیم این کودک و اما وقتی کودکی در یک کشور اسلامی و انقلابی رشد می‌کند و از نسل پدران و مادرانی است که سال‌ها یا در فضای انقلابی یا جبهه‌ها یا در پشت جبهه‌ها دلاورانه حضور داشته اند، دیگر کار مهم تر و حساس تر هم می شود.

اما سینمای امروز کمتر حرفی برای گفتن به این کودکان دارد. کودک امروز در فیلم‌هایش سخنی هرچند کوتاه از پیشینه مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌هایش نمی‌شنود و نمی‌بیند و بعد به یک باره بزرگ می‌شود و خیلی جدی در برابر یک تاریخ 8 ساله از دفاعی قرار می گیرد که حال هر کسی یک روایت از آن دارد.

به این بهانه سراغ یکی از فیلمسازانی رفتیم که کودکان را در آثار دفاع مقدسی خود محور قرار داده است و از آنها سخن گفته است.

کمک های یک نوجوان به رزمندگان جنگ

صادق دقیقی درباره فیلم «بزرگمرد کوچک» که آن را با محوریت شخصیت بهنام محمدی یک نوجوان کم سن و سال که در دوران دفاع مقدس حضور داشته ساخته است، گفت: بهنام محمدی حدود 12 الی 13 سال داشت در سال 59 و با سقوط خرمشهر این کودک در شهرش می‌ماند و با حربه‌های کودکانه خویش به رزمندگان یاری می‌رساند. او در جبهه‌ها به سمت اردوگاه‌های عراقی ها می رود و با این ادعا که بدنبال پدر و مادر خود می گردد اطلاعات زیادی کسب می کند و بعد نزد ایرانی ها بازمی گردد و این اطلاعات را به آنها می دهد و به این طریق در همان سن کودکی از اولین کسانی است که اطلاعات عملیات جبهه را تامین می کند.

وی با اشاره به خصوصیات بهنام محمدی ادامه داد: وی قبل از اینکه به جبهه برود پسر مذهبی ای نبود و برعکس شیطنت های زیادی داشت. هنگامی که جنگ در خرمشهر اتفاق می‌افتد خانواده‌اش تلاش می‌کنند که او را به خارج از خرمشهر بفرستند اما او اصرار می‌کند که باید بماند زیرا همه دوستانش در شهر مانده‌اند. این پسر نوجوان زمانی که وارد جبهه می شود به دلیل فضای جبهه و اینکه دوستانش یکی یکی به شهادت می رسند تغییرات زیادی می کند. وی فقط 35 روز در جبهه بود و بعد از این 35 روز به شهادت می رسد اما در همین ایام است که از یک پسر بازیگوش به کسی تبدیل می‌شود که به رزمندگان کمک های زیادی می‌کند.

نامه رییس جمهور وقت برای یک کودک برای اعزام به جبهه

صادق دقیقی با اشاره به نحوه شهادت بهنام محمدی عنوان کرد: بعضی می گویند بهنام محمدی به خود نارنجک بسته و به زیر تانک می رود اما چنین چیزی امکان ندارد و کاری که بهنام محمدی انجام می داد این بود که داخل لوله تانک های عراقی، نارنجک قرار می داد و در نهایت هم این پسر نوجوان از طریق یک خمپاره و ترکش های آن به شهادت می رسد.

این فیلمساز در ادامه با اشاره به دیگر مستندهایی که درباره کودکان و نوجوانان جنگ و دفاع مقدس ساخته است گفت: کوچکترین کسی که در جنگ حضور داشته پسری از ایلام با 11 سال سن بوده است همچنین شخصی با نام مرحمت والازاده از اردبیل با 13 سال سن از جمله کسانی است که به جنگ رفته است. به این کودک به دلیل سن کمش اجازه حضور در جنگ را نمی‌داده‌اند و بعد این کودک زمانیکه در این باره با مسئولان صحبت می‌کند به این نوجوان اجازه رفتن به جبهه را می دهند.

واقعیت‌هایی که ترسیدم در فیلم بیاورم

کارگردان فیلم «بزرگمرد کوچک» با اشاره به فیلم خود و ویژگی‌های آن گفت: این نوجوان زندگی عجیب و غریبی داشته است که من در یک فیلم سینمایی نمی توانستم همه این مسائل را وارد کنم. به طور مثال بعضی از اقدامات او آنقدر حیرت انگیز بوده است که من این نگرانی را داشتم که اگر در فیلمم بیاورم ممکن است شعاری باشد و کسی آن را باور نکند و حتی آن را مورد تمسخر قرار دهد. از جمله این مسائل این است که گفته می شود بهنام محمدی با همان سن کم خود یک بار با یک اسحله ژ-3 سه عراقی را دستگیر کرده و به ایرانی ها تحویل داده است.

وی با اشاره به بعضی از فیلم هایی که در عین بیان واقعیت باورپذیر نیستند، عنوان کرد: بعضی از فیلم های حوزه دفاع مقدس مورد تمسخر واقع می شوند و شما می بینید که در هنگام نمایش فیلم در جشنواره فیلم فجر مخاطبان به فیلم می خندند و من برای جلوگیری از این موضوع مجبور شدم بعضی از واقعیات را در فیلمم وارد نکنم اگر چه که این واقعیت ها وجود دارد. شاید یک دلیل این است که برای این فیلم‌ها باید ظرافت بیشتری به خرج داد و مخاطب آنقدر فیلم‌های سطحی و شعاری دیده است که حتی واقعیات را هم باور نمی‌کند. 

صادق دقیقی اضافه کرد: به طور مثال در روزگار کنونی نسل جوان به سختی باور می کند که یک نوجوان 13 ساله فرمانده یک لشگر بشود. حتی خود من هم که در تحقیقات اینها را بسیار شنیده‌ام تعجب می‌کنم که چطور فضای جنگ باعث می‌شد که ما جوان‌ترین فرماندهان را داشته باشیم. خود محمد باقر قالیباف در آن زمان 18 ساله بود که فرماندهی لشکر کل خراسان را بر عهده داشت و این یکی از خاصیت‌های جنگ بود.

36 هزار نوجوان زیر 16 سال در جنگ داشتیم

این مستندساز با اشاره به روز جهانی کودک و فیلم هایی که باید برای این نسل ساخته شود، عنوان کرد: به نظرم برای کودکان باید فیلم هایی ساخته شود که با معضلات امروز در ارتباط باشد. یعنی باید در این فیلم ها از سختی های جنگ و تبعاتی که برای کودکان دارد سخن گفته شود. باید نشان داد که اگر کودکی، پدر و مادرش بالای سرش نباشد چه دنیایی خواهد داشت؟

وی با اشاره به حضور کودکان و نوجوانان در جنگ گفت: من زمانی مجموعه ای از مستندها را با عنوان «فهمیده های دفاع مقدس» به تهیه کنندگی پروانه مرزبان کار کردم. شاید هر کسی تعداد کودکان و نوجوانان حاضر در دفاع مقدس را نداند. ما 36 هزار دانش آموز شهید زیر 16 سال در جنگ داشته ایم اما چه میزان به این کودکان پرداخته شده است خود من کمتر فیلمی را دیده‌ام که به کودکان جنگ پرداخته باشد البته فکر می‌کنم الان دیگر زمانی نیست که بخواهیم درباره کودکان جنگ فیلم بسازیم بلکه همانطور که گفتم امروزه باید بیشتر به تبعات جنگ برای کودکان بپردازیم.

سینمای انقلابی باید مدرن باشد

صادق دقیقی در ادامه سخنانش با تاکید بر اینکه سینمای کودک باید همراه با دنیا و تکنولوژی‌های روز پیش رود، گفت: کودک امروز تبلت به دست می‌گیرد و ساعت‌ها در اتاق خود با کامپیوتر مشغول است برای چنین کودکی نمی‌توان از ابزار و گفتار ساده سینما استفاده کرد بلکه حتی اگر فیلم انقلابی هم قرار باشد ببیند باید این سینما مدرن باشد.

این کارگردان و مستندساز اضافه کرد: باید برای کودکان امروز فیلم‌های فانتزی ساخت و اگر معتقدیم که این کودک می‌خواهد آینده ساز باشد باید تخیل او را تقویت کرد و پرورش داد. فیلم‌های فانتزی که در ان از محتوای ایرانی و اسلامی خود ما استفاده شده باشد و آنقدر جذاب باشد که کودک این محتوا را پس نزند.

فیلم‌های کودک ما مثل کلاس درس هستند

وی در آسیب شناسی خود از معضلات فیلم‌هایی که برای کودکان ساخته می‌شوند، بیان کرد: بسیاری از این فیلم‌ها آنقدر رو و مستقیم هستند که کودک آنها را پس می‌زند و به سراغ فیلم های هالیوودی می‌رود. درحالیکه اثر هنری نباید آنقدر رو باشد زیرا در این صورت به درس و کتاب می‌ماند و کودک برای چنین آموزشی به مدرسه می‌رود. این مساله مخصوص کودک نیست خود ما هم از هرچه که مستقیم بیان شود فراری هستیم.

صادق دقیقی در پایان بیان کرد: آن دسته از فیلم‌های هالیوودی که با کیفیت بسیار خوبی ساخته می‌شوند با چندین مشاور در قسمت‌های مختلف به تولید می‌رسند. در یک فیلم کودک به طور مثال از چندین روانشناس و جامعه شناس کودک و فیلمنامه نویس استفاده می‌شود و همچنین ویژوال افکت یا جلوه‌های ویژه عنصر اصلی این فیلم‌ها را تشکیل می‌دهد.

سکانس هایی از فیلم «بزرگمرد کوچک» را اینجا ببینید.