تراز تجاری منفی در مناطق آزاد

به گزارش پایگاه 598 به نقل از دنیای اقتصاد ؛ هما کبیری: نخستین و مهم‌ترین هدفی که براساس آن مفهوم «مناطق آزاد» پایه‌ریزی شد، افزایش صادرات و صادرات مجدد بود؛ اما براساس گفته‌های دبیر شورای هماهنگی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، در سال‌های اخیر مناطق آزاد به‌جای قطب‌های صادراتی، تبدیل به دروازه‌های واردات شده‌اند. همین موضوع موجب شده اکبر ترکان بارها و بارها بر «آزاد شدن» مناطق آزاد کشور تاکید داشته باشد.
مقررات‌زدایی از مناطق آزاد موضوعی است که به گفته این نماینده دولت، می‌تواند ابهام‌زدایی کرده و به بهبود فضای کسب‌وکار کمک کند. اکبر ترکان پیش از این اعلام کرده بود که برای اتصال مناطق آزاد کشور به مناطق تجاری دنیا برنامه‌هایی در دست اجرا است که همه آنها نیازمند یک «پورت» است. وی در این باره توضیح داد: اتصال مناطق آزاد به چرخه صنعت آزاد، ابزارهای نامحسوس دیگری نیز نیاز دارد که هنوز نمی‌دانیم باید چه کنیم و چطور به دنیا متصل شویم. این در حالی است که براساس آمار منتشرشده ازسوی شورای عالی مناطق آزاد، میزان صادرات قطعی شامل کالای حاصل از تولید از هفت منطقه آزاد در سال 92 به وزن 410هزار و 988تن بوده که معادل 44/0درصد از کل صادرات کشور در سال گذشته است. براساس گزارش شورای عالی مناطق آزاد، ارزش صادرات قطعی از این مناطق در سال گذشته، 132میلیون دلار معادل 3هزار و 39 میلیارد ریال بوده است؛ این در حالی است که میزان واردات در این مناطق رقم 3میلیارد و 198میلیون دلار را پشت سر گذاشته است.

صادرات فراموش‌شده
هر چند که نخستین و مهم‌ترین هدف ایجاد مناطق آزاد کمک به افزایش صادرات و صادرات مجدد بود، اما به دلیل اینکه از ابتدای تاسیس، اجرای زیرساخت‌های مناطق به خودشان واگذار شد، مناطق آزاد به دالان‌های وارداتی تبدیل شدند تا بتوانند هزینه‌های مورد نیازشان را تامین کنند. بر این اساس در سال گذشته، میزان سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده از منابع داخلی در مناطق آزاد 52هزار و 732میلیارد ریال بوده و سرمایه‌گذاری‌های خارجی نیز حدود 31میلیون دلار ارزیابی شده است. ارزش صادرات قطعی 410هزار و 988 تن کالای حاصل از تولید در این مناطق، 132میلیون دلار اعلام شده که بیشترین صادرات از منطقه انزلی با رقم 46میلیون دلار بوده و از مناطق آزاد اروند و ماکو هیچ صادراتی انجام نشده است. همچنین ارزش صادرات 755هزار و 988 تن کالای داخلی که با استفاده از امکانات منطقه آزاد و توسط گمرک ایران به خارج از کشور ارسال می‌شود درمجموع 14هزار و 462میلیارد ریال معادل 409میلیون دلار اعلام شده است. در صادرات کالاهای داخلی مناطق کیش، قشم، چابهار و ماکو هیچ مشارکتی نداشتند و بیشترین صادرات از منطقه اروند به ارزش 377میلیون دلار و کمترین مقدار از بندر انزلی به ارزش 170هزار دلار اعلام شده است.
صادرات 41هزار و 189تن کالای حاصل از تولید به سرزمین اصلی به ارزش 124میلیون دلار معادل 2هزار و 337میلیارد ریال اعلام شده است. در میان مناطق آزاد هفت‌گانه، کیش و ارس با 53میلیون دلار در صدر صادرات کالا حاصل از تولید به سرزمین اصلی بوده‌اند و انزلی با صادرات یازده میلیون دلار، چابهار با صادرات 6 میلیون دلار و قشم با صادرات یک میلیون دلار در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند؛ البته لازم به توضیح است که از مناطق دیگر صادراتی در این حوزه صورت نگرفته است. سهم صادرات مجدد به‌عنوان موضوع فراموش‌شده در مناطق آزاد نیز در این آمار 51میلیون دلار معادل 690میلیارد ریال اعلام شده است؛ این در حالی است که در سال گذشته تنها 20هزار و 794تن کالا از مناطق آزاد صادرات مجدد شده است.

واردات 5/4 برابر صادرات
واردات در سه بخش ازطریق منطقه به سرزمین اصلی، واردات مواد اولیه و همچنین کالاهایی که برای مصارف غیر از عملیات تولید و پردازش وارد محدوده منطقه می‌شوند مورد بررسی قرار گرفته است. بر این اساس، 2 میلیون و 124هزار و 668تن کالا از طریق منطقه به سرزمین اصلی به ارزش یک میلیارد و 782میلیون دلار معادل 41هزار و 302میلیارد ریال وارد شده است. رتبه اول واردات را ازنظر ارزش دلاری منطقه اروند با رقم 745میلیون دلار به خود اختصاص داده و کمترین واردات از منطقه ماکو انجام شده است.
ارزش واردات مواد اولیه جهت مصرف در واحدهای تولیدی منطقه نیز 215میلیون دلار معادل 2هزار و 708میلیارد ریال عنوان شده که برای واردات 118هزار و 311 تن کالا بوده است. ارزش واردات سایر کالاها به منطقه شامل کالاهایی که برای مصارف غیر از عملیات تولید و پردازش وارد محدوده منطقه می‌شود نیز یک میلیارد و 201میلیون دلار معادل 38هزار و 794میلیارد ریال اعلام شده است. بر این اساس، 325هزار و 307تن کالا به این ترتیب وارد مناطق آزاد شده که کیش با واردات 425میلیون دلاری، در رتبه نخست و قشم با واردات 410میلیون دلاری، در رتبه دوم قرار داشته است. بر این اساس مجموع صادرات و صادرات مجدد انجام شده از مناطق آزاد کشور در سال 92، حدود 716میلیون دلار اعلام شده و واردات کالا در همین مدت، 3میلیارد و 198میلیون دلار بوده است. بنابراین واردات در مناطق آزاد حدود 5/4 برابر مجموع صادرات و صادرات مجدد بوده و سهم آن از کل واردات کشور در سال گذشته حدود 26/6 درصد بوده است؛ این در حالی است که سهم صادرات از مناطق آزاد در همین مدت 72/1 درصد از کل صادرات کشور بوده است.