درایت و تدبیر رهبر انقلاب در استفاده صحیح از کارکرد رسانه

دیروز یک خبر مهم در کشور ما رخ داد. خبری که به سرعت خودش را در همه خبرگزاری های جهان نشان داد. خبری که می توانست باسهل انگاری کشور بزرگی مثل ایران و حتی کل منطقه خاورمیانه را دچار تشنج نماید. اما ابعاد رسانه-ای آن با درایت و تدبیر از پیش مطالعه و کنترل شده بود.

رهبر معظم انقلاب در ساعات ابتدایی روز با چهره ای بشّاش و در حالت ایستاده با واحد مرکزی خبر در مورد عمل جراحی کوچکی که داشتند مصاحبه کردند و در همان ساعات ابتدایی روز این عمل انجام شد و در حالی که خبر اول تازه سرعت انتشار به خود گرفته بود، موج دوم خبر رسید؛ "عمل ایشان با موفقیت انجام پذیرفته و ایشان در سلامت کامل به سر می برند". حتی مصاحبه سرتیم معالجه کننده ایشان نیز با درایت و هوشمندی همراه بود و بسیاری از مسائل بعدی (پزشکی و فقهی) را که امکان مطرح شدن داشت را خنثی نمود.

از دیدگاه کارشناسان رسانه ای آنچه دیروز اتفاق افتاد شاهکار مدیریت رسانه بود چرا که شاید اگر حتی گوشه ای از این ماجرا به گونه ای دیگر و با سهل انگاری اتفاق می افتاد ممکن بود منجر به یک فاجعه رسانه ای شود.

آنچه رخ داد، نشان دهنده هوش و درایت رهبری معظم انقلاب، و شناخت دقیق و عمیق ایشان نسبت به رسانه و اهمیت پیوست رسانه ای در کلیه وقایع سیاسی و اجتماعی است. مسئله ای که یقینا اگر مدیران کشور بیشتر به آن اشراف داشته و اهمیت آن را لحاظ می کردند، بسیاری از تنش های سیاسی-اجتماعی و هزینه هایی که به کشور تحمیل می شود کاسته می شد.

نگاه غربی به رسانه

اربابان رسانه در غرب معتقدندنباید قدرت رسانه را دست کم بگیریم؛آن ها معتقدند که عصری که در آن زندگی می کنند، عصر رسانه هاست و امروز دروازه بانان خبر در غول های رسانه ای هستند که تصمیم می گیرند یک خبر خوب است یا بد. از همین رو تاثیر مستقیم اخبار بر روی افکار عمومی، آن را به یک فرصت عظیم برای آنها بدل کرده است که هرگونه بخواهند برنامه ریزی نموده و از طریق رسانه آن را پیش ببرند.

امروز حتی گروه خلافت اسلامی (داعش) نیز که در تمام عالم به عنوان تروریستی ترین گروه مسلح شناخته می شود نیز بخش اعظمی از پیشرفت های میدانی خود را مدیون برنامه ریزی در استفاده از همین قدرت رسانه است؛ به عنوان مثال آن ها با بهره گیری از شیوه ایجاد وحشت، نیروهای امنیتی شهرهایی که قرار بود به آن حمله کنند را از پیش خلع سلاح کرده بودند.

در مقابل همین گروه، رئیس جمهور آمریکا که روزی با هدفگذاری ساقط کردن حکومت بشار اسد در سوریه حامی جدی مالی، دیپلماتیک و رسانه ای همین گروه بود، امروز برای ایجاد یک جبهه جهانی برای مقابله با داعش عملیات بزرگ رسانه ای را مدیریت می کند.

در ادبیات امروز خبرنویسی غرب، خبرها خیلی به دنیای ادبیات نزدیک شده اند و دارای روایت هستند. لذا به تهیه خبر به عنوان یک هنر نگاه می شود. امروز مخاطب رسانه ناخودآگاه توقع دارد که خط داستان خبری به صورت کامل تعریف شده، فراز و فرود آن به دقت درنظر گرفته شده باشد؛ نقطه اوج داستان مشخص باشد و در پایان آن حتما یک گره-گشایی درنظر گرفته شده باشد.

به همین دلیل دغدغه اصلی دبیران خبر در اخبار پیش بینی نشده درآوردن یک داستان از آن خبر است، داستانی که در نهایت ذهن مخاطب را اقناع نموده و منافع استراتژیک حامیان مالی آن بنگاه خبری را تأمین نماید.

اما در اتفاقی که دیروز در ایران رخ داد، تمام ابعاد رسانه ای این مسئله از قبل پیش بینی شده بود، و همین که رسانه  های معاند نظام اسلامی نتوانستد هیچ داستانی از دل اخبار دربیاورند، نشان دهنده یک شاهکار بزرگ رسانه ای بود.

درسی که ما می گیریم

اتفاقی که دیروز رخ داد باعث شد تا بار دیگر به تفاوت نگاه اسلامی و غربی به رسانه ملتفت گردیم. از دیدگاه غرب، رسانه ابزاری است برای پیشبرد اهداف ولی در دیدگاه اسلامی رسانه وظیفه اش آگاهی رسانی و شفافیت است. در نگاه اسلامی رسانه باید در رویدادهای مختلف، ضمن انجام رسالت اطلاع رسانی خویش به کنترل و مدیریت ابعاد مختلف آن موضوع بپردازد.

یکی از دلایلی که ایجاب می کند در کنار هر مدیری یک کارشناس رسانه به عنوان مشاور در نظر گرفته شود همین نکته است. وظیفه اصلی کارشناس رسانه شکل دهی به همین روایت یا داستان است، نه داستان سازی. کارشناس رسانه باید اجزاء یک واقعه را به گونه ای هنرمندانه کنار هم بچیند که ضمن پرهیز از دروغگویی، ابعاد آن مسئله به صورت مطلوب در ذهن مخاطبین نقش ببندد. و این چینش هنرمندانه چیزی نیست جز پیوست رسانه ای آن.

و در برداشتی دیگر در نظام اسلامی وظیفه اصلی یک رسانه اسلامی شفافیت، آگاهی بخشی و رساندن سالم و مفید یک خبر است. اما این به هیچ وجه به این معنا نیست که ظرافت های تهیه خبر (پیوست رسانه ای آن) به گوشه ای رانده شده و از آن بهره گرفته نشود. رسانه اسلامی موظف است تا با حفظ مسئولیت شرعی خود در حفظ کیان نظام اسلامی، در تهیه اخبار تمام تلاش خود را در رعایت امانت و صداقت به کار گرفته و راجع به عواقب سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و مذهبی آن متعهد باشد.