تحلیل استراتژیهای محور مقاومت و غرب در تنشهای منطقهای؛
گفتاری از حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی جمالی:
حوزه های علمیه به عنوان مهمترین و شاخص ترین داعیه دار ترویج و تبیین معنویت و دینداری در طول تاریخ، هماره محور این تحولات و نقطه عطف های تاریخی بوده و هستند. حوزه های علمیه نه تنها جریان ها را راهبری کرده و می کنند بلکه در بسیاری از مقاطع تاریخی، خود، جریان ساز و حادثه ساز بوده اند. با این نگرش، مدیریت درونی حوزه ها و یا حتی نگاهی که از بیرون به حوزه های علمیه می شود، به طور جد و حتم می تواند تعیین کننده و سرنوشت ساز باشد.
به گزارش سرویس حوزه و مراجع 598، حوزه های علمیه به عنوان مهمترین و شاخص ترین داعیه دار ترویج و تبیین معنویت و دینداری در طول تاریخ، هماره محور این تحولات و نقطه عطف های تاریخی بوده و هستند. حوزه های علمیه نه تنها جریان ها را راهبری کرده و می کنند بلکه در بسیاری از مقاطع تاریخی، خود، جریان ساز و حادثه ساز بوده اند.
با این نگرش، مدیریت درونی حوزه ها و یا حتی نگاهی که از بیرون به حوزه های علمیه می شود، به طور جد و حتم می تواند تعیین کننده و سرنوشت ساز هم در چگونگی ادامه حیات حوزه های علمیه و هم کارکردها و مدیریت بیرونی جامعه توسط حوزه ها باشد.
بر اساس همین رویکرد، می توان اساس شکل گیری انقلاب اسلامی و رهبری داهیانه امام راحل(ره) به عنوان یک حوزوی و عالم دینی را تفسیر و تبیین کرد. با انقلاب بسیاری از نگرش های فردگرایانه و متحجرانه حوزوی تغییر یافت و در ادامه نیز با تغییر رویکرد مواجه شد. از سوی دیگر پس از جریان انقلاب، هم از ناحیه حضرت امام(ره) و هم مقام معظم رهبری، مباحثی مبنی بر تحول در حوزه های علمیه مطرح می شد. این امر در سال های اخیر به طور جد از سوی مقام معظم رهبری در دیدارهایی که به بهانه های مختلف، طلاب و اساتید حوزه های علمیه با ایشان داشته اند، مورد تاکید و سفارش خاصه ایشان قرار گرفته است.
تحول در حوزه های علمیه چه از لحاظ آموزه ها و تعالیم محتوایی و چه از منظر ساختار و روش، توصیه هایی بوده که ایشان دائما به آن نظر داشته و دارند. مولفه ها و رویکردهایی همچون چرایی و ضرورت تحول حوزه های علمیه، مولفه های مهم و سرنوشت ساز در تحول، تحول بنیادین یا سطحی، تحول بر اساس کدام چشم انداز و در نهایت مخالفت هایی که با این تحول گاها شنیده می شود، موضوعاتی است که خبرگزاری شبستان در آستانه سالگرد سفر مقام معظم رهبری به قم و دیدار حوزویان با ایشان، پیرامون آن ها به گفتگو با صاحب نظران حوزوی پرداخته است.
حجت الاسلام و المسملین دکتر مصطفی جمالی، محقق و پژوهشگر فرهنگستان علوم اسلامی قم، در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار شبستان، علاوه بر توضیح و تفسیری از رویکرد به چنین تحولی در سطح حوزه های علمیه، تلاش کرد تا ضرورت هایی که مقام معظم رهبری در این تحول به آن نظر دارند را روشن تر و صریح تر تبیین نماید.
وی در ابتدای سخنانش ضمن تاکید بر رهنمودها و توصیه های مقام معظم رهبری، در سفرهای مختلفی که به شهر مقدس قم و حوزه علمیه داشته اند، اظهار داشت: مجموعه فرمایشات ایشان در این موضوع که به خصوص از سال 1370 رویکرد جدی تری به خود گرفته است، برای پیشرفت حوزه های علمیه بسیار پرمغز و پربار بوده و خواهد بود.
معاون فرهنگی پشتیبانی سابق فرهنگستان علوم اسلامی، به تعریف کلیدی مقام معظم رهبری از حوزه های علمیه اشاره کرد و گفت: همانطور که ایشان نیز بارها بیان داشته اند، حوزه های علمیه سنگربان اسلام ناب و اسلام شیعی و معتدل هستند که در طول تاریخ توانسته اند از این مکتب دفاع جانانه داشته باشند.
وی که مدعی بود یکی از آرمان هایی که از زمان اهلبیت(ع) در نظر مکتب تشیع بوده، تشکیل حکومت اسلامی بر اساس آموزه های اسلامی و شیعی است، ادامه داد: این آرزوی شیعه بوده است که در پرتو این اسلام معتدل، حکومتی اسلامی پایه گذاری کرده و اداره نماید.
مولف کتاب « دین، مدرنیته و اصلاحات» در همین راستا ادامه داد: اما برای اینکه بتوان چنین حکومتی را تشکیل داد، باید از هر لحاظ در رده های مختلف جامعه بلوغ فکری ایجاد شود و زمینه هایی شکل گرفته و همه ظرفیت هایی تشکیل یک حکومت در جامعه، مستعد چنین تحولی باشند.
وی بر این باور بود که حتی تلاش های مختلف ائمه اطهار(ع) در دوره های مختلف تاریخی، در نهایت در راستای تحقق همین حکومت بوده است و با این رویکرد می توان سیر تکاملی جامعه شیعه را مورد پژوهش و بررسی قرار داد.
جمالی با این ادعا که انقلاب اسلامی ایران، محصول همان حرکت های مختلف ائمه معصومین و یاران ایشان در طول تاریخ می باشد، برای این مدعا شواهدی بیان داشت.
ایشان در این باره به بیان پیامبر اکرم(ص) خطاب به سلمان اشاره کرد و گفت: حضرت با دست مبارک بر شانه سلمان می زنند و می فرمایند که یاران این مرد دین را یاری خواهند کرد. این سیر را می توان تا سفر تاریخی امام رضا(ع) به ایران و به بلوغ فکری و اعتقادی رساندن شیعیان دنبال کرد.
مولف کتاب «نظام فکری»، حرکت حوزه های علمیه در دوران غیبت در موضوعات و مناسبات مختلف جهانی را در ادامه همین برنامه ها دانست و گفت: دلیل موفقیت در عرصه های مختلف و جهانی شدن فقاهت و رهبری امام راحل(ره) را می توان همین میراث گرانبها و پرارج شیعی دانست.
وی بر این باور بود که حوزه های علمیه، میراث دار چنین ارث با عظمتی هستند که باید با حرکت در همان مسیر اهل بیت(ع) و با همان دید و رویکرد، این میراث بزرگ را قدر بدانند.
جمالی در ادامه سخنانش، یکی از ویژگی های حوزه به تعبیر مقام معظم رهبری را پاسخگویی به نیازهای زمان و حرکت جلوتر از زمان دانست و گفت: در راستای همین خصوصیات، در این زمانه هم یقینا باید مساله انقلاب اسلامی و موقعیت تمدن سازی آن باید به خوبی درک شود تا بتوان پاسخی مناسب به جامعه شیعی و اسلامی بدهد.
وی «تحقق تمدن اسلام» را از هدف های عمده انقلاب اسلامی دانست و اظهار داشت: همانطور که رهبری هم به این مساله بارها اشاره داشته اند، حوزه های علمیه باید این رسالت تمدن سازی انقلاب اسلامی را در این برهه از زمان به خوبی درک کرده و به ضرورت آن واقف شوند که این اولین گام در جهت تحول بنیادین در حوزه های علمیه است.
مولف کتاب «دولت اسلامی و نهضت نرم افزاری» در این باره توضیح داد: انقلاب اسلامی به دنبال تمدنی در قالب جهانی و بر اساس اهداف اسلامی با همه لوازم تمدنی اش است که امروزه به طور جد در مقابل تمدن لیبرال دموکراسی غرب که ادعای پایان تاریخ را سر می دهد، صف آرایی کرده است.
وی بر این باور است که بعد از سوسیالیسم و مارکسیسم، جهان می رفت که به سوی تمدن غربی برسد، اما با انقلاب اسلامی ایران، این جریانی که جهان را به سوی تک قطبی شدن سوق می داد، از حرکت باز ایستاد.
مصطفی جمالی مدعی بود که همگان به ظرفیت تمدن سازی انقلاب اسلامی واقف شده اند و امروزه می توان مدعی شد که این تمدن و این انقلاب در نهایت می تواند به فروپاشی تمدن غربی بینجامد.
وی با بیان اینکه لیبرال دموکراسی نفس های آخرش را می کشد، ادامه داد: بشر امروز دلزده از همه ایسم ها و آرمان هایی است که در قالب های بسیار زیبا و با شعارهای عدالت، آزادی و مردم خواهی مطرح شده، اما پیگری و عملیاتی نشدند و در نهایت به مذبحگاه تاریخ رفتند. حوزه های علمیه، چنین زمانه و زمینه ای را در پیش روی خود دارند.
جمالی با اشاره به اینکه امروزه رسالت های حوزه خیلی فراتر از تعریف های گذشته است، ادامه داد: برای تحول راستین در حوزه علمیه باید این نگرش تمدنی شکل بگیرد و در همین راستا مقام معظم رهبری از حوزه به عنوان آماده کننده نرم افزار این تمدن اسلامی یاد کرده اند.
وی فراهم آوری عقلانیت مورد نیاز تمدن نوین اسلامی در جامعه، به عنوان مهمترین بخش نرم افزاری این تمدن را وظیفه حوزه علمیه می دانست و گفت: این تمدن هنگامی که قید اسلامی به خود می گیرد، بالطبع کار حوزه های علمیه در این باب به طور جدی مطرح می شود. علاوه بر اینکه حوزه نباید از فضای دنیای امروز جدا بوده و باید خود را با این زمانه تطبیق دهد.
ایشان بر این باور بود که این عقلانیت طرح شده برای ایجاد تمدن اسلامی، همان عقلانیتی است که تحت سرپرستی و هدایت انبیاء و اولیاء و معصومین(ع) تابع وحی بوده و امروزه به ما رسیده است و امروزه حوزه های عملیه عهده دار تبیین و ترویج این عقلانیت اند.
وی به بیانات مقام معظم رهبری در دور ریخته شدن مفاهیمی مانند «آخوند حکومتی» یا «حکومت آخوندی» اشاره کرد و گفت: مطمئنا این مفهوم سازی ها دراین دوره و زمانه کار دشمنان انقلاب و اسلام است و حوزه ها باید برای خنثی شدن این فعالیت ها به طور جدی به میدان بیایند.
جمالی در همین باره بار دیگر از توصیه های رهبری سخن به میان آورد و گفت: ایشان بر این باورند که باید در فقه به بلوغی برسیم که بتوانیم پاسخی جدی نسبت به تحقق نرم افزارهای حکومت اسلامی داشته باشیم.
وی که مدعی بود فقه فردی و رساله ای نمی تواند پاسخگوی نیازهای امروز بشر باشد، ادامه داد: حوزه های علمیه باید خودشان حادثه ساز باشند، نه اینکه به انزوا کشیده شده و صرفا پاسخگوی مسایل و پرسش های مستحدثه باشند.
این استاد حوزه و دانشگاه، در همین راستا ادامه داد: برای همین منظور باید همه نظام های مورد نیاز فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و غیره در یک جامعه را طراحی کرد تا بتوان بر اساس آن سخن از تمدن و تمدن سازی نمود و در نهایت در تولید علم را رقم زد.
وی بر اساس فرمایشات مقام معظم رهبری، خلاء جدی در حوزه های علمیه را، علوم انسانی عنوان کرد و گفت: علوم انسانی سکولار به طور قطع ظرفیت تمدن سازی اسلامی را دارا نیستند و این علوم سکولار همان تنگه احد انقلاب اسلامی در تحول در علوم انسانی است.
جمالی که یک پایه تحول در علوم انسانی را به طور قطع حوزه های علمیه معرفی کرد، ادامه داد: هر چند رسالت حوزه با دانشگاه در این عرصه متفاوت است، اما مطالبات رهبری از دانشگاه ها هم در این عرصه بسیار جدی است و باید در همین راستا پیوند جدی بین حوزه و دانشگاه صورت بگیرد و نباید در این باره شعارپردازی کرد.
وی در یک جمع بندی از سخنانش با اشاره به سه مرحله جدی در راستای تحول در حوزه های علمیه و رسیدن به یک نگرش از تمدن نوین اسلامی، سه مرحله استنباط فقه حکومتی، تولید علوم اسلامی و ارائه الگوی های پیشرفت را گام های موثر در این راستا دانست.
جمالی در این باره گفت: ما نباید به تحول علوم بسنده کنیم، چرا که در این راستا، همانطور که رهبری هم اشاره دارند، به تولید علم نیازمندیم و حوزه های علمیه باید در این راستا پیشتاز باشند.
وی که بر این باور بود در این راستا هنوز سازوکارهای عملیاتی کامل تحقق پیدا نکرده است، ادامه داد: فرهنگ ها و خرده فرهنگ ها باید در این حوزه با رویکرد اسلامی شکل بگیرد تا جامعه بتواند در یک فضای اسلامی نفس بکشد.
این پژوهشگر حوزه فلسفه و کلام، به تذکرات و توصیه های مقام معظم رهبری پیرامون پیوست فرهنگی اشاره کرده و گفت: همه مسوولین و کارگزاران باید در تصمیم گیرها و مدل سازی ها به الگوهای فرهنگی ای توجه داشته باشند که در نهایت آن ها را باید حوزه ها ترسیم و تبیین نمایند.
وی بر این باور است که همه مقوله هایی همچون تمدن اسلامی، احکام اسلامی، علوم اسلامی و همه مضاف هایی که به مولفه اسلام اضافه شده اند، به خاطر اضافه این قید باید بخش مبنایی و اصولی آن در حوزه های علمیه شکل گرفته و تبیین شود.
محقق فرهنگستان علوم اسلامی، با بیان اینکه در دستگاه فقهی ما باید تحول جدی ایجاد شود، ادامه داد: فقه ما در طول تاریخ توانسته است پاسخگوی نیاز های به روز جامعه باشد و امروزه هم حوزه باید فرزند زمان خود بوده و همراه و پا به پای زمان حرکت کرده و پیش برود.
وی که مدعی بود امروزه نظام اسلامی ما فرزند حوزه است، گفت: حوزه به عنوان عقلانیت و مغز متفکر نظام اسلامی است و در شکل گیری سازوکارهای این نظام اسلامی نقش محوری داشته و دارد.
جمالی با بیان اینکه نقشه علمی و مهندسی فرهنگ، پیوست فرهنگی و تحقق الگوی اسلامی – ایرانی پیشرفت باید در حوزه های علمیه صورت بگیرد، اظهار داشت: برای نایل آمدن به این امور مهم قطعا باید نظام های آموزش، پژوهش و تبلیغ حوزه ارتقا پیدا کند.
وی که ارتقای این سه رکن حوزه را اولین گام موثر در جهت تحول حوزه های علمیه در راستای منویات مقام معظم رهبری می دانست، گفت: رسالت حوزه در این سه رویکرد است که هم از نظر محتوا و هم سازماندهی و سازوکار باید در آن ها تحولی جدی ایجاد شود.
جمالی با اشاره به اینکه تحول در برنامه ریزی آموزشی و مدیریت ساختار حوزوی باید در یک رسالت جهانی تعریف شود، گفت: متناسب با این رسالت، باید دید که چگونه و با چه راهکارها و رویکردهایی باید پیش رفت تا حوزه از دیگر عرصه های جهانی در آموزش و پژوهش عقب نماند.
وی ایجاد شبکه تحقیقاتی را از ضروریات بحث های پژوهشی و تحقیقی در حوزه دانست و گفت: تحقیقات ما گویی ارزش اساسی خود را به دلیل بی برنامگی و عدم مدیریت صحیح از دست می دهند؛ در حالیکه در امر پژوهش باید توجه داشت که بحث محتوا و ساماندهی باید توامان با یکدیگر پیش رفته تا بتوان به نتیجه ای قابل قبول برسیم.
با این نگرش، مدیریت درونی حوزه ها و یا حتی نگاهی که از بیرون به حوزه های علمیه می شود، به طور جد و حتم می تواند تعیین کننده و سرنوشت ساز هم در چگونگی ادامه حیات حوزه های علمیه و هم کارکردها و مدیریت بیرونی جامعه توسط حوزه ها باشد.
بر اساس همین رویکرد، می توان اساس شکل گیری انقلاب اسلامی و رهبری داهیانه امام راحل(ره) به عنوان یک حوزوی و عالم دینی را تفسیر و تبیین کرد. با انقلاب بسیاری از نگرش های فردگرایانه و متحجرانه حوزوی تغییر یافت و در ادامه نیز با تغییر رویکرد مواجه شد. از سوی دیگر پس از جریان انقلاب، هم از ناحیه حضرت امام(ره) و هم مقام معظم رهبری، مباحثی مبنی بر تحول در حوزه های علمیه مطرح می شد. این امر در سال های اخیر به طور جد از سوی مقام معظم رهبری در دیدارهایی که به بهانه های مختلف، طلاب و اساتید حوزه های علمیه با ایشان داشته اند، مورد تاکید و سفارش خاصه ایشان قرار گرفته است.
تحول در حوزه های علمیه چه از لحاظ آموزه ها و تعالیم محتوایی و چه از منظر ساختار و روش، توصیه هایی بوده که ایشان دائما به آن نظر داشته و دارند. مولفه ها و رویکردهایی همچون چرایی و ضرورت تحول حوزه های علمیه، مولفه های مهم و سرنوشت ساز در تحول، تحول بنیادین یا سطحی، تحول بر اساس کدام چشم انداز و در نهایت مخالفت هایی که با این تحول گاها شنیده می شود، موضوعاتی است که خبرگزاری شبستان در آستانه سالگرد سفر مقام معظم رهبری به قم و دیدار حوزویان با ایشان، پیرامون آن ها به گفتگو با صاحب نظران حوزوی پرداخته است.
حجت الاسلام و المسملین دکتر مصطفی جمالی، محقق و پژوهشگر فرهنگستان علوم اسلامی قم، در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار شبستان، علاوه بر توضیح و تفسیری از رویکرد به چنین تحولی در سطح حوزه های علمیه، تلاش کرد تا ضرورت هایی که مقام معظم رهبری در این تحول به آن نظر دارند را روشن تر و صریح تر تبیین نماید.
وی در ابتدای سخنانش ضمن تاکید بر رهنمودها و توصیه های مقام معظم رهبری، در سفرهای مختلفی که به شهر مقدس قم و حوزه علمیه داشته اند، اظهار داشت: مجموعه فرمایشات ایشان در این موضوع که به خصوص از سال 1370 رویکرد جدی تری به خود گرفته است، برای پیشرفت حوزه های علمیه بسیار پرمغز و پربار بوده و خواهد بود.
معاون فرهنگی پشتیبانی سابق فرهنگستان علوم اسلامی، به تعریف کلیدی مقام معظم رهبری از حوزه های علمیه اشاره کرد و گفت: همانطور که ایشان نیز بارها بیان داشته اند، حوزه های علمیه سنگربان اسلام ناب و اسلام شیعی و معتدل هستند که در طول تاریخ توانسته اند از این مکتب دفاع جانانه داشته باشند.
وی که مدعی بود یکی از آرمان هایی که از زمان اهلبیت(ع) در نظر مکتب تشیع بوده، تشکیل حکومت اسلامی بر اساس آموزه های اسلامی و شیعی است، ادامه داد: این آرزوی شیعه بوده است که در پرتو این اسلام معتدل، حکومتی اسلامی پایه گذاری کرده و اداره نماید.
مولف کتاب « دین، مدرنیته و اصلاحات» در همین راستا ادامه داد: اما برای اینکه بتوان چنین حکومتی را تشکیل داد، باید از هر لحاظ در رده های مختلف جامعه بلوغ فکری ایجاد شود و زمینه هایی شکل گرفته و همه ظرفیت هایی تشکیل یک حکومت در جامعه، مستعد چنین تحولی باشند.
وی بر این باور بود که حتی تلاش های مختلف ائمه اطهار(ع) در دوره های مختلف تاریخی، در نهایت در راستای تحقق همین حکومت بوده است و با این رویکرد می توان سیر تکاملی جامعه شیعه را مورد پژوهش و بررسی قرار داد.
جمالی با این ادعا که انقلاب اسلامی ایران، محصول همان حرکت های مختلف ائمه معصومین و یاران ایشان در طول تاریخ می باشد، برای این مدعا شواهدی بیان داشت.
ایشان در این باره به بیان پیامبر اکرم(ص) خطاب به سلمان اشاره کرد و گفت: حضرت با دست مبارک بر شانه سلمان می زنند و می فرمایند که یاران این مرد دین را یاری خواهند کرد. این سیر را می توان تا سفر تاریخی امام رضا(ع) به ایران و به بلوغ فکری و اعتقادی رساندن شیعیان دنبال کرد.
مولف کتاب «نظام فکری»، حرکت حوزه های علمیه در دوران غیبت در موضوعات و مناسبات مختلف جهانی را در ادامه همین برنامه ها دانست و گفت: دلیل موفقیت در عرصه های مختلف و جهانی شدن فقاهت و رهبری امام راحل(ره) را می توان همین میراث گرانبها و پرارج شیعی دانست.
وی بر این باور بود که حوزه های علمیه، میراث دار چنین ارث با عظمتی هستند که باید با حرکت در همان مسیر اهل بیت(ع) و با همان دید و رویکرد، این میراث بزرگ را قدر بدانند.
جمالی در ادامه سخنانش، یکی از ویژگی های حوزه به تعبیر مقام معظم رهبری را پاسخگویی به نیازهای زمان و حرکت جلوتر از زمان دانست و گفت: در راستای همین خصوصیات، در این زمانه هم یقینا باید مساله انقلاب اسلامی و موقعیت تمدن سازی آن باید به خوبی درک شود تا بتوان پاسخی مناسب به جامعه شیعی و اسلامی بدهد.
وی «تحقق تمدن اسلام» را از هدف های عمده انقلاب اسلامی دانست و اظهار داشت: همانطور که رهبری هم به این مساله بارها اشاره داشته اند، حوزه های علمیه باید این رسالت تمدن سازی انقلاب اسلامی را در این برهه از زمان به خوبی درک کرده و به ضرورت آن واقف شوند که این اولین گام در جهت تحول بنیادین در حوزه های علمیه است.
مولف کتاب «دولت اسلامی و نهضت نرم افزاری» در این باره توضیح داد: انقلاب اسلامی به دنبال تمدنی در قالب جهانی و بر اساس اهداف اسلامی با همه لوازم تمدنی اش است که امروزه به طور جد در مقابل تمدن لیبرال دموکراسی غرب که ادعای پایان تاریخ را سر می دهد، صف آرایی کرده است.
وی بر این باور است که بعد از سوسیالیسم و مارکسیسم، جهان می رفت که به سوی تمدن غربی برسد، اما با انقلاب اسلامی ایران، این جریانی که جهان را به سوی تک قطبی شدن سوق می داد، از حرکت باز ایستاد.
مصطفی جمالی مدعی بود که همگان به ظرفیت تمدن سازی انقلاب اسلامی واقف شده اند و امروزه می توان مدعی شد که این تمدن و این انقلاب در نهایت می تواند به فروپاشی تمدن غربی بینجامد.
وی با بیان اینکه لیبرال دموکراسی نفس های آخرش را می کشد، ادامه داد: بشر امروز دلزده از همه ایسم ها و آرمان هایی است که در قالب های بسیار زیبا و با شعارهای عدالت، آزادی و مردم خواهی مطرح شده، اما پیگری و عملیاتی نشدند و در نهایت به مذبحگاه تاریخ رفتند. حوزه های علمیه، چنین زمانه و زمینه ای را در پیش روی خود دارند.
جمالی با اشاره به اینکه امروزه رسالت های حوزه خیلی فراتر از تعریف های گذشته است، ادامه داد: برای تحول راستین در حوزه علمیه باید این نگرش تمدنی شکل بگیرد و در همین راستا مقام معظم رهبری از حوزه به عنوان آماده کننده نرم افزار این تمدن اسلامی یاد کرده اند.
وی فراهم آوری عقلانیت مورد نیاز تمدن نوین اسلامی در جامعه، به عنوان مهمترین بخش نرم افزاری این تمدن را وظیفه حوزه علمیه می دانست و گفت: این تمدن هنگامی که قید اسلامی به خود می گیرد، بالطبع کار حوزه های علمیه در این باب به طور جدی مطرح می شود. علاوه بر اینکه حوزه نباید از فضای دنیای امروز جدا بوده و باید خود را با این زمانه تطبیق دهد.
ایشان بر این باور بود که این عقلانیت طرح شده برای ایجاد تمدن اسلامی، همان عقلانیتی است که تحت سرپرستی و هدایت انبیاء و اولیاء و معصومین(ع) تابع وحی بوده و امروزه به ما رسیده است و امروزه حوزه های عملیه عهده دار تبیین و ترویج این عقلانیت اند.
وی به بیانات مقام معظم رهبری در دور ریخته شدن مفاهیمی مانند «آخوند حکومتی» یا «حکومت آخوندی» اشاره کرد و گفت: مطمئنا این مفهوم سازی ها دراین دوره و زمانه کار دشمنان انقلاب و اسلام است و حوزه ها باید برای خنثی شدن این فعالیت ها به طور جدی به میدان بیایند.
جمالی در همین باره بار دیگر از توصیه های رهبری سخن به میان آورد و گفت: ایشان بر این باورند که باید در فقه به بلوغی برسیم که بتوانیم پاسخی جدی نسبت به تحقق نرم افزارهای حکومت اسلامی داشته باشیم.
وی که مدعی بود فقه فردی و رساله ای نمی تواند پاسخگوی نیازهای امروز بشر باشد، ادامه داد: حوزه های علمیه باید خودشان حادثه ساز باشند، نه اینکه به انزوا کشیده شده و صرفا پاسخگوی مسایل و پرسش های مستحدثه باشند.
این استاد حوزه و دانشگاه، در همین راستا ادامه داد: برای همین منظور باید همه نظام های مورد نیاز فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و غیره در یک جامعه را طراحی کرد تا بتوان بر اساس آن سخن از تمدن و تمدن سازی نمود و در نهایت در تولید علم را رقم زد.
وی بر اساس فرمایشات مقام معظم رهبری، خلاء جدی در حوزه های علمیه را، علوم انسانی عنوان کرد و گفت: علوم انسانی سکولار به طور قطع ظرفیت تمدن سازی اسلامی را دارا نیستند و این علوم سکولار همان تنگه احد انقلاب اسلامی در تحول در علوم انسانی است.
جمالی که یک پایه تحول در علوم انسانی را به طور قطع حوزه های علمیه معرفی کرد، ادامه داد: هر چند رسالت حوزه با دانشگاه در این عرصه متفاوت است، اما مطالبات رهبری از دانشگاه ها هم در این عرصه بسیار جدی است و باید در همین راستا پیوند جدی بین حوزه و دانشگاه صورت بگیرد و نباید در این باره شعارپردازی کرد.
وی در یک جمع بندی از سخنانش با اشاره به سه مرحله جدی در راستای تحول در حوزه های علمیه و رسیدن به یک نگرش از تمدن نوین اسلامی، سه مرحله استنباط فقه حکومتی، تولید علوم اسلامی و ارائه الگوی های پیشرفت را گام های موثر در این راستا دانست.
جمالی در این باره گفت: ما نباید به تحول علوم بسنده کنیم، چرا که در این راستا، همانطور که رهبری هم اشاره دارند، به تولید علم نیازمندیم و حوزه های علمیه باید در این راستا پیشتاز باشند.
وی که بر این باور بود در این راستا هنوز سازوکارهای عملیاتی کامل تحقق پیدا نکرده است، ادامه داد: فرهنگ ها و خرده فرهنگ ها باید در این حوزه با رویکرد اسلامی شکل بگیرد تا جامعه بتواند در یک فضای اسلامی نفس بکشد.
این پژوهشگر حوزه فلسفه و کلام، به تذکرات و توصیه های مقام معظم رهبری پیرامون پیوست فرهنگی اشاره کرده و گفت: همه مسوولین و کارگزاران باید در تصمیم گیرها و مدل سازی ها به الگوهای فرهنگی ای توجه داشته باشند که در نهایت آن ها را باید حوزه ها ترسیم و تبیین نمایند.
وی بر این باور است که همه مقوله هایی همچون تمدن اسلامی، احکام اسلامی، علوم اسلامی و همه مضاف هایی که به مولفه اسلام اضافه شده اند، به خاطر اضافه این قید باید بخش مبنایی و اصولی آن در حوزه های علمیه شکل گرفته و تبیین شود.
محقق فرهنگستان علوم اسلامی، با بیان اینکه در دستگاه فقهی ما باید تحول جدی ایجاد شود، ادامه داد: فقه ما در طول تاریخ توانسته است پاسخگوی نیاز های به روز جامعه باشد و امروزه هم حوزه باید فرزند زمان خود بوده و همراه و پا به پای زمان حرکت کرده و پیش برود.
وی که مدعی بود امروزه نظام اسلامی ما فرزند حوزه است، گفت: حوزه به عنوان عقلانیت و مغز متفکر نظام اسلامی است و در شکل گیری سازوکارهای این نظام اسلامی نقش محوری داشته و دارد.
جمالی با بیان اینکه نقشه علمی و مهندسی فرهنگ، پیوست فرهنگی و تحقق الگوی اسلامی – ایرانی پیشرفت باید در حوزه های علمیه صورت بگیرد، اظهار داشت: برای نایل آمدن به این امور مهم قطعا باید نظام های آموزش، پژوهش و تبلیغ حوزه ارتقا پیدا کند.
وی که ارتقای این سه رکن حوزه را اولین گام موثر در جهت تحول حوزه های علمیه در راستای منویات مقام معظم رهبری می دانست، گفت: رسالت حوزه در این سه رویکرد است که هم از نظر محتوا و هم سازماندهی و سازوکار باید در آن ها تحولی جدی ایجاد شود.
جمالی با اشاره به اینکه تحول در برنامه ریزی آموزشی و مدیریت ساختار حوزوی باید در یک رسالت جهانی تعریف شود، گفت: متناسب با این رسالت، باید دید که چگونه و با چه راهکارها و رویکردهایی باید پیش رفت تا حوزه از دیگر عرصه های جهانی در آموزش و پژوهش عقب نماند.
وی ایجاد شبکه تحقیقاتی را از ضروریات بحث های پژوهشی و تحقیقی در حوزه دانست و گفت: تحقیقات ما گویی ارزش اساسی خود را به دلیل بی برنامگی و عدم مدیریت صحیح از دست می دهند؛ در حالیکه در امر پژوهش باید توجه داشت که بحث محتوا و ساماندهی باید توامان با یکدیگر پیش رفته تا بتوان به نتیجه ای قابل قبول برسیم.
اخبار ویژه
رهبر انقلاب در دیدار اعضای مجلس خبرگان:
یادآوری/ بازنشر
در پاسخ به رسانههای مدعی اصلاحات بیان شد:
نظرات بینندگان
فیلم و عکس
جدیدترین اخبار پربازدید ها
