شب بیست و سوم افضل شب‌های قدر

بنابر آیات سوره «قدر»؛ انا انزلناه فی لیله القدر ...، شب قدر یکی است نه سه شب، اما از آنجا که دقیقا زمان شب قدر برای ما مشخص نیست به گفته بزرگان دین، تمامی این شب‌ها را احیا می‌گیریم و در طول شب به راز و نیاز می‌پردازیم.

اما از بین سه شبی که در ماه رمضان به عنوان شب‌های قدر محتمل است، شب بیست و سوم از احتمال بالاتری برخوردار است، چنانچه حضرت علی (ع) می‌فرماید: پیامبر خدا در دهه آخر رمضان، بستر خود را جمع می‌کردند و کمرشان را می‌بستند و شب بیست و سوم، خانواده خود را بیدار می‌کردند و در آن شب، به صورت خفتگان، آب می‌پاشید. فاطمه(س) نیز نمی‌گذاشتند کسی از اهل خانه در شب بیست و سوم بخوابد و خواب آنان را با کم خوردن درمان می‌کردند و از روز برای شب، آماده می‌شدند و می‌فرمودند: « محروم، کسی است که از خیر آن بی‌بهره بماند. »

همچنین آیت الله بهجت نیز در این خصوص می‌گوید: بسيارى از بزرگان شب‌هاى ماه رمضان را بيدار مى‌ماندند و نمى‌خوابيدند، هر چند نزد ما تقريبا واضح است كه شب بيست و سوّم ماه رمضان، شب قدر است، ولى اوّل ماه بايد قدرى دقّت شود كه اوّل ماه دقيقا تشخيص داده شود.

در خصوص ارزش و یحتمل بودن شب قدر در شب بیست و سوم ماه رمضان روایت های زیاد دیگری نیز آمده است از جمله، از امام رضا (ع) روایت شده است: كسى كه در ماه رمضان، امام حسين (ع) را زيارت مى كند، مواظب باشد كه نزد قبر آن امام بودن را در شب جُهَنى از دست ندهد و آن، شب بيست و سوم است؛ شبى كه اميد است شب قدر باشد.

امام جواد (ع) نیز در خصوص شب بیست و سوم ماه رمضان و اعمال این شب می فرماید: هر كس در شب بيست و سوم ماه رمضان، امام حسين (ع) را زيارت كند،  همان شبى كه اميد است شب قدر باشد و در آن شب، هر كار حكمت آميزى فيصله مى يابد ـ روح هاى بيست و چهار هزار فرشته و پيامبر با او مصافحه مى كنند، كه همگى از خداوند اذن مى گيرند كه آن شب، حسين (ع) را زيارت كنند.

درباره اعمال و فضیلت این شب از امام صادق (ع) نیز روایت شده است که خطاب به یکی از یارانش به نام ابوبصیر می فرماید: هر كس دو سوره عنكبوت و روم را در ماه رمضان، در شب بيست و سوم بخواند، به خدا قسم او از اهل بهشت است و هرگز در اين سخن استثنا نمى كنم و نمى ترسم كه خداوند، در اين سوگند گناهى بر من بنويسد.

اما همان گونه که روایات متعددی در خصوص منزلت و اعمال شب بیست و سوم ماه رمضان نقل شده است، در باب فضیلت و اعمال روز قدر نیز روایاتی آمده است، از جمله امام صادق (ع) در این باره می فرماید: شب قدر، در هر سال، هست و روز شب قدر، مثل شب قدر است.

همچنین در جای دیگر می فرماید: صبح روز شب قدر، مثل شب قدر است، پس، عمل و تلاش كن.

احتمال بودن شب قدر در شب بیست و سوم ماه رمضان بیش از لیالی دیگر است

در خصوص نامگذاری شب قدر به این نام، ارزش این شب و احتمال بودن چنین شبی در شب بیست و سوم ماه رمضان،حجت الاسلام محمدصادق یوسفی مقدم، مدیر مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم به خبرنگار مهر، می‌گوید: در تفکر دینی شیعیان لیله القدر از جایگاه بسیار بالایی برخوردار است که بر اساس آیات قرآن و روایات در شب قدر، تقدیر انسان بسته می‌شود و در این شب‌ها آینده خود را رقم می‌زنند می‌توانند بهترین را رقم زنند یا سرنوشتی بد برای خود تعیین کنند.

وی در ادامه تصریح می کند: لیله القدر به معنای شب تقدیر و امور است، شب اندازه گیری ارزاق و برکات معنا شده است؛ شب نزول قرآن است و مطابق با آیات 18 سوره بقره و آیه اول سوره قدر در این شب تقدیر، امور و ارزاق انسان تعیین می‌شود و بنا بر این 2 آیه قرآن نازل شده است.

استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به علل نامگذاری این شب به نام قدر اظهار می‌کند: اولین علت نامگذاری این شب به نام قدر این است که تمامی مقدرات در این شب تعیین می‌شود و به همین دلیل لیله القدرش نامیدند.

وی در ادامه می گوید: در روایات ذکر شده که تمامی فرشتگان در شب قدر به زمین نازل شدند که در میان آنها فرشته روح در این شب بر زمین نازل شد و چون زمین تنگ شد از حضور بیشمار فرشتگان، این شب را لیله القدر نامیدند.

حجت الاسلام یوسفی مقدم  اضافه می‌کند: سومین علت این نامگذاری، افزون شدن طاعات و عبادات است که عبادات هزار برابر شده و احیا یک شب قدر بالاتر از هزار ماه ارزش دارد که برابر سیصد هزار شب است و یک عمل در این شب پربرکت و پرفضیلت در مقایسه با سایر ایام سال از نظر کیفیت ارتقا می یابد.

وی تصریح می کند: علت دیگر این نامگذاری نزول قرآن کریم بر پیامبر(ص) است که آن را قدر نامید و این کتاب بزرگ با دست فرشته بزرگ که همان فرشته روح است به دست پیامبر بزرگ ما حضرت محمد(ص) رسیده است.

مدیر مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم در ادامه عنوان می کند: خداوند در این شب برکات زیادی قرار داده همانطور که در آیه سوم سوره دخان آمده قرآن در شب قدر نازل شده که نشان از تبرک بودن این شب است و در این شب تقدیر امور یک ساله انسان رقم می‌خورد و به این جهت است که در آیه چهارم همین سوره می فرماید همه امور به صورت حکیمانه و طبق مصلحت بندگان بسته می شود که در این شب صورت می گیرد.

وی با اشاره به اخفای قدر در ماه رمضان می گوید: لیله القدر هرساله در ماه رمضان تکرار می‌شود و شب قدر در این ایام مخفی است ولی بر اساس روایات در دهه سوم و در سه شب 19، 21 و 23 قرار دارد که بنابر روایات احتمال بودن شب قدر در شب بیست و سوم بیش از دیگر لیالی است.

حجت الاسلام یوسفی مقدم بیان می کند: روایت است که اگر کسی مقید باشد و در ماه رمضان خود را مقید به ترک گناه و محرمات کند و روز خود را با مناجات و قرائت قرآن و ذکر به سر برد و در شب های قدر به دعا و توبه و توسل بپردازد خداوند نعمت درک شب قدر را به وی عطا می کند و می تواند توشه یکساله خود را بردارد.

وی مقدم اضافه می کند: شب قدر شبی است که باید قدرش را دانست و با جان و دل درکش کرد و اعمالش را انجام داد چرا که خداوند به بندگانش همواره امید می‌دهد و بندگان در این لیالی باید بتوانند با قلبی مطمئن و سرشار از یقین به سوی معبود آیند و به احیا و عبادت و راز و نیاز و توبه بپردازند و اعمال خود را با دین بالا ببرند.

این استاد حوزه در پایان تاکید می کند: نباید این شب‌های بی نظیر و نایاب را از دست داد و از ائمه الگو گرفت که حضرت زهرا کودکان خود را بیدار نگه می داشت  و به صورتشان آب می زد تا این شب را درک کنند و آن را از دست ندهند و تا سحر احیا بگیرند؛ شیعیان نیز باید در سوگ مولای رحمت با ائمه و فرزندان ایشان همدردی کرده و این شب را با احیا و تضرع به سحر برسانند تا درک قدر را به دست آورند.