علل برکناری بندر از دستگاه اطلاعات عربستان

به گزارش 598، عبدالباری عطوان نویسنده و تحلیلگر مشهور جهان عرب برکناری بندر بن سلطان از ریاست سازمان اطلاعات سعودی را اذعان به شکست ماموریتش در سوریه و اولین ثمره بازنگری مواضع سیاسی در عربستان دانست و نوشت که فهرستی طولانی از نامزدها برای جانشینی وی وجود دارد.

عبدالباری عطوان در ابتدای مقاله خود به کتاب "The prince ” نوشته ولیام سیمبسون دوست و همکلاسی بندر بن سلطان در دانشکده علوم نظامی "سنت هرست" انگلیس اشاره کرد که در آن به زندگینامه بندر بن سلطان پرداخته است.

عطوان به بخش هایی از مطالب این کتاب را در مقاله خود اشاره کرد و از جمله نوشت: بندر بن سلطان از مادری آفریقایی بدنیا آمده است و وی درپس پرده تلاش برای ترور محمد حسین فضل الله مرجع شیعیان در لبنان به عنوان پاسخی انتقامجویانه به انفجار مقر تفنگداران دریایی آمریکا در سال 1982 میلادی در لبنان بوده است.

این نویسنده به کارها و پست های مختلف بندر بن سلطان در طول زندگی وی اشاره کرد و از وی به مجموعه ای از تناقض ها یاد کرد و نوشت: بندر بن سلطان توانست روابط عربستان و آمریکا را بعد از حادثه 11 سپتامبر نجات دهد و از روابط خود برای تشویق آمریکا به اعزام 50 هزار سرباز به عربستان برای بیرون راندن صدام از کویت استفاده کرد و اولین کسی بود که از ساعت صفر تجاوزگری آمریکا علیه عراق آگاه شد و جای بسیار تعجب دارد که بندر بن سلطان دوست صمیمی خانواده بوش و معمر قذافی رهبر سابق لیبی در آن واحد بود.

این نویسنده به پست مهم و کلیدی سازمان اطلاعات سعودی و مشکلات چند ساله شاه سعودی برای تعیین فرد مناصب برای آن بعد از عزل شاهزاده ترکی فیصل بعد از 24 سال ریاست بر آن اشاره کرد و نوشت که درنهایت بندر بن سلطان به طور ناگهانی به این سمت تعیین شد و این امر باعث اختلاف بین طرفداران و مخالفان این امر در خاندان حاکم سعودی شد.

عطوان در ادامه به تشریح علل برکناری بندر بن سلطان از این سمت پرداخت و دو علت بیماری و سوء مدیریت را مطرح کرد.

وی نوشت: دو علت برای برکناری بندر بن سلطان از این پست حساس وجود دارد؛ نخست بیماری او زیرا تحت عمل جراحی از ناحیه کتف در واشنگتن قرار گرفت و سپس به کاخ خود در مغرب برای گذراندن دوره نقاهت رفت. دومین علت نیز سوء مدیریت در پرونده سوریه و کمک و حمایت از گروههای مسلح تندرو و تجهیز تسلیحاتی آنها برای تسریع در سرنگونی نظام بشار اسد رئیس جمهوری سوریه است که در این ماموریت موفق نشد و خطرناکتر از آن اینکه او براساس ارزیابی های آمریکا، پله ترازو در صحنه های نبرد در سوریه را به نفع گروههای مسلح و به زیان مخالفان میانه روی سوری تغییر داد.

عطوان سپس احتمال اول را رد و احتمال دوم را برای برکناری بندر بن سلطان از پست ریاست سازمان اطلاعات عربستان وارد دانست زیرا اگر وی به خاطر بیماری و ناتوانی جسمی در انجام وظایف از پست خود برکنار می شد، در آن صورت از دبیرکلی شورای امنیت ملی سعودی و عضویت در هیئت بیعت عربستان نیز برکنار می شد.

به نوشته عطوان، بندر بن سلطان به دو هدف اصلی پست ریاست سازمان اطلاعات عربستان را تحویل گرفت که نخست، سرنگون کردن نظام بشار اسد رئیس جمهوری سوریه و دوم، هماهنگی با دوستان آمریکایی برای حمله نظامی به ایران نظیر عراق بود.

این نویسنده نوشت: دو اتفاق باعث شد که بندر بن سلطان از پست خود کنار گذاشته شود. اولین اتفاق مربوط به (توافق برای انهدام) سلاح های شیمیایی سوریه بود که این امر باعث جلوگیری از حمله نظامی آمریکا به اهداف بزرگ و مهم نظامی و اقتصادی سوریه شد؛ اهدافی که گفته شده، بالغ بر 165 مورد است. دومین اتفاق نیز توافقنامه هسته ای بین ایران و گروه 5+1 بود که باعث برداشته شدن جزئی محاصره اقتصادی ایران و لغو یا تعویق هرگونه حمله نظامی علیه تاسیسات هسته ای ایران شد.

عطوان افزود: بندر بن سلطان که از دولت دموکرات اوباما به خشم آمده بود، تلاش کرد که تا به سمت روسیه پل بزند و چهار بار با ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه ملاقات کرد و سه هفته در جریان سفر شش ماه پیش خود در مسکو باقی ماند و با مهمترین رهبران سیاسی و امنیتی این کشور ملاقات کرد و همین امر نیز خشم دولت اوباما را که از وی خشنود نبوده است، دوچندان کرد.

عطوان نوشت: دشوارترین سوال این است که آیا بندر بن سلطان به طور نهایی از فضای تصمیم گیری خارج شد یا وی در آینده بازخواهد گشت و چه کسی جایگزین او به طور دائم در این پست حساس خواهد شد؟

وی افزود: درارتباط به بخش اول سوال باید گفت که کنار زدن کلی این مرد دشوار است بویژه که او چند بار خارج شده اما بار دیگر با قدرت بیشتر از گذشته به عرصه باز گشته است.

این نویسنده نوشت: اما درباره بخش دوم سوال یعنی اینکه چه کسی به طور دائمی جانشین بندر بن سلطان خواهد شد، باید گفت که پیش داوریهای زیادی مطرح است زیرا سرلشکر یکم ستاد یوسف بن علی الادریسی که بنا به دستور پادشاه مامور کار در پست ریاست سازمان اطلاعات شد، مدت طولانی در این پست نخواهد ماند زیرا او یک شاهزاده نیست و این پست نظیر سایر پست ها حساس بوده و محدود به شاهزادگان خاندان حاکم و افراد بسیار نزدیک به حلقه قدرت است.

عطوان افزود: اسامی زیادی در بورس نامزدها مطرح است؛ از جمله شاهزاده احمد بن عبدالعزیز که شاه سعودی او را از وزارت کشور برکنار و شاهزاده محمد بن نایف معاونش را به جای او منصوب کرد. برخی می گویند که شاهزاده سلمان بن سلطان برادر شاهزاده بندر بن سلطان و جانشین وزیر دفاع و شریک او در برعهده گرفتن پرونده سوریه، دارای شانس زیادی برای جانشینی برادرش به عنوان رئیس سازمان اطلاعات است. برخی دیگر از اسامی دیگری نظیر سعود بن فهد بن عبدالعزیز سخن می گویند که به عنوان معاون رئیس سازمان اطلاعات کار کرده است یا بردار او، چرا که فرزندان ملک فهد هیچ پست مهمی را از زمان مرگ پدرشان تصاحب نکرده اند و فهرست نامزدها به هر صورت طولانی است و احتمال روی دادن اتفاق های غیرمنتظره وجود دارد.

عطوان درپایان نوشت: بندر بن سلطان به علت روحیه اش فردی محبوب نیست اما این حال و روز اکثر روسای سازمان های اطلاعاتی کشورهای عربی است و انتظار نمی رود که کسی به خاطر رفتن او از این پست بویژه در سوریه، ایران، عراق، لبنان و قطر و چه بسا خود عربستان اشک زیادی بریزد یا اصلا اشک بریزد و بحث و جدل حتی بعد از تصمیم برای خروج و اعتکاف او در کاخش در مغرب ادامه خواهد داشت و اگر دوباره به عرصه باز گردد، برای ما غیرمنتظره نخواهد بود.