شکست ترکیه با برخورد به ديوار سفت مصر

اعتراض انقلابیون مصر از جمله اخوان المسلمین به اظهارات اردوغان درباره پیشنهاد حکومت سکولار آن‌هم با گزاره های صریحی همچون اینکه وی را متهم به دخالت در کشور مصر متهم کرده و مدل حکومتی او را برای مصر غیرکارآمد عنوان کرده اند و یا اظهارات "شیخ مظهر شاهین" كه به خطیب انقلاب مصر شهرت یافته، در خطبه نمازجمعه این هفته در مسجد "مكرم" میدان التحریر قاهره، که حتی از استقبال از اردوغان با تشريفات خاص انتقاد شدید و نکوهش کرد و گفت که چرا باید از اردوغان طوری استقبال شود كه گویا فاتح مسلمانان و نجات دهنده مصر است، نشان می دهد که ترکیه در راهبردی ترین سیاست خارجي خود در قبال منطقه که به دست گرفتن رهبری قیام خاورمیانه و شمال آفریقاست، ضربه سنگینی خورده است.

انقلابیون مصر که تاثیر گذاری زیادی بر دیگر انقلابیون منطقه دارند، مدل حکومتی اردوغان را رد کرده و آن را ناکارآمد و حتی مغایر با اصول اسلامی مي‌دانند و در قبال اینکه وی خود را در جایگاه رهبری قیام های منطقه بداند، احتياط مي‌كنند.

رد كردن گزینه حکومتی ترکیه آن‌هم در شرايط نظام سازی كشورهاي رها شده از بند ديكتاتوري، یعنی شکست استراتژیک در یکی از حساس ترین قسمت های سریال تاریخی بیداری اسلامی منطقه.

از سوی دیگر، هم‌زمان با همایش بیداری اسلامی در تهران، رهبر انقلاب توانستند با منطق انقلاب اسلامي، مانیفست بی‌نقصي را به جهان اسلام ارائه دهند که صدها نخبه از بیش از 80 کشور را به وجد آورد و هم‌زمان با ايراد سخنراني چند بار تكبير آن‌ها را به نشانه تأييد و ابراز محبت بلند كرد.

غربی ها می دانند مدل حکومتی خاندانی، سلطنتی و سکولار ضد دینی در خاورمیانه شکست خورده و باید حکومت های با ظاهر اسلام‌گرایی سرکار بیایند و در راستای همین راهبرد است که امريكایی ها از تشکیل احزابی شبيه حزب توسعه و عدالت ترکیه در برخی کشورها مانند تونس و مصر استقبال  و برای تقویت آن‌ها تلاش هایی هم کرده اند و این همان نسخه انحرافی است که غربی ها می خواهند آدرسش را به فعالین انقلاب بدهند تا از جهت‌گيري قیام‌ها به سمت نسخه حکومت داری و سیاست داخلی و خارجی جمهوری اسلامی منحرف شوند.

اگرچه شتاب تحولات منطقه زیاد است اما بر اساس چند اصل کلی در حال تغییر است. کلی ترین اصل که به صراحت مردم منطقه و حتی برخی انقلابیون محافظه کار که برای حفظ سرمایه اجتماعی خود مجبور به بیان آن هستند؛ ایجاد حکومت اسلامی بر اساس قوانین اسلام و حضور جدی قوانین اسلام در عرصه نظام سازی، حکومت داری و اجتماع و سیاست است اما این رويكرد با سیاست های راهبردی و ايدئولوژیک ترکیه در حوزه حکومت داری و سیاست خارجي و حتی حوزه مسائل اجتماعی و سیاسی داخلی سازگار نیست.

در نتيجه اين رويكرد، گزینه استراتژیک دیگری که ترکیه با رفتار متناقض خود از دست خواهد داد، کاهش اعتماد عمومی مردم منطقه خواهد بود. اما در مقابل، ایران در حال حاضر بالاترین سطح اعتماد عمومی منطقه را دارد و سیر صعودی اين روند نيز ادامه دارد.

در بعد نظامي، اگرچه ترکیه به‌ظاهر تلاش می کند با استقرار سپر موشکی ناتو در خاک این کشور یک گزینه نظامی استراتژیک به خود اضافه کند اما اگر این موضوع را در شرایط فعلی منطقه تحلیل کنیم، با توجه به بیداری اسلامی و مولفه‌های جدید قدرت مانند قوت گرفتن ملت ها و اسلام‌گرایان سیاسی مخالف غرب، قطعا ترکیه گزینه‌های راهبردي‌تر دیگری را در دراز مدت از دست خواهد داد.

همچنين، استقرار سپر موشکی ناتو در ترکیه عوامل امنیتی غربی‌ها را در منطقه افزایش خواهد داد و اذعان مقام‌هاي ترک مبنی بر اینکه سرباز ترکیه سرباز ناتو است، عنصر استقلال در مسائل امنیتی و سیاست خارجي را به شدت ضعیف خواهد كرد و ادامه این روند، از ترکیه تصوير کشوری با مشخصات برخی کشورهای عربی که دل به حمایت های غرب در امنيت داخلي خود بسته‌اند، مي‌سازد.

به هر حال، راهی که ترکیه در پیش گرفته، یک مدل شکست خورده است و تنها در  برخی ظواهر آن با نحوه نگرش برخی حکومت های سرنگون شده اخیر تفاوت دارد ولی در اصول کلی كه تعریف منافع بر اساس نگاه به غرب است، مشترك است. در صورت ادامه روند سیاست های ترکیه با بازی در پازل امنیتی و سیاسی غربی ها در پوشش اسلامی، آنها را به روی دیگر سکه کشوری مانند عربستان تبدیل خواهد کرد که یکی ایدئولوژی سلفی و ديگري شبه سکولار تنها با پوشش ظاهری اسلام دارند.

تلاش ترکیه برای کسب هر چه بیشتر رضایت غرب و امتیاز دادن به آنها در مقابل بيداري روز افزون مردم خاورمیانه و شمال آفریقا، تنها به کاستن از نفوذ ترکیه در منطقه منجر خواهد شد و اين كشور ناخواسته بازیگری اصلی در منطقه را به ایران واگذار خواهد کرد، زیرا در این صورت، تنها گزینه مستقل و با ثبات و دارای اصول ثابت، انقلابی و جامع جمهوری اسلامی خواهد بود.

حتی در تحلیل های غربی ها نیز این موضوع بیان می شود که ایران با نسخه بی‌نقص جمهوری اسلامی تنها بازیگر مؤثر در منطقه باقی خواهد ماند كه منشأ آن، سرمایه گذاری ایران در شبكه‌سازي در جهان اسلام و تقویت بيداري مردم منطقه است که چند سطح بالاتر از قدرت های نظامی و نهادهایي مانند ناتو و برخی ائتلاف های اقتصادی است.

در عين حال، جمهوری اسلامی باید با تعامل و برخی اقدامات دیپلماتیک و حتی در صورت لزوم فشار با ابزارهای منطقه ای و اقتصادی به ترکیه فرصت بازگشت به همسایگی مطلوب را به اين كشور بدهد.

شاید بازی گرفتن و نقش دادن به ترکیه در موضوع هسته ای، ترک‌ها را دچار سوء برداشت کرده است، در حالی که ايران، ترکیه را در جریان مقاومت در منطقه به عنوان یک شریک راهبردي انتخاب کرد اما در صورت ادامه روند فعلی، ترکیه تبدیل به رقابت راهبردي خواهد شد که قطعا در این رقابت، موقعیت ترکیه تضعیف می شود و این به ضرر ترک ها خواهد بود و وظیفه وزارت خارجه دقیقاً فهماندن این موضوع به ترک ها است.

نکته جالب دیگر اينکه حذف فریبکارانه تهدید ایران از لیست تهدیدهاي امنیت ملی ترکیه و اظهارات مسئولین ترکیه مبنی بر استفاده نكردن از این سلاح ها علیه ایران در آستانه استقرار سپر موشکی جدای از یک کار تبلیغاتی و رسانه ای در منطقه، فریب خود مردم ترکیه نیز به شمار می آید، چون برخی نظر سنجی‌ها نشان می دهد بيش از 75 درصد مردم ترکیه خواهان ارتباط با ایران هستند و مقام‌هاي ترکیه به خوبی از رابطه اقلیت کردها و علویان با ایران خبر دارند. حتی مشاهده می شود که احزاب سیاسی رقیب اسلام گرایان نیز مانند حزب جمهوري خواه تركيه هدف طرح سپر موشكي را حمايت از رژيم صهيونيستي اعلام و در این زمينه از اردوغان انتقاد می کنند.

بنابراین نحوه تعامل ترکیه با جمهوری اسلامی قطعا آرای دولت اسلام‎گرای ترکیه را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد و این یکی از گزینه های برتر استراتژیک ایران در قبال ترکیه هست که ترک ها نمی توانند آن را نادیده بگیرند.

در حال حاضر، قوی ترین جریان شکل گرفته در منطقه، جریان گسترده مردمی ضد صهیونیستی است و افکار عمومی نمی تواند سپر موشکی ناتو را در ترکیه که یکی از مزیت های آن جاسوسی برای صهیونیست ها است، هضم کند كه اين، سرمایه گذاری چند میلیون دلاری ترکیه را در بحث دیپلماسی عمومی به باد خواهد داد و یکی از ضررهای راهبردي دیگر براي ترکیه خواهد بود.

معادلات امروز جهان اسلام بسیار شفاف‌تر از گذشته است و یک گزاره مهم این است که میان رضایت غرب و ملت های مسلمان باید تنها یکی را انتخاب کرد.

از سوی دیگر ترکیه مورد سوء ظن و چه بسا خشم روسیه که سپر موشکی را علیه امنیت ملی خود می داند، قرار دارد و تبعات این موضوع نیز برای این کشور سنگین خواهد بود و همچنين روسیه را به ایران نزدیک‌تر خواهد کرد. روس‌ها به‌تازگي مجدداً و با صراحت از سپر موشکی ناتو ابراز نگرانی و حتی صحبت از مقابله به مثل با آن کرده اند.

در عين حال، تناقض‌هاي سیاست خارجي ترکیه موجب شده دولت اردوغان در عرصه سیاست داخلی نیز دچار چندگانگي شود، زیرا مردمی که چند روز قبل حتی حاضر به تحمل ورزشکاران رژیم صهیونیستی در خاک ترکیه نبودند و تجمع اعتراض آمیز برگزار کردند، چگونه استقرار سپر موشکی ناتو را در خاک ترکیه که یکی مزیت های آن ایجاد فرصت جاسوسی برای رژیم صهیونیستی است، هضم مي‌کنند.

از سوي ديگر، گام بلند سپاه در مقابله قاطع با گروک تروریستی پژاك نشانه توان‌مندی ایران برای برقرار امنیت در منطقه است و پیام روشني نيز براي افکار عمومی ترکیه دارد که کشورهای منطقه خود می توانند تامین کننده امنیت‌شان باشند و حتی در صورت همکاری نظامی با یکدیگر دیگر نیازی به حضور نیروهای خارجی نیازی نیست و حضور اين نيروها تنها به بی ثباتی منطقه کمک خواهد كرد.