لغو تحریم‌ها بر روی کاغذ

به گزارش پایگاه 598 به نقل از تسنیم، توافق هسته ای ژنو از ۳۰ آذر به اجرا گذاشته شد که در آن مقرر شده است در اقدامی هماهنگ و همزمان از یک سو ایران اقداماتی را برای محدودکردن فعالیت های خود انجام دهد و از سوی دیگر طرف غربی برخی تحریم ها علیه این کشور را به حالت تعلیق درآورد.

اتحادیه اروپا در روز ۳۰ آذر و به دنبال تایید آژانس بین المللی انرژی اتمی مبنی بر آغاز اجرای توافق ژنو از سوی ایران با صدور بیانیه ای اعلام کرد تحریم های مندرج در این توافق را لغو کرده است. وزارت خزانه داری آمریکا نیز با انتشار بیانیه ای از لغو تحریم هایی که آمریکا خود را به آن متعهد دانسته خبر داده است.

اما اکنون که نزدیک به دو هفته از اجرایی شدن توافق ژنو می گذرد این سوال مطرح می شود که آیا غرب به تعهدات خود برای لغو تحریم ها علیه ایران در چارچوب توافق ژنو عمل کرده است.

به عقیده تحلیلگران هر تحریم سه سطح دارد و غرب باید در این سه سطح تحریم هایی که در توافق ژنو درج شده اند را لغو کند. هر تحریم جنبه وضعی دارد یعنی بر روی کاغذ ثبت و به قانون تبدیل می شود. بعد از آن این قانون به حوزه عمل کشیده می شود. سطح سوم هر تحریم نیز سطح روانی است. در واقع تحریم ها به ویژه تحریم های وضع شده علیه ایران بیش از آن که جنبه عینی داشته باشند ماهیت روانی دارند.

از سال ۲۰۱۲ که سیاست تحریم های به اصطلاح تحریم های فلج کننده علیه ایران به اجرا گذاشته شده است رسانه های غربی در اقدامی هماهنگ برای بالا بردن وزن روانی تحریم ها تلاش کرده اند و شرکت های خارجی را نسبت به فعالیت در ایران ترسانده اند.

بر این اساس اگر هم غرب به تعهدات خود عمل کرده باشد و بر روی کاغذ تحریم ها علیه ایران را لغو کرده باشد این سوال مطرح است که آیا در سطح عمل نیز لغو تحریم ها را آغاز کرده و آیا در سطح روانی نیز تلاش کرده تحریم ها علیه ایران را لغو کند و یا در مسیر مقابل آن گام برداشته است.

برخی شرکت ها و فعالان اقتصادی ایران می گویند با گذشت حدود دو هفته از اجرایی شدن توافق ژنو اثرات لغو تحریم ها را هنوز حس نکرده اند. این نکته از آن جهت حائز اهمیت است که بدانیم توافق ژنو فقط برای یک دوره ۶ ماهه تدوین شده و با توجه به این زمان کوتاه باید گفت دو هفته زمان کمی نیست.

آن چه بیش از همه مشهود است عدم لغو تحریم های ایران در سطح روانی و اصرار غرب بر حفظ تحریم ها در این سطح است. به ویژه آمریکا برخلاف روح توافق ژنو عمل کرده و با ادامه سیاست ارعاب و تهدید خود علیه شرکت های خارجی تلاش کرده تحریم ها را از جنبه روانی حفظ کند.

اجرای توافق ژنو به لفاظی های دولتمردان آمریکا علیه ایران پایان نداده است بلکه مقامات این کشور لحن خود را را تندتر کرده اند تا بتوانند تحریم هایی را که بر روی کاغذ لغو کرده اند در سطح روانی حفظ کنند و مسلما این مغایر با تعهدات آن ها در توافق ژنو است.

البته این که غرب همین تحریم های حداقلی را در صحنه عمل لغو کرده باشد نیز جای سوال دارد.

بر اساس اساسنامه اجرایی توافق ژنو تحریم هایی که طرف غربی ملزم به لغو آن ها شده است عبارتند از:

۱- تحریم های بیمه ای و حمل و نقلی برای نفت ایران: که بر اساس آن طرف غربی ملزم است به شرکت های خود اجازه دهد محموله های نفت خام صادراتی ایران را بیمه کنند و خدمات حمل و نقلی به این محموله ها ارائه دهند.

۲- تحریم های مربوط به خرید و فروش محصولات پتروشیمی: بر اساس توافق ژنو ممنوعیت صادرات محصولات پتروشیمی ایران و واردات این گونه محصولات توسط ایران را لغو می شود، کلیه سرویس های مربوط به محصولات پتروشیمی از قبیل فاینانس آنها، کمک مالی و بیمه و بیمه مجدد برای کشورهای ثالث ارائه می شود.

لغو تحریم ها در بخش پتروشیمی، شامل شرکت هایی هم می شود که با وزارت نفت ایران کار می کنند هر چند که این وزارتخانه خودش هنوز در تحریم است. حمل و نقل این محصولات از تحریم خارج شده اما این حمل و نقل نمی تواند از طریق شرکت هایی که تحت تحریم اتحادیه اروپا هستند صورت گیرد.

۳- تحریم تجارت طلا و فلزات گرانبها: بر اساس توافق ژنو این تحریم نیز باید لغو شود. این لغو شامل خدمات مربوطه هم می شود مثل حمل و نقل. بر این اساس ایران می تواند طلا و فلزات گرانبها صادر و وارد کند.

۴- تحریم های بانکی: مقرر شده است کانالی بانکی ایجاد شود و ایران از طریق این کانال بتواند مراودات مالی برای تجارت محصولات کشاورزی و دارویی را انجام دهد.

۵- تحریم های صنعت خودروی ایران: بر اساس توافق ژنو شرکت های خارجی می توانند در زمینه صنعت خودرو با ایران همکاری داشته باشد و محدودیت خرید و فروش تجهیزات و قطعات خودرو به ایران رفع می شود.

۶- تحریم های هواپیمایی: بر اساس این توافق فروش هواپیما به ایران آزاد نمی شود اما شرکت های خارجی می توانند قطعات یدکی هواپیما و خدمات فنی برای تعمیر هواپیماها را در اختیار ایران قرار دهند.

۷- آزادسازی ۴.۲ میلیارد دلار از دارایی های بلوکه شده ایران در ۸ قسط از دیگر امتیازاتی است که قرار است در چارچوب توافق ژنو به ایران داده شود.