حفره بزرگ توافقنامه ژنو کجاست؟

به گزارش پایگاه 598 به نقل از وطن امروز، مذاکرات کارشناسی میان نمایندگان ایران و 1+5 در حال برگزاری است تا ساز و کار اجرای مرحله نخست توافق ژنو مشخص شود. در شرایطی که طرفین در حال رایزنی برای حل موارد اختلافی هستند؛ از آمریکا خبر می‌رسد سناتورها بار دیگر موضوع افزایش تحریم‌های هسته‌ای ایران را بررسی می‌کنند. از قرار معلوم این بار آنها بسیار جدی هستند. سی‌ان‌ان گزارش داده که تعداد سناتورهایی که این تحریم جدید را امضا می‌کنند فراتر از حد انتظارات قبلی است. برخی آمار می‌گویند طرح تحریم جدید به امضای 77 سناتور می‌رسد.

سی‌ان‌ان با توجه به مشاهدات خود نوشته، تلاش‌های دولت اوباما برای مذاکره با ایران بر سر برنامه هسته‌ای این کشور با یک مانع بالقوه جدید مواجه شده است چرا که به‌نظر می‌رسد اکثریت غیرقابل وتوی سنای آمریکا (بیش از دوسوم نمایندگان سنا) در حال تلاش برای تصویب تحریم علیه ایران هستند. بنابراین گزارش، دستیار یکی از سناتورهای آمریکایی گفته است تعداد رسمی حامیان تحریم‌های جدید 59 نفر است اما اطلاعات غیررسمی حاکی از آن است که دست‌کم 77 نفر از نمایندگان سنا در هنگام رای‌گیری به این طرح رای مثبت خواهند داد. این طرح احتمالا در همان هفته‌ای مطرح می‌شود که اوباما قرار است سخنرانی سالانه خود را ایراد کند یا احتمال دارد هفته پس از آن در صحن مجلس سنا مطرح شود. جی کارنی، سخنگوی کاخ سفید تهدید کرده بود که اوباما تحریم‌های جدید را وتو خواهد کرد.

با این حساب، اکنون اوباما با رسیدن تعداد نمایندگان موافق طرح به بیش از دوسوم نمایندگان سنا، عملا وتوی تحریم‌ها را بی‌نتیجه خواهد یافت. بر اساس قوانین آمریکا اگر طرح وتو شده توسط رئیس‌جمهور مجددا با دوسوم آرا تصویب شود، رئیس‌جمهور امکان ممانعت از آن را نخواهد داشت. معمولا روسای جمهوری آمریکا طرح‌هایی را که با بیش از دوسوم آرا به تصویب رسند، وتو نمی‌کنند. این موضوع در حالی است که در متن توافقنامه ژنو درباره تعهد آمریکا به عدم تصویب تحریم‌های جدید هسته‌ای علیه ایران آمده است: «دولت آمریکا در چارچوب اختیارات قانونی رئیس‌جمهور و کنگره ازتحمیل تحریم‌های جدید هسته‌ای خودداری خواهد کرد». اکنون درصورتی که دوسوم کنگره طرح تحریم جدید ایران را تصویب کنند آنگاه اوباما در چارچوب اختیارات خود نمی‌تواند این مصوبه را وتو کند.

این اقدام احتمالی البته برخلاف متن توافقنامه ژنو نیست چرا که در بند مذکور که تعهد آمریکایی‌ها به عدم افزایش تحریم‌ها را تشریح کرده، این تعهد در چارچوب اختیارات رئیس‌جمهور قید شده است. در صورت تصویب تحریم‌ها با امضای دوسوم سناتورها، اوباما می‌تواند محدوده اختیارات خود را به تیم ایرانی گوشزد کند. این موضوع یکی از حفره‌های بزرگ توافقنامه ژنو است. به عبارتی تعهد آمریکایی‌ها یک موضوع مطلق نیست و آنان می‌توانند در چارچوب اختیارات قانون کشور خود، از حفره‌های توافقنامه استفاده کنند. اما همانگونه که گفته شد؛ این‌بار گویا تحریم‌های جدید علیه ایران به صورت بسیار جدی در دستور کار کنگره قرار دارد. به‌گونه‌ای که «رابرت منندز»، رئیس کمیته روابط خارجی مجلس سنای آمریکا در یادداشتی در روزنامه واشنگتن‌پست از وضع تحریم‌های جدید علیه ایران حمایت کرد. این مقام آمریکایی یادداشتش را با این جمله آغاز می‌کند که پیشرفت دیپلماتیکی که منجر به جلوگیری از «برنامه هسته‌ای تسلیحاتی» ایران بشود نتیجه مورد ترجیح اوباما در مذاکره با ایران خواهد بود.

وی ادامه می‌دهد که حمایت از این دستاورد با اتخاذ یک سیاست «بیمه دیپلماتیک» یک اقدام عملگرایانه معقول در این راستا است. وضع تحریم‌های جدید «بیمه دیپلماتیک» مورد نظر آقای منندز است. رئیس کمیته روابط خارجی سنا می‌نویسد: «نیاز به وضع تحریم‌های موثر در آینده کاملا واضح است.» به گزارش فارس، منندز، ادامه اقدامات ساخت و ساز در رآکتور آب سنگین اراک، ساخت سانتریفیوژهای نسل جدید برای غنی‌سازی اورانیوم، شلیک موشک به فضا توسط ایران، پیشنهاد غنی‌سازی 60درصدی اورانیوم در مجلس و واکنش ایران به تحریم 19 شرکت توسط آمریکا را از جمله دلایلی می‌داند که وضع تحریم‌های جدید را ضروری می‌کند.

وی ضمن اشاره به سخنانی از محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران که گفته در صورت وضع تحریم‌های جدید، توافق نهایی با ایران نابود می‌شود، نوشت که لایحه جدید تحریم‌ها ایرانی‌ها را ترغیب می‌کند که صادقانه و جدی مذاکره کنند. وی می‌افزاید: «در همین حال، این تحریم‌ها نقش مثبتی در مذاکرات بازی می‌کنند. برنده بزرگ آن، دولت آمريكاست.» منندز در پایان این یادداشت تأکید می‌کند: «در حالی که مجلس سنا در آستانه بازگشت به کار است، بیایید تلاش‌هایمان را بر دسترسی به اهداف مشترک متمرکز کنیم: یک راه‌حل دیپلماتیک برای جلوگیری از دستیابی ایران به بمب اتم و یک سیاست بیمه دیپلماتیک در صورت شکست مذاکرات.»

ادامه اختلافات در مذاکرات کارشناسی

همزمان با طرح جدی موضوع تحریم‌های جدید علیه ایران در کنگره آمریکا، مذاکرات کارشناسی میان سيد عباس عراقچی و هلگا اشمیت به صورت جدی دنبال شد. سيد عباس عراقچی دیروز درباره این مذاکرات خبر داد که «تاریخ اجرای توافقنامه هسته‌ای مشخص شد.» عراقچی به تسنیم گفت: اگر راه‌حل‌ها مورد توافق پایتخت‌ها قرار گرفت در تماسی که با خانم اشمیت خواهم داشت این موضوع اعلام خواهد شد.

پس از آن تاریخ آغاز گام اول توافقنامه ژنو که پیشنهادهایی نیز برای زمان آن از سوی دو طرف اعلام شده، نهایی و پس از آن گام اول اجرا می‌شود. معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه که پس از دو روز مذاکره با هلگا اشمیت، معاون کاترین اشتون روز گذشته به تهران بازگشته است، ادامه داد: در مذاکرات دو روز گذشته‌ که در ژنو انجام شد هنوز به توافقی نرسیده‌ایم اما برای موارد مورد اختلاف راه‌هایی را در نظر گرفته‌ایم. این راه‌ها باید در پایتخت‌ها بررسی شود تا تصمیم نهایی درباره آن بگیریم. معاون وزیر امور خارجه اضافه کرد: اگر این تاریخ و راه‌حل‌ها مورد تایید پایتخت‌ها قرار نگرفت در تماس‌های تلفنی که داریم نحوه ادامه کار را بررسی می‌کنیم و ممکن است برای ادامه کار نیاز به مذاکرات حضوری دیگری در ژنو باشد و تماس‌ها بین ما و تشکیلات خانم اشتون ادامه یابد.

عراقچی درباره تاریخ اجرای توافقنامه «طرح اقدام مشترک» گفت: در مذاکرات دو روز گذشته درباره تاریخ اجرای این توافقنامه رایزنی کردیم که تاریخ مشخصی مورد توافق دو طرف قرار گرفت. اما ادامه اظهارات عراقچی نشان داد این زمان مشخص شده منوط به حل اختلافات فی مابین است. عراقچی در این‌باره توضیح داد: اعلام این تاریخ منوط به این است که درباره راه‌حل‌ها بین دو طرف توافقی صورت گیرد و موارد باقی‌مانده نهایی شود.