هنرمند بودن و حزب‌اللهی بودن باید باهم باشد / حجاب مقابل افراطی‌گری جوانی می‌ایستد

به گزارش سرویس اندیشه دینی پایگاه 598، آیت الله حائری شیرازی با حضور در چهارمین دوره برگزاری جشنواره مردمی فیلم عمار به سخنرانی پیرامون موضوع هنر و اخلاق اسلامی پرداخت. آیت‌الله حائری شیرازی در ابتدای سخنان خود گفت: وقتی می‌خواهیم رابطه هنر و اخلاق را شناسایی کنیم باید بحثی درباره هنر و اخلاق داشته باشیم و وجوه متناسب آن را کنکاش کنیم. گاهی پدران شهدا وقتی شهیدشان از جبهه می‌آمدند و اهل شاعری نبودند، زبانشان به شعرگویی باز می‌شد و جمله موضوعی بیان می‌کردند و زبان حال خودشان را با هنر بیان می‌کردند.

آیت الله حائری شیرازی ادامه داد: ما یک زبان مکالمات روزمره داریم و مطالب روزمره خود را به زبان محاوره‌ای ادا می‌کنیم و مشکلی نداریم اما وقتی حادثه‌ای اتفاق می‌افتد زبان روزمره وسعت این را ندارد که بتواند این رویداد مهم را تشریح کند. بنابراین نرم افزار درون انسان وارد عمل می‌شود و شعر ساخته می‌شود. انتخاب واژه‌ها و تناسب آن‌ها و وزن و ترکیب باعث می‌شود از کلمات روزمره والاتر و ماندگارتر شود.

این استاد اخلاق و هنر افزود: این نوع مطالب از یادرفتنی نیست و نرم افزار درونی به ماندگار کردن مطلب فرمان می‌دهد و ریخته‌گری درون کلام موزون را برای آن به وجود می‌آورد و یک بسته بندی جدید خلق می‌شود. برای اینکه کلمات از حالت فراموشی فاصله بگیرد باید حالت تداعی معانی برایش ایجاد شود؛ یعنی کلمات موزون کنار هم قرار می‌گیرند و ماندگار می‌شوند.

آیت الله حائری شیرازی با اشاره به اینکه هنرهم نوعی تداعی معانی است، عنوان کرد: هنر نوعی بسته بندی است که برای مسائل بکر انتخاب می‌شود و بعد به صورت تداعی معانی در خاطر می‌ماند و نمونه آن اشعاری است که از یاد ما نمی‌رود. نثر به معنی پراکندن و مقابل نظم به معنی ترتیب دادن قرار می‌گیرد. وقتی مطالب ترتیب معنایی بالایی دارد هم نظم و هم نثر هنری می‌شود.

وی با بیان اینکه قرآن نیز نوعی نثر موزون است، گفت: قرآن شعر نیست اما سوره‌هایی در آن داریم که به عنوان مثال از ابتدا تا انتها یک وزن دارند و نمونه آن سوره مبارکه شمس است. آیات این سوره منسجم است و برای افرادی خوانده شده که در هنر همچنان یکه تاز هستند. شعرای عصر جاهلیت که با قرآن هم عصر هستند، شعرهای بدیعی دارند. آن‌ها وقتی قرآن را می بینند دیگر رقابت نمی‌کنند و قرآن بیش از محتوا با فرم خود شعرای عصر جاهلیت را شکست داده است.

آیت الله حائری شیرازی درباره چیستی اخلاق در رابطه با هنر بیان کرد: اخلاق شامل محتوا می‌شود و مثلا فرد مقابل فرم بندی خوبی دارد اما گاهی می‌خواهد طغیانی را با شعر خود بیان کند و محتوای آن زهرآلود است. مثلا یزید در گفتن در شعر توانا بود اما زبان زهرآلودی داشت. گاهی افرادی که می‌خواهند به اسلام حمله کنند تواناتر هستند و مسلمانان هنر کمتری برای بیان شعری خود دارند و نباید این طور باشد. هنرمند بودن و حزب اللهی بودن باید همراه هم باشد و هیچ کدام به صورت جداگانه فایده‌ای ندارد.

این استاد اخلاق و هنر افزود: اگر فرم باشد و محتوا عالی نباشد مانند نان‌هایی است که پرمشتری اما کم قدرت و پرضرر هستند. اگر مطالب هنری باشند اما فرم خوبی نداشته باشند، تأثیرگذار نخواهند بود. بسیاری از قصه نویسان طوری قصه می‌نویسند که شما نمی‌توانید آن را زمین بگذارید و این هنر است. گاهی فیلم ها می‌توانند افراد را از مغازه خود بیرون بکشد و ترافیک را از بین می‌برد و این هنر است.

آیت الله حائری شیرازی خاطرنشان کرد: گاهی افراد کار خودشان را صحیح انجام می‌دهند اما فساد اخلاقی دارند. بنابراین محتوا و اخلاق خوب با ضعف اخلاق کارکردی ندارد. کسی که می‌تواند شعر بگوید، قدرت خالق را نشان می‌دهد. فرم و محتوا کنار یکدیگر می‌تواند نافع و سودمند باشد. در هنر سینما هم همین شرایط حاکم است و مثلا خانم هنرپیشه‌ای می خواهد هنر و اخلاق را با یکدیگر داشته باشد و باید اسلام و حجاب را به شیوه ای زیبا نمایش دهد.

وی درباره حجاب زن توضیح داد: حجاب برای ماندگاری زیبایی زن به وجود آمده و در امتداد زیبایی و حافظ آن است. حجاب مقابل افراطی‌گری جوانی می‌ایستد و در کهنسالی خانه گرم و باصفایی را به انسان هدیه می‌دهد. امام خمینی«ره» با اخلاق بود و زیبایی مستدام داشت چون اخلاق وجاهت و زیبایی می‌آورد و بداخلاقی زیبایی انسان را از بین می‌‌برد و آثار بداخلاقی چهره انسان را عبوس می‌کند.

آیت الله حائری شیرازی یادآور شد: نباید هنر و اخلاق به طور جداگانه فدای یکدیگر شوند و باید کنار هم باشند. وقتی می‌خواهیم از اصالت خودمان دفاع کنیم، اصالت را فدای وحدت نکنیم و به عکس. هنر این است که در عین حال که از اصول خودتان عدول نمی‌کنید،اخلاق را حفظ کنید.

وی افزود: از ابتدا باید بنا را بر این بگذاریم که خداوند می‌خواهد ما را تحسین کند و نه انسان‌های دیگر. چاپلین هنرپیشه‌ای کمدی است که در نامه‌ای به دخترش می‌نویسد: من مردم را خنداندم اما خودم بیشتر گریستم. اینکه مردم تو را تحسین کنند یک طرف ماجراست اما طرف دیگر آن است که باید مراقب اطرافیان خود باشی.

آیت الله حائری شیرازی درپایان گفت: بهتر است یک انسان هنرمند باشیم. اگر انسان باشیم، امکان این وجود دارد که هنرمندی را به آن پیوند بزنیم اما نمی‌شود به هنرمندی انسانیت را اضافه کنیم. از ابتدا انسانیت را برای خودتان انتخاب کنید و اگر با انسانیت هنرمند برجسته شدید، می توانید به اسلام خدمت کنید.