سرویس سیاسی پایگاه 598 -
طه انتظاری/ «بیایید کدورتها را فراموش کنیم»؛ این یکی از جملههایی است که در این چند ماه توسط برخی فعالان یا ساکتین فتنه 88 بیان میشود. تقلیل فتنه به کدورت، ظلم بزرگ در حق نظام به اموری چون کهریزک و کوی دانشگاه، تلاش برای براندازی به جهت اختلاف نظر دو نامزد انتخابات و... همگی برخی از کارهایی است که در این چهار سال همواره زمزمههایش شنیده شده و حالا برخی به راحتی دم از کنار گذاشتن کدورتها میزنند.
نه این یک مطلب سیاسی است و نه در این زمینه کم قلم زده شده است که حالا قرار باشد در این نوشته در تفاوت کدورت و ظلم، براندازی و اختلاف سلیقه و از اینگونه مسائل مطلب نگاشت. در اینجا قرار است به این مسئله دقیق شویم که از نظر فرهنگی چه دلیلی برای این امر وجود دارد که بعد از چهار سال از حماسه 9 دی هنوز که هنوز است برخی میتوانند این حرف ها به راحتی بزنند. باز هم تاکید میکنم که از نظر فرهنگی وگرنه از منظرگاههای متفاوت حتماً دلایل متفاوتتری وجود دارد.
تبیین مهمترین کاری بوده است که بوسیله محصولات فرهنگی قابل انجام بود. در میان این محصولات کتاب بیشترین سهم را دارد. حال اگر نگاهی به کتابهای منتشر شده در این حوزه بیاندازیم خواهیم دید که اولاً انتشار این کتاب ها از نظر کمی در یک بازه زمانی کوتاه بعد از فتنه و 9 دی رشد داشته و بعد از آن رو به افول گذاشته، و ثانیاً از نظر محتوایی نیز در قالبهایی مشخص محدود مانده است.
یعنی با فاصله گرفتن از حماسه 9 دی بجای اینکه کتابهایی با موضوع آن حماسه فتنه از نظر تعداد فزونی قابل توجیهی داشته باشد، انگار تب و تاب موجود فروکش کرده است. از طرف دیگر هم بعد از چهار سال اگر کتابی منتشر میشود هنوز با همان اهداف اولیه و در همان موضوعات کلیشه شده است. حال آنکه عملیاتی شدن فتنهای با برنامهریزی چندین ساله ظرفیت زیادی برای نوشتن کتاب در موضوعات مختلف دارد و میتوان از زاویههای گوناگون به آن نگریست و محصول فرهنگی هنری تولید کرد.
اما نکته دیگری هم وجود دارد. دقت در توصیفات و تحلیلهایی که بزرگان از جمله رهبر معظم انقلاب از فتنه 88 ارائه کردهاند نشان میدهد که وجوه فرهنگی این اتفاق بیشتر از وجوه سیاسی آن است. یا بهتر بگوییم، این رخداد سیاسی ریشه هایی فرهنگی دارد. حال بار دیگر به محصولات تولید شده در این موضوع نگاه کنیم.
از برنامههای تولیدی صدا و سیما گرفته تا کتابهای مختلف و... غالباً نگاهی سیاسی به ماجرا دارند. این امر دو آسیب عمده دارد. یکی اینکه با مغفول ماندن نسبی آن ریشههای فرهنگی جامعه نسبت به حوادثی اینچنین بیمه نشده و امکان رشد و کمال جامعه از بین میرود. از طرفی دیگر هم وقتی نوع پرداختن به موضوع سیاسی شد طبیعتاً افراد سیاسی میتوانند وجاهت تفسیر و تحلیل آن را پیدا کنند. اینگونه است که اگر یک گروه سیاسی خاص بر رأس امور بود یا رسانههای بیشتری داشت میتواند دم از کدورت 88 بزند!
دیگر آنکه تجربه نشان داده و عقل هم ثابت میکند که قدرت نفوذ محصولات هنری از جمله سریال و فیلم سینمایی و رمان و داستان و کاریکاتور و شعر و... در مردم خیلی بیشتر از قالبهایی خشک و رسمی و تحلیلی است. آنچه که میتوان تحلیل کرد فتنه 88 و به تبع آن حماسه 9 دی درون تودههای مردم دیگر از جنس گفتگوهای تحلیلی نیست. یا دست بالا فقط این جنس برنامهها نیست. بعد از چهار سال باید محصولاتی در این قالبها تولید شود وگرنه مردم تا کی بنشینند و یکسری حرفهای ثابت از میهمانان تقریباً تکراری برنامههای سیاسی و تحلیلی را بشنوند؟
بزرگداشت 9 دی شورایی دارد که این شورا بعد از چهار سال باید به چیزی فراتر از برگزاری همایش و مجموعه مقالات و سخنرانی و... بیاندیشد. بعد از چهار سال هنوز به اندازه انگشتان یک دست فیلم سینمایی و تلویزیونی و سریال درباره فتنه و نه دی نداریم؛ بعد از چهار سال هنوز کتابهای موسسه رسول آفتاب و تک کتابی از اشعار شاعران، تنها کتابهای ادبی این حوزه هستند؛ بعد از چهار سال هنوز از قالب مردم سند طنز و کاریکاتور استفاده چندانی نشده است.
مگر همان یکی دو کتابی که اوایل چاپ شدند و بعد از چهار سال هنوز 9 دی به هیچکدام از کتابهای درسی دانش آموزان راه نیافته است و ما دلمان را به این خوش کردهایم که یکسری کارهای تکراری را انجام خواهیم داد و فتنهگران هم دلشان را به این خوش خواهند کرد که احتمالاً نسل بعد وقتی صحبت از 9 دی شود به لطف همین برنامههای تکراری فوق فوقش کدورت بودن آن را باور خواهند کرد؛ خلاص!