احتمال تخریب قبرستان بقیع

حیاط مسجدالحرام قرار است بزرگ‌تر شود تا زائران بیشتری در آن جای گیرند، کعبه میان تعداد بیشتری آسمان‌خراش که معلوم نیست با چه ماهیتی به‌شکل قارچ‌گونه در حال رشدند، گم خواهد شد و احتمالا هر آنچه از دوره‌ی پیامبر (ص) باقی مانده، تخریب خواهد شد؛ ولی با همه‌ی این‌ها، اعتقاد عده‌ای هنوز بر این است که طرح توسعه‌ی مسجدالحرام و مسجدالنبی جا دارد تا زائران را شگفت‌زده یا دچار احساس غربت و ناراحتی کند؛ اما با این همه، یک نگرانی همچنان وجود دارد و آن، احتمال تخریب قبرستان بقیع است.

حجت‌الاسلام روزبه برکت رضایی که هشت سال مدیر پایگاه اطلاع‌رسانی حج زیر نظر بعثه‌ی مقام معظم رهبری بوده و در این سال‌ها چندبار به‌عنوان خبرنگار روحانی به عربستان سفر کرده و هر سال شاهد تحولات و تغییرات مکه و مدینه بوده، از حال و هوای این تغییرات و نگرانی‌های موجود سخن گفت.

وی اظهار کرد: تغییرات و تعمیرات در مسجدالحرام شهر مکه ادامه دارد؛ اما فعلا در داخل مسجد سازه‌ای تخریب نشده است. هنوز تغییرات برای زائران شگفتی همراه ندارد و شاید یکی دو سال دیگر، زائران با مکانی وسیع در مسجدالحرام مواجه شوند و آثار این ساخت‌وسازها جلوه کند.

البته او به تغییراتی در طبقه‌ی دوم مسجدالحرام و همچنین اضافه کردن سازه‌ی طبقاتی برای طواف زائران با ویلچر که موقت است، اشاره و بیان کرد: البته این تغییرات هنوز احساس ناخوشایندی به زائر نمی‌دهد و برای ما که از سال‌ها قبل به مکه می‌رفتیم این تحولات باعث فراموشی گذشته نمی‌شود.

برکت رضایی گفت: در سال‌های 62 تا 64 تغییرات عظیمی در مسجدالحرام انجام شد، مسجد کوچک‌تر بود، ولی هنوز شاهد آن تحولی که انتظار داریم، نیستیم. البته آقایان نگرانی‌هایی را احساس می‌کنند مثلا این‌که برخی از آثار تاریخی باقی‌مانده مانند محل تولد حضرت رسول (ص) تخریب شود.

به اعتقاد او، تغییرات در مسجدالنبی مدینه ممکن است در زائر احساس غربت ایجاد کند و این همان موضوعی است که مدیر پایگاه اطلاع‌رسانی حج آن را سبب نگرانی علما و مسوولان حج ایرانی دانست و در ادامه گفت: برای توسعه‌ی مسجدالنبی، تعداد زیادی هتل تخریب شده، امسال هم تعدادی از هتل‌ها زائران را نپذیرفتند، چون قرار است تخریب شوند. مشکل ما این است که بقیه‌ی آثار تاریخی مدینه در طرح توسعه‌ی مسجدالنبی هم خراب شود.

وی اظهار کرد: نگرانی ما درباره‌ی تخریب قبرستان بقیع است، همان‌طور که ماکت طرح توسعه‌ی مسجدالنبی نشان می‌دهد.

او درباره‌ی سازه‌ی جدیدی که برای طواف در مسجدالحرام ساخته شده است بیان کرد: هنوز شبستان‌های قدیمی قابل استفاده است‌، این سازه‌ی فلزی جدید فعلا برای زائران با ویلچر ساخته شده است.

برکت رضایی در پاسخ به این پرسش که اگر این سازه به شبستان‌های قدیمی اضافه شده است پس چرا جمعیت زائران کم شد؟ گفت: سازه‌ی جدید، دو طبقه است که طبقه‌ی پایین در حج امسال قابل استفاده نبود و برای عمره آماده می‌شود. پیش‌بینی این است که تا سه سال دیگر، تعمیرات و ساخت‌وسازها ادامه یابد برای همین این سازه را اضافه کردند تا تخریب‌ها انجام شود.

او درباره‌ی اخباری که از تخریب بخش‌هایی از این سازه‌ی جدید منتشر شده بود توضیح داد: این اتفاق بعد از حج تمتع رخ داد و بخشی از آن که در حال تعمیر بود ریخت؛ ولی تعمیر شد و اکنون مشکلی وجود ندارد.

مدیر پایگاه اطلاع‌رسانی حج درباره‌ی این‌که در گذشته، عربستان برای تخریب و توسعه، نظر بعثه‌های کشورهای اسلامی اعزام‌کننده زائر را جویا می‌شد، ولی ظاهرا این روند تغییر کرده و عربستان برای تخریب‌ها دیگر نظرسنجی نمی‌کند گفت: شنیده‌ام مرکز مطالعات در عربستان برای هر تغییری در مساجد، برنامه‌ریزی و سپس طرح را تصویب می‌کند، قاعدتا این مرکز با بعثه‌های دیگر کشورها در ارتباط است و طبیعتا می‌تواند نظر آن‌ها را بپذیرد. درباره‌ی توسعه‌ی مسجدالحرام، کسی مخالفت نمی‌کند، چون مسأله‌ای وجود ندارد و ساخت سازه هم مشکلی ندارد و افزایش جمعیت زائران این توسعه را می‌طلبد.

وی ادامه داد: انتقاد ما به ساخت این سازه‌ها برای پوشش جمعیت بیشتر زائران نیست، انتقاد ما به برج‌ها و آسمان‌خراش‌هایی است که در اطراف مسجدالحرام در حال ساخت است. این‌ها مشکل هستند که دقیقا مجاور مسجد ساخته شده‌اند و حتی 100 متر هم فاصله ندارند. حتی از «برج‌البیت» یک ورودی هم به مسجدالحرام ساخته‌اند و محل اقامت خاندان پادشاه است.

برکت رضایی در ادامه‌ی این بحث، به کاهش جمعیت زائران در حج امسال به‌خاطر طرح توسعه‌ی مسجدالحرام و مسجدالنبی اشاره و اضافه کرد: جمعیت زائران در حج امسال به‌شکل محسوسی کم بود، به‌طوری که هر سال در مسیر دسترسی هتل‌ها تا پایانه‌ی اتوبوس‌های مسجدالحرام، شاهد بودیم بسیاری از زائران روی زمین می‌خوابند؛ ولی امسال کسی در این منطقه نبود، ترافیک هم کم بود. جریمه‌ای هم که عربستان برای سفر بدون مجوز تعیین کرده بود، در کنار آن کاهش 20 درصد از سهمیه‌ی هر کشور روی این موضوع تأثیر زیادی گذاشت و دیگر نگرانی درباره‌ی ازدحام جمعیت آن هم در شرایطی که به حیاط مسجدالحرام سازه‌ای اضافه شده و تعمیرات در حال ادامه بود، وجود نداشت.

مدیر پایگاه اطلاع‌رسانی حج معتقد است که عربستان به‌طور کلی در آزمون کم کردن جمعیت زائران موفق عمل کرده است.