یک روزنامه اصلاح طلب امروز دوشنبه 7 مرداد ماه در سرمقاله خود نظريات جالبي را در خصوص رويت هلال ماه بيان كرده است.
به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجويان ايران»، روزنامه شرق در سرمقاله خود ابراز عقیده کرد: "همه بايد در يك روز جشن بگيرند نه در روزهاي مختلف تا در همدل شدن آنها اثر كند." و باید تمام مسلمین در یک روز عید فطر داشته باشند.
این روزنامه همچنین نوشت: در قرآن نام دو عيد بزرگ آمده و خداوند هيچگاه در آن دستور به عزا نداده است. در عيد فطر غلبه بر نفس و كبر و منيت و در عيد قربان كشتن نفس منظور است. و هر دو اين اعياد به صورت اجتماعي برگزار ميشود و براي تمامي مسلمين بسيار مهم است و چون بر اساس افق مكه جشن گرفته ميشود، همه بايد در يك روز جشن بگيرند نه در روزهاي مختلف تا در همدل شدن آنها اثر كند.
اولين نكته این ادعاي روزنامه در خصوص اين موضوع است كه در همه اعياد به غير از دو عيدي كه نامشان در قرآن آمده خداوند در آنها دستور به عزا داده است اما شرق نام يكي از اعيادي كه خداوند در آن دستور به عزاداري داده است را نام نبرد(!)
در ادامه سرمقاله نكته اي عجيب تر مطرح مي شود و آن بحث استهلال ماه و تعيين روز عيد فطر است.
كارشناسان مسائل ديني بر اين عقيده اند كه در تقویم قمری، موضوع استهلال بهعنوان محور و اصل است که بر اساس روایت معروفی که از معصومین (علیهمالسلام) وجود دارد، همه فقها بلا استثناء رؤیت هلال را محور قرار دادهاند، یعنی هیچ فقیهی نیست که معیاری غیر از رؤیت هلال داشته باشد.
در همين زمينه روایتی هست که تأکید دارد امیرالمؤمنین، افرادی را برای استهلال به خارج شهر میفرستادند.
بر همين اساس دفاتر مراجع عظام هم رصدگراني در سطح كشور دارند و در اين حوزه فعاليت مي كنند.
اما شرق بدون در نظر گرفتن اين مسئله كه همه فقها بلا استثناء رويت را محور قرار داده اند، ابراز عقيده كرده است كه براي همدلي و وحدت در بين مسلمين يك روز را روز عيد فطر بناميم و آن زماني باشد كه بر اساس افق مكه عيد فطر جشن گرفته مي شود.
یک کارشناس مسائل دینی در گفتوگو با خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران» در این باره گفت: اگر ملاك در اين امور بحث وحدت باشد نه حكم فقهي مراجع، در این صورت مسلمانان براي ايجاد همدلي در بين يكديگر از فردا باید برای حفظ همدلی، همه نماز ظهر را ساعت 12 به وقت گيرينويچ اقامه كنند!
نظر اكثر فقها این است که هلال ماه حتما در همان افق رؤیت شود. آنها در اين زمينه توضيح داده اند كه اگر فردي به كشوري مانند مالزی، آفریقا یا استرالیا برود، آنوقت نمیتواند منتظر بماند ببیند ایران چه میگوید زیرا افق آنجا مستقل است و براساس افقي كه در آن منطقه حضور دارد بايد اول يا آخر ماه را تعيين كند.
حال سوال اينجاست كه آيا مي توان یک روز را بهعنوان عید در کل جهان معرفی كرد؟ جواب اين است: خير. زیرا طبق نظر اکثر فقهای شیعه و از جمله رهبر معظم انقلاب، رؤیت هلال بر اساس افق مکلف تعیین میشود یعنی مثلا هلالی که در جنوب آسیا رؤیت شده به درد ایران نمیخورد.
دفاتر مراجع به خصوص دفتر رهبر معظم انقلاب گفته اند كه اعلام عید از سوی دفاتر در اروپا و آمریکا با اعلام عید در ایران فرق میکند و نوعا دو روز متفاوت میشود. حتی سال گذشته دفتر حضرت آیتالله سیستانی رسما دو روز را اعلام کردند و این مطلب کتبا در پایگاه اطلاعرسانیشان موجود است یعنی یک روز را برای مناطق ایران و عراق و اطراف آن اعلام کردند و روز بعد را برای اروپا و شمال آمریکا اعلام کردند.
بررسی فقهی رؤیت هلال ماه
اثبات هلال ماه در شیعه و سنی با رویت هلال ماه صورت میپذیرد. در بين كشورهای اسلامی، فقط ليبی است كه به رويت هلال كاری ندارد و یك قراردادی دارند كه طبق آن عمل میكنند. ولی در اغلب كشورهای اسلامی با رويت هلال اول ماهشان مشخص میشود.
روايات خيلی صريحی هم از پيامبر اكرم(ص) و ائمه معصومين در همين زمينه است كه «صوموا لرویته وافطروا لرویته» یعنی با رؤيت ماه روزه بگيريد و با رؤيت هم عيدفطر را بگيريد. اين در روايت مورد اجماع اهل سنت و شيعه است. پس مسئله رؤيت، اساس محكم فقهی و بسيار قوی دارد. البته موارد خیلی كمی از فقها، اشاراتی داشتهاند به اینكه مثلا به رويت نباشد ولی خيلی نادرند.
مبحث ديگری هم هست كه اگر در محاسبات نجومی (كه براساس تجربههای نجومی است و سابقهاش در مجامع اسلامی بيش از هزار سال است) منجمين توانستند به صورت یقینآور و مطمئن محاسبه كنند، آيا باز هم لازم است كه افراد هلال را ببينند؟ بعضی از مراجع میگويند اگر يقين داشته باشد به اين محاسبات، (حالا يا خودش اهل اين محاسبات است یا به محاسبات دیگران به هر دلیلی یقین دارد) باید طبق همان عمل كند. بعضیها میگويند، نه يقين هم لازم نيست، اطمينان هم كند ولو یك درصد كمی هم احتمال خطا بدهد، ولی اطمینان هم بكند بايد طبق همان عمل كند. پس بنابراين اینكه تصور میكنند كه آيا مسائل علمی و تجربی جايی در فقه دارد يا نه؟ مشخص است كه در فقه شيعه، اگر كسی يقين یا اطيمنان دارد باید طبق همان عمل كند.
حالا اگر كسی يقين نكرد به اين محاسبات، چه؟ آنجا يك راههای ديگر هست. اينكه مثلا دو تا شاهد عادل رفته باشند و هلال را ديده باشند و بيايند به ما بگويند. يا يك جمع زيادی بگويند كه هلال را ديدند؛ به طوری كه آدم اطمينان پيدا كرده باشد، ولو هركدام از آنها را نمیشناسد كه چه كسانی هستند. راه دیگر این است كه حاكم شرع حكم كند و بگويد اول ماه است (برای او عدهای بيايند شهادت بدهند و او اعلام كند). وقتی ما اين اطلاع را كسب كرديم برای ما اثبات میشود. و آخر هم وقتی خود فرد ماه را ببيند، نيازی به شاهد و چيزی ديگری ندارد و میگويد من ديدم و تمام است.