پرنفوذترین تروریست شمال سوریه که بود و چه شد؟

به گزارش فارس، شبکه المنار لبنان در سومین بخش از مقاله خود تحت عنوان شمال سوریه و سرنوشت بحران سه ساله در این کشور به قلم نضال حماده، آخرین تحولات میدانی سوریه به ویژه پس از کشته شدن عبدالقادر صالح فرمانده تیپ توحید را مورد بررسی قرار داده است:

عبدالقادر صالح که طرفدارانش او را « حجی مارع » می خواندند یک فرمانده معمولی در تیپ توحید نبود بلکه وی کلکسیونی از روابط خانوادگی و عشیره ای در ریف شمالی شهر حلب و نیز کلکسیونی متشکل از روابط به هم تنیده تجاری در منطقه محسوب می شد که با تجار بزرگ بازار زراعی« الهال » و کشاورزان حلب، ریف حلب، ادلب و ریف ادلب در ارتباط بود.

روابط تجاری ترکیه با اخوان المسلمین مصر و سوریه

صالح در زادگاهش یعنی شهر مارع به خرید و فروش حبوبات مشغول بود و ویترین تجاری یک سرمایه گذار بزرگ و تاجری بزرگتر به نام عبدالعزیز سلامه محسوب می شد؛ وی نماینده گروه تجاری اخوان المسلمین در سوریه است که همانند اختاپوس اقتصاد سوریه را در چنگال خود گرفته است. این گروه بیشتر در منطقه شمال به موازات مرزهای ترکیه فعال است و عبدالعزیز سلامه مستقیماً با اتاق بازرگانی ترکیه در استانبول که ریاست آن بر عهده یکی از سران برجسته حزب عدالت و توسعه است ارتباط دارد. اتاق بازرگانی ترکیه دهها تاجر گروه جهانی اخوان المسلمین را گرد هم آورده است، از جمله خیرت شاطر که گاوصندوق اخوان المسلمین مصر محسوب می شود. از طریق این اتاق، روابط تجاری میان مصر و ترکیه برقرار شده و ترکیه از طریق اتاق مذکور، همه ساله میلیاردها دلار به جیب می زند؛ این در حالی است که کالاهای ترکیه که از کانال تجّار اخوان المسلمین وارد مصر شده، با کیفیت تر از کالاهای مشابه مصری نبوده است.

سرگذشت عبدالقادر صالح

عبدالقادر صالح در آغاز حوادث سوریه، گردان آزادگان مارع را تشکیل داد و از طریق این گردان، کنترل شهر مارع را به دست گرفت. وی از مارع به عنوان پایگاهی برای بسط سیطره بر ریف شمالی حلب استفاده کرد و توانست در آغاز سال 2012 روستاهای اطراف مارع را به کنترل خود درآورد.

برخی منابع مخالفان سوریه اعلام کرده اند که اخوان المسلمین از همان آغاز حوادث سوریه، شهر حلب را به عنوان هدف اصلی خود مد نظر قرار دادند و عبدالقادر صالح به خاطر روابط اجتماعی اش در منطقه حلب، توانمندترین فرد برای تحقق این هدف محسوب می شد. وی تمایل داشت همه گروههای مسلح در شمال حلب و ریف شمالی ادلب را متحد کند تا طرح تصرف محله های قدیمی حلب را به عنوان سرآغاز تصرف کامل این شهر به اجرا درآورد.

عبدالقادر صالح تلاش کرد تا از طریق رشوه و پیش تقسیم غنایم در حلب، گروههای مسلح را متحد کند و به فرماندهان این گروهها که با حمایت گسترده ترکیه و کمکهای مالی قطر در شمال سوریه تشکیل شده بودند وعده داد که در صورت پذیرفتن فرماندهی او، از غنایم کارخانه ها و بازارهای حلب بهره مند شوند. اخوان المسلمین از طریق دفتر ارتباطی خود در قاهره که محمد فاروق طیفور معاون مدیر کل اخوان ریاست آن را بر عهده دارد، فرآیند تماس میان سازمان اطلاعاتی ترکیه و فرماندهان گروههای مسلح را ساماندهی می کنند. بر اساس توافقنامه ای که در آغاز سال 2012 در استانبول به امضا رسید تیپ توحید با عضویت 14 گروه مسلح تشکیل شد. عبدالقادر در بیانیه ای که شبکه الجزیره آن را پخش کرد تشکیل این تیپ با عضویت گروههای مسلح جهادی را اعلام کرد اما در این بیانیه نامی از ارتش آزاد سوریه نبرد.

صالح فرمانده نبرد اشغال محله‌های قدیمی حلب بود و توانست با ابزارهای مختلف، وارد محله‌های تاریخی و بازارهای قدیمی این شهر شود. وی موفق شد با تسلط بر بخشهای زیادی از پایتخت اقتصادی سوریه یعنی شهر حلب، مهمترین پیروزی سیاسی، روحیه بخش و نظامی گروههای مسلح را محقق کند. صالح تلاش کرد بعد از حلب در عمق خاک سوریه نیز پیشروی کند و در این مسیر، فرماندهی نبرد وادی الضیف در نوامبر 2012 را بر عهده گرفت و اردوگاه وادی الضیف را به محاصره درآورد، با ادامه محاصره، ارتش سوریه دست به کار شد و در مارس همان سال توانست این محاصره را در هم شکسته و به این ترتیب، صالح را که به یک پیروزی نیم بند در حلب دست یافته بود از نفوذ به عمق خاک سوریه بازدارد.

عقب نشینی عبدالقادر صالح از القصیر

عبدالقادر صالح در ماه می 2013 با صدها تن از نیروهای تحت امرش به شهر القصیر رفت و به محض ورود به شهر، فرماندهی عملیات را بر عهده گرفت اما پس از آنکه احساس کرد جنگ دیگر فایده ندارد. 72 ساعت قبل از آزادسازی القصیر یعنی در اول ژوئن از این شهر خارج شد و به سمت شمال سوریه رفت. برخی گروههای مسلح که از دیر الزور آمده بودند و همزمان با صالح در القصیر مستقر شده بودند از او انتقاد کردند که چرا شبانه و بدون مطلع کردن سایر گروههای مسلح، شهر القصیر را ترک کرده؟ صالح گفته است که عقب نشینی او از القصیر زمانی صورت گرفت که تنش میان گروههای تحت امر ارتش آزاد و ستاد مشترک فرماندهی در استانبول، بالا گرفته بود زیرا این ستاد در همان روزها عبدالجبار عکیدی را از فرماندهی شورای نظامی حلب و ریف شمالی آن که وابسته به ارتش آزاد بود، عزل کرده بود، همچنانکه اوضاع نظامی میان کردها و ارتش آزاد در شمال سوریه هم رو به وخامت گذاشته بود و همین مسائل صالح را وادار کرد که سه روز قبل از ورود ارتش سوریه و متحدانش به القصیر، به شمال بازگردد.

با وجود همه این حوادث پرشتاب، ستاره بخت عبدالقادر صالح همچنان می درخشید به گونه ای که گروههای مسلح پیرامون او گرد می آمدند. آخرین موفقیت میدانی صالح این بود که چند روز قبل از کشته شدنش و در جریان نبردهای تیپ هشتاد در نزدیکی فرودگاه نظامی حلب، همه گروههای مسلح را تحت فرمان یک اتاق عملیات مشترک درآورد.

عبدالقادر صالح کشته شد و گروههای مسلح شمال سوریه را در حال عقب نشینی، تنها گذاشت. این عقب نشینی زمانی قوّت گرفت که ارتش سوریه و متحدانش توانستند شهر راهبردی سفیره در ریف شمالی حلب را آزاد کنند. عبدالقادر در شرایطی کشته شد که گروههای مسلح دچار پراکندگی و درگیری بودند و تنها این تیپ توحید بود که به خاطر فرماندهی صالح، هماهنگ و یکپارچه عمل می کرد. بی تردید نبود صالح، این تیپ را هم همانند دیگر گروهای مسلح، دچار دو دستگی و پراکندگی کرده و مقدمات تغییراتی بنیادین در نبرد آزادسازی حلب در هفته های آینده را فراهم می آورد.