انفعال وزارت خارجه دربرخوردباتجاوزدرونزها

بولتن نیوز : اگر چه طی چند سال گذشته چندین فروند از هواپیماهای بدون سرنشین امریکایی موسوم به "درونز" به قلمرو هوایی ایران تجاوز کرده اند و نیروهای سپاه پاسداران چندین فروند از این هواپیماها را سرنگون کرده و لاشه آنها را در اختیار دارند اما لزوم انجام اقدامات قانونی و حقوقی برای جلوگیری از تجاوز دوباره آنها به خاک ایران و همچنین گرفتن ضرر و زیان و غرامت نسبت به این تجاوزات دولت امریکا از مهمترین اهداف وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران باید باشد. در این بحث به ابعاد حقوقی مختلف در جهت مقابله با این تجاوز هواپیماهای بدون سرنشین امریکایی می پردازیم.

به گزارش سرویس بین الملل بولتن نیوز این هواپیماهای بدون سرنشین که درونز(Drones) خوانده می شوند در دهه 90 میلادی صرفا به منظور عملیات شناسایی و جاسوسی مورد استفاده قرار می گرفتند. در سال 2001 آمریکا این هواپیماها را مسلح به راکت نمود و در عملیات جنگی از آنها استفاده کرد. از آن تاریخ بیش از 40 کشور و سازمان دارای فن آوری استفاده از این هواپیماها هستند که روسیه، چین، ایران و اسرائیل نیز شامل لیست آن کشورها می بوده و اولین موردی که از هواپیمای بدون سرنشین برای کشتن فردی استفاده شد در پاییز سال 2001 در عملیات علیه محمد عاطف عضو القاعده، در افغانستان بود.

سال بعد از آن یک عضو ارشد القاعده به همراه پنج نفر دیگر در عملیاتی با استفاده از هواپیمای بدون سرنشین در یمن به دست مامورین سیا کشته شدند. در 2003 میلادی گزارشگر ویژه سازمان ملل آن حمله در یمن را " نمونه بارز کشتار غیر قانونی" خواند. در میان کشورها قوانین حقوق بشر دولت ها را از اعمال نیروی شدید درمورد گروه های انفرادی منع می کند، دولت ها تنها درصورتی که یک گروه مخالف مسلح نیروی فوق العاده ای داشته باشد، مجازند از قدرت نظامی خود استفاده کنند. این استانداردها را می توان در اصول اساسی تبیین شده در سازمان ملل در مورد استفاده از نیرو و سلاح توسط نیروهای انتظامی یافت. برخلاف این قوانین شفاف، مقامات آمریکایی می گویند که بدلیل اینکه حملات یازده سپتامبر شدید بود، آمرکیا می تواند اعضای القاعده، تروریست ها و شبه نظامیان را بدون اخطار هرکجا که پیدایشان کند، مورد هدف قرارداده و بکشد.
با توافق عمومی درمورد استفاده از این هواپیماها، عملیات در سرزمین دیگر باید با موافقت آن کشور صورت گیرد (مگر در موارد استثنا). نمونه آن بدین شکل است که: (1) کشوری حق دفاع از خود کشور دیگر را می پذیرد، (2) ازدولت دیگری را برای کمک در درگیری های مسلحانه غیر بین المللی مانند وضعیت افغانستان درخواست می کند، (3) از کشور دیگری برای حفاظت و عملیات پلیس در سرزمین های خود درخواست همکاری می کند، (4) برای مبارزه با تروریست ها از نیروهای مسلح خود درخواست کمک می نماید. درصورت دخالت نیروهای مسلح، قوانین حقوق بشر در همه زمان ها اطلاق می گردد.

در دوم تیرماه سال جاری گروه تحقیق آکسفورد موسسه مستقر در لندن انگلستان گزارشی تحت عنوان " هواپیماهای بدون سرنشین، حملات، قوانین بین الملل و ثبت تلفات غیرنظامیان در درگیری ها نظامی" را منتشر نمودند. در این گزارش، بررسی همه جانبه ای در این زمینه که برای عملیات هواپیماهای بدون سرنشین که سازمان اطلاعاتی آمریکا، سیا به خصوص در افغانستان، پاکستان و یمن انجام می دهد، آیا بایستی تعهدات حقوقی بین المللی برای ثبت تلفات غیرنظامیان درگیری های نظامی صدق رعایت گردد یا بصورت دیگری باید انجام شود.
در گزارش چینین آمده است:
عملیات غیر بین المللی نظامی که در پاکستان صورت می پذیرد بخشی از عملیات غیر بین المللی نظامی در افغانستان است.
عملیات هواپیماهای بدون سرنشین در مناطق شمال غربی (استان خیبر- پختونخواه) و در مناطق قبیله ای در جریان است مطابق با قانون عملیات نظامی غیر بین المللی می باشد.
درگیری نظامی در یمن در حال اوج گرفتن است که بخشی از عملیات هواپیماهای بدون سرنشین سیا نیست.
حملات این هواپیماها در یمن و مناطقی از پاکستان جزیی از عملیات غیر بین المللی نظامی افغانستان نیست و شامل قوانین داخلی و قوانین بین المللی حقوق بشرمی باشد. اهداف این عملیات بیشتر غیرنظامی شناخته می شوند، به استثنا آنها که در زمان حمله در درگیری های مسلحانه غیر بین المللی شرکت داشته باشند.
آمریکا، پاکستان، یمن و مجریان تشکیلاتی غیر دولتی مشمول تعهدات بین المللی قانونی درمورد تلفات غیرنظامیان هستند.
این تعهدات قانونی برای همه شرکت کنندگان در حملات هواپیماهای بدون سرنشین مربوط به مناطقی که در آن درگیری های مسلحانه صورت می گیرد عبارتند از:
- جستجو برای همه مفقودین غیرنظامی در اثر خشونت، اشغال یا بازداشت
- جمع آوری تمامی تلفات ناشی از درگیری های مسلحانه از منطقه عملیات به محض آنکه شرایط اجازه دهد
- درصورت امکان بقایای آنها که کشته شده اند باید به خانواده آنها تحویل داده شود
- بقایای کشته شدگان نمی بایست بین برود
- آنچه از متعلقات اجساد بدست می آید باید به خانواده کشته شده تحویل داده شود
- کشته شدگان باید با آبرو و مطابق با دین یا فرهنگ واعتقاداتشان دفن شوند
- کشته شدگان باید بصورت انفرادی و نه درگورهای دسته جمعی دفن شوند
- قبرها باید نگهداری و مواظبت شوند
- نبش قبر این اجساد تنها درموارد ضروری ازجمله شناسایی کشته شده جایز است
- محل دفن باید توسط طرفی که کنترل آن منطقه را دردست دارد ثبت گردد
- درمورد تلفات غیرنظامی باید ثبت رسمی قبور انجام پذیرد.

آن حملاتی که خارج از منطقه جغرافیایی درگیری های مسلحانه صورت می گیرد، کشتار غیر قانونی برخلاف قوانین بین المللی حقوق بشر و قوانین کیفری داخلی است مگر آنکه اشخاص درگیر درحال فرار از بازداشت قانونی کشته شوند.
مقامات مسئول کشورهایی که این کشتار غیر قانونی در آن اتفاق می افتد مسئولیت تحقیق برای هر قتل را بصورت جداگانه دارند و باید همه تعهدات درگیری های مسلحانه مذکور در بندهای پیشین را رعایت نمایند.

به هر حال نکته بسیار مهمی که در این میان وجود دارد این است که اقدام آمریکا در اعزام این هواپیماهای بدون سرنشین به مرز ایران و حتی در مواردی به داخل شهر های مرزی کاملا بر خلاف قوانین بین المللی در استفاده از این هواپیماهاست که البته آمریکا با قصد و نیت قبلی و تنها به دلیل رصد مواضع ایران و یا عکسبرداری و مواردی از این دست به اعزام این هواپیماها اقدام می کند و در همین خصوص هم وزارت خارجه متاسفانه تا کنون از خود انفعال زیادی نشان داده است و از هیچ حقر قانونی ایران برای جلوگیری از تجاوز دوباره آمریکا استفاده نکرده است . در حالی که نیروی های مسلح مقتدر در جای جای مرزهای ایران با قدرت هرچه تمام تر به مقابله با این تجاوزات آشکار می پردازد خوب است که وزارت خارجه نیز موضع خود را تغییر دهد و در مجامع بین المللی از ایالات متحده شکایت کند.