مذاکرات هسته‌ای؛ از ژنو تا ژنو

به گزارش 598 به نقل از فارس، شهر ژنو روزهای پنجشنبه و جمعه 16 و 17 آبان (هفتم و هشتم نوامبر) برای دومین بار در دولت یازدهم و برای پنجمین بار میزبان مذاکرات ایران و گروه 1+5 (آلمان، آمریکا، روسیه،‌ فرانسه، انگلستان و چین) است.

این شهر تیر ماه 1387، مهر ماه 1388 و آذر ماه 1389 نیز میزبان این مذاکرات بود، البته در دولت‌های نهم و دهم و به ریاست سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی؛ اما ریاست تیم ایرانی در دولت یازدهم بر عهده محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه است.

پس از دیدار محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران و کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در اول مهرماه و در حاشیه شصت و هشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد، طرفین توافق کردند که وزرای امور خارجه ایران و 1+5 در نیویورک دیدار و نشست بعدی در نیمه اکتبر در ژنو برگزار شود.

ظریف در این دیدار آمادگی جمهوری اسلامی ایران را برای انجام مذاکرات هدفمند در چارچوب زمانی مشخص پیرامون مسئله هسته‌ای اعلام و بر حق قانونی ملت ایران در برخورداری از فناوری هسته‌ای صلح‌آمیز و حق غنی‌سازی در ایران تأکید کرد.

مذاکرات وزرای خارجه ایران و گروه 1+5 بامداد جمعه پنجم مهرماه به وقت تهران در نیویورک برگزار و توافق شد که شهر ژنو روزهای 23 و 24 مهرماه (15 و 16 اکتبر) میزبان این مذاکرات باشد. از دیگر تحولات گفت‌وگوی نیم ساعته وزرای خارجه ایران و آمریکا برای اولین بار بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بود.

مذاکرات ایران و گروه 1+5 در نیویورک

ظریف قبل از برگزاری نشست ژنو، این مذاکرات را مرحله‌ای جدید خواند و گفت: این اولین دور گفت‌وگوهای ایران و 1+5 بعد از اجلاس وزرا در نیویورک است و این اولین آزمایش برای ما خواهد بود که میزان جدیت اعضای 1+5 را بسنجیم.

وی همچنین طی اظهارنظری به صراحت اعلام کرد که پیشنهاد ارائه شده در نشست آلماتی یک از سوی 1+5 مورد پذیرش ایران نیست و این طرح به تاریخ پیوسته است.

جمهوری اسلامی ایران همواره اعلام کرده که علی‌رغم اینکه نگرانی‌های مطرح شده درباره برنامه صلح‌آمیز هسته‌ایش را بی‌پایه و اساس می‌داند، ولی آماده رفع نگرانی‌های منطقی طرف مقابل است.

مذاکرات ژنو 4

در نهایت مقر اروپایی سازمان ملل در ژنو 23 و 24 مهر ماه طبق توافق قبلی میزبان این مذاکرات بود و نشست افتتاحیه به ریاست ظریف و اشتون آغاز و ظریف طرح پیشنهادی ایران تحت عنوان «پایانی بر یک بحران غیرضروری؛ آغازی برای افق‌های جدید» را به صورت پاورپوینت در این نشست ارائه کرد و پس از آن دور دوم این مذاکرات به ریاست سید عباس عراقچی معاون وزیر خارجه ایران و هلگا اشمید معاون کاترین اشتون برگزار شد.

چهارشنبه 24 مهر ماه نیز دو دور مذاکره برگزار شد یکی در سطح معاونان و نشست پایانی نیز به ریاست ظریف و اشتون.

سید عباس عراقچی، مجید تخت روانچی، حمید بعیدی نژاد، داود محمدنیا و محمد امیری تیم پنج نفره ایران به سرپرستی ظریف در این دور از مذاکرات بودند.

ظریف و کاترین اشتون دوشنبه شب (22 مهرماه) و پیش از آغاز این مذاکرات نیز در محل اقامتگاه سفیر و نماینده دائم ایران در دفتر سازمان ملل در ژنو بر سر میز شام به رایزنی و تبادل نظر پرداختند.

در حاشیه این مذاکرات هیئت ایرانی به ریاست سید عباس عراقچی 2 بار با سرگئی ریابکوف معاون وزیر خارجه روسیه و رئیس هیئت روسی شرکت کننده در این مذاکرات، یک بار با هیئت‌ آمریکایی به سرپرستی وندی شرمن معاون وزیر خارجه آمریکا، یک بار با هیئت فرانسوی به ریاست ژاک اودیبر و یک بار نیز با هیئت آلمانی به ریاست هانس دیتر لوکاس دیدار و گفت‌وگو کرد. 

البته مجید تخت روانچی معاون اروپا و آمریکای وزارت امور خارجه ایران و عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای نیز با سایمون گس نماینده انگلستان در این دور مذاکرات به رایزنی پرداخت و مباحث مربوط به روابط دوجانبه نیز در این گفت‌وگوها مطرح و توافق شد که تهران و لندن ظرف مدت 2 هفته کارداران غیرمقیم خود را معرفی کنند.

رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در روز دوم این مذاکرات نیز با «دیدیر بورکهالتر» همتای سوئیسی خود به رایزنی پرداخت.

در پایان چهار دور مذاکره ایران و 1+5 در ژنو بیانیه‌ مشترکی به این شرح صادر شد.

«هیئت‌های نمایندگی اعضای EU3+3 (سه کشور عضو اتحادیه اروبایی + 3) و جمهوری اسلامی ایران به ریاست نماینده عالی اتحادیه اروبایی در سیاست خارجی و امنیتی و وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران دو روز مذاکرات محتوایی و با نگاهی رو به آینده در شهر ژنو در روزهای ١٥و ١٦ اکتبر برگزار کردند.

برپایه فضای مثبت اولین جلسه وزیران در نیویورک در تاریخ ٢٦ سپتامبر، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران کلیات طرحی را به عنوان مبنای مذاکرات ارائه کرد که توسط اعضای گروه EU3+3 (سه کشور عضو اتحادیه اروبایی + 3) به عنوان مشارکتی مهم در فرآیند مذاکرات به دقت مورد بررسی قرار می‌گیرد.

اعضای هیئت‌های نمایندگی مشورت‌های دوجانبه و مشترکی پیرامون عناصر مختلف رهیافت پیشنهادی را به صورت عمیق پیگیری کردند.

تصمیم گرفته شد که جلسه بعدی اعضای گروه در ژنو در تاریخ ٨-٧ نوامبر (16 و 17 آبان ماه) در ژنو برگزار شود.

اعضا همچنین موافقت کردند که کارشناسان هسته‌ای، علمی و امور تحریم کشورهای EU3+3 و جمهوری اسلامی ایران قبل از نشست آینده و برای بررسی اختلاف نظرات و تهیه و تدوین قدم‌های عملی تشکیل جلسه دهند.»

پس از آن اشتون و ظریف در نشست خبری جداگانه به سؤالات خبرنگاران پاسخ دادند.

رئیس دستگاه دیپلماسی در نشست خبری عنوان کرد:‌ یقین داریم در این روند ایران با جدیت و حسن نیت حرکت می‌کند و حسن نیت را با حسن نیت پاسخ می‌دهد.

وی تأکید کرد که از حقوق مردم ایران کوتاهی نخواهیم کرد و افزود: هیچ دلیلی برای وجود نگرانی راجع به برنامه هسته‌ای ما نیست و ما هر نگرانی معقول بین‌المللی را رفع می‌کنیم.

اشتون نیز دور جدید مذاکرات هسته‌ای را «واقعی» توصیف و طرح جدید ایران را «جامع‌ترین» طرحی توصیف کرد که تاکنون ارائه شده و گفت: در این دور از مذاکرات به طرز بی‌سابقه‌ای به جزئیات پرداخته شده است. 

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با این حال، تصریح کرد که برای دستیابی به نتیجه زمان لازم است و 1+5 باید بتواند طرح ایران را بررسی کند. 

در طی توافقات صورت گرفته مذاکرات کارشناسی ایران و 1+5 روزهای هشتم و نهم آبان (30 و 31 اکتبر) در وین برگزار شد، آن هم طی 2 دور و جمعا 9 ساعت و نیم. حمید بعیدی‌نژاد مدیرکل امور اقتصادی و تخصصی بین‌المللی وزارت امور خارجه ریاست هیئت ایرانی در مذاکرات کارشناسی را برعهده داشت. قرار است نتایج این مذاکرات به نشست ژنو در روزهای پنجشنبه و جمعه 16 و 17 آبان ارائه شود.

دیدار عراقچی معاون وزیر خارجه ایران و عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای با یوکیا آمانو در روز دوشنبه 6 آبان ماه در شهر وین از مهمترین رخدادها در طی این مدت بود و عراقچی پیشنهاد ایران به آژانس را به آمانو ارائه کرد و این پیشنهاد طی روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه هفتم و هشتم آبان در دوازدهمین دور مذاکرات فنی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مورد گفت‌وگو قرار گرفت و در پایان بیانیه مشترکی امضا و توافق شد دور بعدی مذاکرات 20 آبان در تهران باشد.

با توجه به اینکه مقامات جمهوری اسلامی ایران همواره اعلام کرده‌اند که به دنبال مذاکرات جدی، زمان‌بندی شده و هدفمند هستند و مذاکره برای مذاکره را دنبال نمی‌کنند و در پی بازی برد - برد به نفع دو طرف هستند، انتظار می‌رود که 1+5 نیز در این دور مذاکرات با حسن نیت حضور یابند و آماده ورود به گفت‌وگوهای حرفه‌ای و جدی باشند و حقوق مسلم ملت ایران در دستیابی به فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای و غنی سازی را به رسمیت بشناسند.

* مقام معظم رهبری: از مذاکراتى که امروز در جریان است، ضررى نخواهیم کرد

مقام معظم رهبری 12 آبان ماه و در آستانه سالگرد 13 آبان طی سخنانی در جمع دانش‌آموزان درباره این مذاکرات عنوان کردند: این مذاکره‌اى که امروز دارد انجام می‌گیرد با شش کشور - که آمریکا هم جزو این شش کشور است - فقط در مورد مسائل هسته‌اى است و لاغیر. بنده هم اوّلِ امسال در مشهد مقدّس در سخنرانى گفتم [که‌] مذاکره در موضوعات خاص اشکالى ندارد؛ منتها گفتم من اعتماد ندارم، خوشبین نیستم به مذاکره، لکن میخواهند مذاکره کنند، بکنند.

ایشان در بخش دیگری از فرمایشاتشان فرمودند: امروز وضعیت جمهورى اسلامى با سال 82، زمین تا آسمان فرق کرده؛ آن روز ما چانه می‌زدیم سرِ دو، سه سانتریفیوژ، [در حالى که‌] امروز چندین هزار سانتریفیوژ مشغول کارند. جوانه‌اى ما، دانشمندان ما، محققین ما، مسئولین ما همت کردند، کارها را پیش بردند. بنابراین از مذاکراتى هم که امروز در جریان است، ما ضررى نخواهیم کرد. البته بنده همچنان که گفتم خوشبین نیستم؛ من فکر نمیکنم [از] این مذاکرات آن نتیجه‌اى را که ملّت ایران انتظار دارد، به‌دست بیاید، لکن تجربه‌اى است و پشتوانه‌ تجربى ملت ایران را افزایش خواهد داد و تقویت خواهد کرد؛ ایرادى ندارد اما لازم است ملت بیدار باشد. ما از مسئولین خودمان که دارند در جبهه‌ى دیپلماسى فعالیت می‌کنند، کار می‌کنند، قرص و محکم حمایت می‌کنیم، اما ملت باید بیدار باشد، بداند چه اتفاقى دارد مى‌افتد [تا] بعضى از تبلیغاتچى‌هاى مواجب‌بگیر دشمن و بعضى از تبلیغاتچى‌هاى بى‌مزد و مواجب - از روى ساده‌لوحى - نتوانند افکار عمومى را گمراه کنند.

لازم به ذکر است، هیئت‌های مذاکره کننده ایران و گروه 1+5 در دولت نهم و دهم 9 بار بر سر یک میز به مذاکره نشستند.

تیر ماه 1387، مهر ماه 1388، آذر ماه 1389 به ترتیب مذاکرات ژنو یک، دو و سه برگزار و استانبول بهمن 1389 و همچنین 26 فروردین ماه 1391 میزبان دور بعدی گفت‌وگوها بود. این مذاکرات سوم و چهارم خرداد در بغداد و 29 و 30 خرداد ماه در مسکو برگزار و هشتم و نهم اسفند ماه 1391 و همچنین 16 و 17 فروردین ماه سال جاری (1392) نیز آلماتی قزاقستان میزبان این مذاکرات بود.