آیا قلیان کشیدن خانم ها مسأله تفریح سالم را حل می کند؟

سرویس فرهنگی پایگاه 598 - مسعود اکبری یگانه/ رهبر معظم انقلاب در مهرماه سال گذشته، در سفر به خراسان شمالی و در جمع جوانان این استان، با آسیب شناسی موضوع سبک زندگی،20 سوال کلیدی را در خصوص ابعاد این موضوع عنوان کردند. یکی از سوالات چنین بود. الگوی تفریح سالم کدام است؟

یکشنبه هفته گذشته، محمد علی نجفی، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، با حضور در برنامه پایش، به طرح موضوعاتی پرداخت که تعجب بسیاری از مخاطبان را برانگیخت. تعدادی از پرسش های این برنامه درخصوص چگونگی تفریح و گردشگری مردم ایران بود، اما پاسخ های آقای نجفی، کوچکترین ارتباطی با الگوهای تفریح سالم در یک جامعه اسلامی نداشت.

معاون رئیس جمهور در این برنامه به طرح یک سوال عجیب پرداخت و سپس نظرات خود درخصوص تفریح را شرح داد: "ببینید چقدر امکان تحرک، تفریح و حتی نفس کشیدن! برای مردم باقی گذاشته ایم؟ بنده موافق قلیانم، اما در محیط های مشخص و با استانداردهای کافی.

نجفی در بخش دیگری از صحبت هایش، با استنادی اشتباه، که ناشی از عدم مطالعه صحیح منابع دینی بود،چنین گفت: "علما می گویند، هرچیزی که منع می کنید، انسان حریص می شود، اگر این را ملاک تصمیم گیری بگذاریم، شاید به این نتیجه برسیم که بعضی از تصمیمات قبلی اشتباه بوده است". اینجا بود که نگارنده ی این سطور، به یاد میدان حق شناس و جلسه رأی اعتماد آقای نجفی برای تصدی وزارت آموزش و پرورش دولت یازدهم افتاد.

 یکی از موضوعاتی که در جلسه بررسی صلاحیت محمدعلی نجفی مورد تاکید نمایندگان قرار گرفت، مخالفت او با نامگذاری میدانی در تهران به نام حماسه ۹ دی در جلسه علنی شورای شهر تهران بود؛ مساله‌ای که نجفی منکر آن شد و مدعی شد که علت مخالفت او با تغییر نام این ‌میدان، نام "آیت‌الله حق‌شناس" بر آن بوده و او می‌خواسته نام این عالم بزرگوار باقی بماند. ولیکن، بررسی‌های بعدی مشخص کرد که نام میدان حق‌شناس ربطی به عالم بزرگ شیعه نداشته و صرفا نام یکی از ملاکان و زمین‌داران بزرگ منطقه در دوران طاغوت بوده است.

مهدی چمران، رئیس سابق شورای شهر تهران هم در این زمینه و در واکنش به سخنان نجفی گفت: "میدانی به‌اسم آیت‌الله حق‌شناس در تهران نیست و میدانی که آقای نجفی از آن یاد می‌کند به‌نام فردی به‌اسم حق‌شناس است که گویا از مالکین قدیمی بوده و هیچ ربطی هم به آیت‌الله حق‌شناس ندارد. بنابراین این سخن آقای نجفی که گفته بود به‌خاطر دفاع از یک عالم با نام‌گذاری میدان ۹ دی مخالفت کردم، خلاف واقع بوده است". اظهارنظر درخصوص موضوع قلیان در برنامه زنده پایش، به همین جا ختم نشد و نجفی در ادامه گفت: اگر بناست قلیان باشد، نباید تفاوتی برای زن و مرد وجود داشته باشد.

وی سپس پیشنهاد داد تا تلویزیون یک نظرسنجی با موضوع قلیان برگزار کند. مجری برنامه در پاسخ به این پیشنهاد از معاون رئیس جمهور پرسید که: اگر موضوع یکی از برنامه های "مناظره" که جمعه ها از شبکه یک سیما پخش می شود را به قلیان اختصاص دهیم شما می آیید؟ که رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هم پاسخ داد: "تخصص من قلیان نیست، تخصص آقای مرعشی (رئیس سازمان میراث فرهنگی در دولت هشتم)، قلیان است ایشان را دعوت کنید"!. نجفی گریزی هم به موضوع سرو مشروبات الکلی زد و گفت: "در دنیا هتل ها فقط از اشغال تخت، درآمد کسب نمی کنند اما [درآمد هتل ها] در ایران تنها محدود به اشغال تخت است و ما محدودیت های فرهنگی و شرعی داریم. هتل ها در دنیا از فروش مشروب پول درمی آورند و ما نیز باید از شرایط دیگری مثل فروشگاه ها در هتل ها بهره ببریم".

حال بر میگردیم به سوال کلیدی رهبر معظم انقلاب و اینکه الگوی تفریح سالم کدام است؟ در دین مبین اسلام، تفریح از مراحل و اجزاء سیر تکاملی و رشد شخصیت فردی و اجتماعی انسان به حساب می آید. به گونه ای که یک مسلمان، از این جزء استفاده نکند،در بعدی از ابعاد تکاملی شخصیت خود کوتاهی کرده است و این قصور، موجب کندشدن سیر رشد و تکامل در دیگر ابعاد شخصیت وی می شود. حال چگونه به سالم بودن یک تفریح پی ببریم؟

اسلام تفریحاتی را سالم و سودمند می داند که هیچگونه زیانی برای جسم، روح و فکر یک مسلمان نداشته باشد. یعنی اینکه: در چهارچوب قوانین شرع(واجب، حرام، مباح، مکروه و مستحب) باشد. تعادل در آن مهم است( نه افراط و نه تفریط).فواید عقلی(تکامل و رشد شخصیت اسلامی و انسانی)، جسمی(نشاط و شادابی) و روحی(شجاعت) داشته باشد. بعد اجتماعی در آن لحاظ شود. هر تفریحی که باعث خفت و سبکی عقل شود، حرام است( مانند شرب خمر، مواد مخدر، قمار و موسیقی مبتذل).

شرط بندی در تفریح(مسابقه) حرام است. تفریح همراه با آزار و اذیت(تحقیر، تمسخر و...) نباشد.فقط وقت پرکنی و تضییع وقت نباشد. و این موارد، تنها بخشی از ویژگی های تفریح سالم می باشد.

بنابراین به این نتیجه می رسیم که برخلاف نظر عده ای که اسلام را محدود کننده ی تفریح می دانند، در منابع اسلامی، به جزییات بسیار دقیقی در چگونگی تفریح سالم پرداخته شده است.

حال با شرحی که داده شد، حساب قلیان و مشروب و تفاوت نظرات رئیس سازمان میراث فرهنگی با آموزه های اسلامی کاملا مشخص است. آقای نجفی باید به این موضوع توجه داشته باشد که مشکل نفس کشیدن مردم با آزادی در قلیان کشیدن و رفع محدودیت های(همان خط قرمزهای شرعی است که برخی افراد، آن را "محدودیت" تعبیر می کنند) دیگر، حل نمی شود.

حال می بایست سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در کنار دیگر نهادها و مراکز مرتبط، به تبیین اصول و جزییات الگوی تفریح سالم بپردازد و با بهره گیری از منابع غنی اسلامی و ایرانی، ضمن جلوگیری از ترویج فرهنگ غربی در کشور، به یک سیاست گذاری بنیادین، در راستای تحقق منویات مقام معظم رهبری دست یابد.