ساختارشناسی مفهوم صلح درسوریه از نگاه آمریکا

به گزارش 598 به نقل از گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، لؤی توفیق حسن نویسنده لبنانی در مقاله ای که پایگاه خبری « العهد » آن را منتشر کرده است، نقشه راه آمریکا برای آینده سوریه را مورد بررسی قرار داده است:

سلاح شیمیایی؛ بازدارنده اما تاریخ گذشته!

بشار اسد در یک مصاحبه مطبوعاتی متذکر شده که سلاح شیمیایی سلاحی بازدارنده است که دوران آن به سر آمده. به همین علت خلع سلاح شیمیایی سوریه، هدف راهبردی اصلی نیست، بلکه هدف اصلی حذف این سلاح از معادلات منطقه ای است. موضوع خلع سلاح شیمیایی، تنها یک طرح نجات بود که روسها برای برون رفت از تنگنای به وجود آمده، ارائه کردند؛ به گونه‌ای که آمریکا نیز خواهان فرو رفتن در یک باتلاق تازه نیست زیرا هر گونه ماجراجویی، امنیت منطقه و در نتیجه منافع آمریکا را متزلزل خواهد ساخت. از سوی دیگر آمریکا نمی تواند تحمل کند که به خاطر عقب نشستن از اجرای تهدید خود مبنی بر حمله به سوریه، اعتبار و شکوه خود را از دست بدهد. در این میان به نفع سوریه است که بهانه به دست آمریکا ندهد و توان رزمی خود را برای نبردهای سرنوشت ساز، ذخیره کند زیرا در داخل سوریه، انواع و اقسام سازمانهای مسلح، حضور دارند و این کشور همزمان در پی تغییرات سیاسی در آینده نیز هست و نباید همه برگه های برنده خود را رو کند. به همین خاطر دمشق پذیرفت این بها را که به تعبیر بشار اسد « یک زیان سیاسی و معنوی » بود بپردازد. 

ترکیه گرفتار آتشی که خود برافروخت!

البته دولتمردان آمریکا می دانند که اوضاع سوریه به نفع آنها به پیش نمی رود و حکومت این کشور ابتکار عمل را در مناطق متعددی در اختیار گرفته است، به گونه ای که شبه نظامیان مسلح را از این مناطق بیرون رانده، و در برخی اماکن نیز که شبه نظامیان هنوز تسلط نسبی خود را بر آن حفظ کرده اند، دولت سوریه موفق شده مواضع حساس نظامی را در کنترل خود نگه دارد تا هر گاه که شرایط فراهم گردد، از این مواضع به سمت اماکن تحت تسلط شبه نظامیان پیشروی کند. همچنین آمریکا می داند که ارتش به اصطلاح آزاد سوریه، نمی تواند سازمانهای وابسته به القاعده را در سوریه نابود کند و یا لااقل مانع فعالیت آنها شود؛ بلکه شاید بتوان گفت که عکس این قضیه صادق است! افزایش توان این گروه‌ها بویژه «داعش» نزدیکترین کشور به آنها یعنی ترکیه را هم نگران کرده، تا جاییکه در هفته‌های اخیر، برخوردهایی میان مرزبانان ترکیه و این گروه تروریستی روی داده است، به عبارت دیگر آتشی که ترکها در برافروختن آن شتاب می کردند، حالا دامن خود آنها را گرفته است. از همین رو آمریکا هم اکنون درگیر دو مسأله بغرنج است: یکی سازمانهای وابسته به القاعده که در حال ریشه دواندن هستند و امنیت و ثبات متحدان منطقه ای آمریکا را تهدید می کنند؛ به همین خاطر آمریکا در پی نابودی این سازمانها برخواهد آمد و درگیریهای منطقه اعزاز در شمال حلب میان « ارتش آزاد » و گروه «النصره» مورد نظر آمریکا بوده و یا حتی با اشاره مستقیم این کشور صورت گرفته است!! دوم اینکه آمریکا از هدف راهبردی خود یعنی ساقط کردن حکومت سوریه حتی از راههای سیاسی عقب‌نشینی نکرده و به دنبال این است تا این حکومت را که مانع اجرای نقشه های اوست از میان بردارد. هدف ثابت آمریکا «کنار زدن بشار اسد» است اما مشکل اینجاست که رئیس جمهور سوریه در شرایط کنونی، عامل اصلی ثبات در این کشور است و کنار رفتن او می تواند اوضاع را از کنترل خارج کند.

آمریکا؛ تغییر تاکتیک یار راهبرد؟

چند لایه بودن وضعیت سوریه، واشنگتن را بر آن داشته تا از طریق دیپلماسی و کنفرانس ژنو، حکومت سوریه را دور بزند و از این طریق اهداف خود را محقق کند، اما رفتن به ژنو بدون در دست داشتن برگه برنده، بی فایده است و به همین خاطر آمریکا تلاش می کند بیشترین حمایت را از ارتش آزاد به عمل آورد تا این گروه را به عنوان نقطه اتکا معرفی کند. هدف آمریکا حمایت تسلیحاتی، لوجستیکی و اطلاعاتی از ارتش آزاد است تا گروههای تحت امر این ارتش بتوانند روی پای خود بایستند و عملیاتهای نظامی خود را ادامه دهند، عملیاتهایی که هدف آن نگران کردن یا کشاندن نیروهای سوری به مناطق مختلف است تا از این طریق، انرژی این نیروها پراکنده و در نهایت، فرسوده شود؛ این حمایتها همزمان با تجمیع گروههای غیر نظامی مخالف دولت سوریه صورت می پذیرد تا اینگونه وانمود شود که حکومت قادر به پیروزی نهایی نیست همانگونه که شبه نظامیان مخالف نیز به رغم تمایل آمریکا و برخی سران عرب، نمی‌توانند پیروز شوند. آمریکا و برخی سران عرب تا همین چندی پیش روی پیروزی نظامی مخالفان، حساب باز کرده بودند، اما دگرگون شدن اوضاع در اثر عملیات نظامی خیره کننده سوریه در القصیر و ماجرای الغوطه و نیز خط قرمز اعلام شده از سوی پوتین رئیس جمهور روسیه با عنوان «سقوط سوریه ممنوع»، معادلات آمریکا و سران عرب را به هم ریخت.

تقسیم قدرت طرح تازه آمریکا برای نابودی مقاومت

بنابراین باید منتظر مذاکرات دیپلماتیکی باشیم که آمریکا در خلال آن تلاش خواهد کرد تا به بهانه بی فایده بودن درگیریهای نظامی در سوریه، راهکار تقسیم قدرت را مطرح کند.

موضوع تقسیم قدرت به مدتها پیش یعنی آغاز حوادث سوریه باز می گردد یعنی هنگامی که وزیر خارجه قطر، این پیشنهاد را به رهبران سوریه داد!! اساس و پایه این پیشنهاد، شبیه توافق فرقه گرایانه « طائف » است که لبنان را گرفتار خود کرد. اکنون دوباره این راهکار با توجه به ظهور روسیه به عنوان یکی از بازیگران عرصه بین الملل و یکی از طرفهای مسأله سوریه، مطرح شده است. بر اساس این پیشنهاد، صلح در سوریه با توافق روسیه و آمریکا برقرار خواهد شد و عربستان به عنوان نماینده آمریکا مسؤولیت مدیریت بخشی از امور سوریه به ویژه امور اقتصادی را بر عهده خواهد گرفت و چنانکه می دانیم اقتصاد شاه کلید نفوذ در سیاست و جامعه است!! .. آیا این همان چیزی نیست که در لبنان رخ داد و طی آن، لبنان بخشی از استقلال خود را در اثر مسائل اقتصادی یعنی بدهی ها و سهم خواهی های سنگین مربوط به تقسیم قدرت، از دست داد؟! وانگهی اگر جریان مقاومت به عنوان یک عنصر لبنانی و منطقه‌ای توانمند، بسیار مؤثر و غیر قابل انکار نبود، احتمال می‌رفت که لبنان همه استقلال و اراده خود را از دست بدهد.

سازشی که آمریکا به دنبال آن است و صحنه را برای آن آماده می‌کند دومین مسیر برای تحت الشعاع قرار دادن استقلال سوریه است، استقلالی که قبلا تلاش کرده بودند تا از چندین مسیر از جمله گزینه‌های اقتصادی – بهتر بگوییم بدعتهای اقتصادی – که پیامدهای فراوانی در همه عرصه های اقتصادی، اجتماعی و ارزشی بر جای گذاشت، آن را تحت‌الشعاع قرار دهند. آیا دوباره برخی دندان تیز کرده اند تا این سناریو را مجدداً به اجرا درآورند؟! تلاشهای قطر برای بازتولید یک سیاست جدید در قبال سوریه و لبنان، دوباره سؤال مذکور را در ذهنها تداعی می کند... باید احتیاط کرد به ویژه آنکه ارتش سوریه، هدف مستقیم دشمن است که خود داستان دیگری دارد.