«تنهای تنهای تنها» تلنگری زیبا برای دستگاه دیپلماسی کشور

سرویس نقد رسانه پایگاه 598 - هدی کثیری/ «تنهای تنهای تنها» در سی‌و‌یکمین جشنواره سینمایی فیلم فجر عنوان پدیده این دوره را به خود اختصاص داد و توانست نظر مثبت بسیاری از منتقدین را به خود جلب کند. علاوه بر جوایز این جشنواره، در گفتمان سینمای انقلاب یکی از دو فیلم برگزیده ققنوس طلایی انتخاب شد؛ و همچنین با رأی منتقدین و سینمایی‌نویسان جبهه رسانه‌ای سینمای انقلاب به عنوان بهترین فیلم‌ جشنواره برگزیده‌ شد و به‌تازگی هم‌ توانسته در بیست‌‌وهفتمین جشنواره فیلم کودکان و نوجوانان یکی از سه فیلم برتر این جشنواره باشد.

 بعد از صداقت و درستی داستان، فیلمنامه و کارگردانی قوی در کنار تصاویر زیبا و حقایق به نمایش درآمده در فیلم،‌ تمام فاکتورهای مقبولیت یک اثر سینمایی جمع شده و مقبولیت و افتخارات آن را به ارمغان آوردند.

«تنهای تنهای تنها» به نویسندگی و کارگردانی احسان عبدی‌پور است که نخستین ساخته بلند او به حساب می‌آید و به سفارش صدا و سیمای مرکز بوشهر ساخته شده است. فیلمی که ‌به‌رغم سفارشی بودن، هیچ یک از معایب و کاستی‌های آثار سفارشی را ندارد. عبدی‌پور که خود یک فیلمساز بوشهری است به خوبی توانسته موضوع و داستان را دغدغه خود کند و از آن اثری هنری استخراج کند.

عبدالکریم پسربچه بوشهری داستان، به رنجرو معروف است و قرار بود نام این فیلم نیز در ابتدا رنجرو باشد. اما کارگردان اثر با شناختی که از ماهیت اثر خود داشت نام آن را به «تنهای تنهای تنها» تغییر داد و توانست توضیح بهتری در عنوان این فیلم ارائه دهد. «تنهای تنهای تنها» در واقع یک کنایه ظریف است. کنایه‌ای که بعد از تماشای فیلم مخاطب آن را درمی‌یابد. کنایه به تنهایی یک کودک در طلب خواسته‌ای که تمام انسان‌ها در درون خویش طالب آن هستند.

فیلم «تنهای تنهای تنها» در واقع روایتی از پرونده هسته‌ای ایران با رویکردی انتقادی است که زورگویی‌های غرب و آمریکا علیه ایران را هنرمندانه زیر سؤال می‌برد. با این تفاوت مهم که مخاطب در حین تماشای فیلم از آن به عنوان اثری سیاسی یاد نمی‌کند. شاید بدترین توصیف برای این اثر سیاسی بودن آن است. در حالی که در آن هنرمندانه از زندگی انسان‌ها سخن به میان آمده است. زندگی‌ که در عین سادگی، با تمام بالا و پایین‌های خود، نمی‌تواند با طمع و سیاست‌های قدرت‌های جهان کنار بیاید.

زمانی که عبدالکریم پسرک بوشهری با پسر یکی از مهندسان روسی نیروگاه اتمی دوست می‌شود؛ فضای شهر تحت تأثیر سیاست‌های خارجی علیه ایران قرار گرفته و دوستی آنها را غیرممکن می‌کند. بخش عمده هنر و ارزش این اثر در کاراکتر پسربچه جنوبی خلاصه می‌شود. کودکی که هنوز دنیای صاف و ساده‌اش با زرق و برق اسباب‌بازی‌ها و طمع بازی‌های کامپیوتری، به یورش برده نشده و درون کنجکاو و پرسشگرش او را در مسیری برای آزادی قرار می‌دهد.

دنیای کودکانه‌ یک انسان با تمرکز روی پیشرفت‌های صنعتی و علمی به حاشیه کشیده شده و عملاً سرمایه‌گذاری روی بهبود و تعالی آن نمی‌شود. انسان عصر کنونی حتی از دنیای کودکانه انسانی دیگر برای اهداف خوب و بد خود بهره می‌گیرد. در واقع این کوکان هستند که در زندگی روزمره بزرگسالان، کمک و همراهی می‌کنند. حتی نویسندگان و هنرمندان نیز در آثار خود از حضور آنها نفع برده‌اند. شخصیت‌های کودکانه در آثار تلویزیونی و سینمایی و حتی در تبلیغات، نقش کلیدی در رسانایی و انتقال مفاهیم داشته‌اند و بسیاری از بن‌بست‌های داستانی و مفهومی را در نهایت باورپذیری، گشوده‌اند. این تماماً به این خاطر است که کودکان این قدرت حیرت‌انگیز را دارند که با نگاه صاف و ساده خود مایه تلنگر و عبرت مخاطب باشند.

در همین وارونگی تربیت بزرگسال توسط کودک، هنر سینما در عین حال که از صداقت کودکانه در شخصیت‌هایش بهره گرفته، احساسات و مشکلاتشان را به چشم و گوش مخاطب می‌رساند. به عبارتی هنر یک سینماگر می‌تواند باعث شود مخاطب فیلم، در میانه جدال بزرگ انسان‌ها برای زنده ماندن و سیر شدن، از حضور معصومانه‌ای با خبر شود که می‌تواند به‌راحتی با درون او ارتباط برقرار کند.

در واقع فیلم‌های موفق که شخصیت‌پردازی درستی از یک کودک داشته‌اند می‌توانند در عین آگاهی رساندن از ظرافت‌های کودکان و آسیب‌ها و مشکلاتشان، مخاطب را از درون خود که همچنان در بزرگسالی با آن پاکی و صداقت آشناست؛ آگاه کنند. اغلب مردم سیاست را برای یک کودک مسئله‌ای گنگ بی‌اهمیت می‌پندارند. اما این فرضیه تا زمانی صادق است که همین سیاست متعلق به بزرگسالان، در دنیای کودکانه آنها دست‌درازی نکند.

در انتها باید گفت فیلم «تنهای تنهای تنها» اثری نیست که بتوان آن را در کاغذ شرح داد. در واقع توضیح دادن تحولی که این اثر در رساندن حجم بزرگی از مفاهیم انجام داده کار بسیار سختی است و در هیچ نقد و یادداشتی نمی‌توان آن را گنجاند. این خود نشان می‌دهد با فیلمی به‌واقع قدرتمند با لایه‌هایی پنهانی روبه‌رو هستیم. به بیانی دیگر این اثر ساخته‌ای سطحی و پیش‌ پاافتاده نیست که با شرح آن بتوان کار تماشای آن را برای مخاطب انجام داد.

حتی قوی‌ترین قلم‌ها نمی‌توانند آن چه مخاطب بعد از تماشای این فیلم دریافت می‌کند، پیشاپیش به او ارائه دهند. در حالی که این اتفاق برای بسیاری از ساخته‌های سینمای امروز میسر است. فیلم «تنهای تنهای تنها» ورای هرگونه جهت‌گیری سیاسی، یک ساخته ارزشمند و قابل احترام است و تماشای آن توسط مخاطب می‌تواند بهترین نقدها و قضاوت‌ها را در ذهن او نقش بزند.