سخني با رئيس‌جمهور دکتر حسن روحاني

پيروزي دکتر حسن روحاني در انتخابات رياست جمهوري 92 پيروزي گفتمان اعتدال و تدبير تلقي شد.اگر اين تلقي درست باشد بايد آن را ظهوري فرخنده براي گفتمان عقلانيت و اعتدال دانست؛ هر چند وظيفه روشنفکران باورمند به عقلانيت آن است اجازه ندهند هر چند ظهور گفتمان عقلانيت و اعتدال مقارن با دولت روحاني شد؛ با پايان کار اين دولت اين رويکرد نيز خاتمه يابد بلکه بايسته است که آن را در اين فرصت از يک رويکرد به يک فرهنگ تبديل نماييم؛لازمه اين امر نگاهي واقع‌بينانه به واقعيت هاي سياسي است.

در اين زمينه شخص دکتر روحاني که اين قرعه خير به نام او افتاده است وظيفه اي دشوار دارد.نگارنده بر اين باور است که تامل در نکات زير مي تواند  براي دولت ملقب به اعتدال و تدبير مفيد باشد.

1.واقعيت آن‌است که دولت روحاني در فضايي از خوشبيني روي کار آمده است و از جهت اقبال نسبي اصولگرايان و اصلاح طلبان موقعيتي ممتاز دارد ولي براين باورم که اين فضا بدليل فقدان پشتوانه اجتماعي ايدئولوژيک براي تيم روحاني بسيار شکننده است.

دولت هاي اصولگرا و اصلاح طلب در زمان خود هر چند هيچ‌کدام طيف گسترده اي از دو جناح را بسوي خود جذب نکردند ولي حامياني ايدئولوژيک و پابرجا  داشتند که در بحران ها  قابليت اتکا داشتند.دولت روحاني فضاي مثبت گسترده تري پيش رو دارداما در صورت قرار گرفتن در بحران نه تنها حاميان ايدئولوژيکي ندارد بلکه مابين دو فک جناحي گير خواهد افتاد.

2. روحاني فرصتي حداکثر دوساله براي پي ريزي سريع زير ساخت مستحکم براي دولت خود در اختيار داردوالا موقعيت براي او سخت خواهد شد.اين دو سال  حاصل عدم اعتماد به نفس فعلي اصلاح طلبان و خوشبيني موقت اصولگرايان به دولت روحاني است.

ظرف دو سال آينده به مرور اصولگرايان تند رو به بازيابي خود خواهند پرداخت و پاره اي از شکاف هاي عملياتي و ديدگاهي ميان اصولگرايان معتدل و روحاني هم قهرا آشکار خواهد شد.از سوي ديگر؛اصلاح طلبان فعلا به اتحادي از سر ناچاري با روحاني دست زده اند؛آنها براي انتخابات مجلس برنامه داشته و در صورت کسب موقعيت بهتر ديگر با زبان فعلي با روحاني سخن نخواهند گفت.

در آن صورت موازنه منفي فعلي در دوجناح که فضاي تنفس براي روحاني ايجاد کرده است در بدترين حالت سريعا به موازنه فشار دو سويه به روحاني تغيير جهت خواهد داد . روحاني براي بقا مجبورخواهد شد يا در ميان دو منبع فشار گرفتار آيد يا به يک سو گرايش يابد و اين پايان ميانه روي خواهد بود.

3. در رويکرد دولت روحاني نوعي تقليل گرايي به چشم مي خورد که مي تواند آثار و تبعات سنگيني براي دولت او و نيز کشور داشته باشد.منطق پشت نمايه ساده سازي شده " کليد" که به جامعه انتقال داده شد اين بود که  کليد قفل مشکلات اقتصادي دربهبود روابط ديپلماتيک ما با کدخداي دهکده جهاني است.اين برداشت جدا از دقيق نبودن آن، به‌دليل آنکه جدي انگاشته شده و غربي ها هم اين منطق عملياتي را دريافته اند؛قيمت گشايش قفل روابط را بالا برده و عملا تمامي حيثيت دولت در گرو گشايش قفلي قرار مي گيرد که کليدش تماما در دست دولت روحاني نيست.

4. شخصيت روحاني در محيط ديپلماتيک- امنيتي با غلبه ديپلماسي شکل گرفته است؛طبعا انسان در تفسير اوضاع و حل مسائل ناخودآگاه به ابزار مانوس رجوع مي کند؛لذا دولت روحاني "ديپلماسي محور" خواهد شد.اين مسئله اثرات مثبت و در همان حال آثار منفي خواهد داشت.روحاني با تجربه امنيتي - ديپلماتيک خودخوب مي داند در پس ادبيات فاخر و بازي هاي ظريف ديپلماتيک واقعيتي بس خشن وجود دارد که به کلمات روح و نيز واقعيت خواهد داد؛قدرت! تمامي مانور روحاني در حوزه ديپلماسي با سنجش اوليه غربي ها مواجه خواهد شد تا آنها دريابند که پشت  ادبيات فاخر،ديپلماتيک و هوشمندانه روحاني مايه هاي قدرت واقعي وجود دارد ياخير؟ و قدرت در حفظ ارتباط با کانوني است که نگاهش به ديپلماسي، انقلابي است نه ديپلماتيک محض.

 5. ترديدي نيست ميان زبان مفاهمه با توده داخل کشور و زبان مفاهمه با دولت ها تفاوت وجود دارد.به همان اندازه كه صحبت کردن با زبان وزارت کشور در وزارت خارجه غلط است؛صحبت کردن با توده ها با زبان و ژست ديپلماتيک محض نادرست است.دليل آن هم روشن است؛توده ها نتيجه سريع وملموس مي خواهند ولي روابط دولت ها استراتژيک و زمانبر است.گفته مي شداشتباه دولت احمدي نژ اد استفاده از ادبيات کوچه بازاري در ديپلماسي بود؛آيا روحاني اين اشتباه را از سوي ديگر تکرار
مي کند؟طبيعي است بايد با ادبيات فاخر و مودبانه سخن گفت اما مرزنقش ها رانبايد در هم ريخت.

6. در موارد مختلف تاکيد کرده ام که کليد قدرت دولت روحاني در رسانه ها براي مديريت برداشت و توقعات در داخل و خارج است ولي دولت روحاني هنوز توجه لازم را به اين مسئله نداشته است؛فقدان استراتژي احمدي نژاد در حوزه رسانه که اورا در افکار عمومي به حاشيه هاي بي حاصل کشاند متاسفانه در دولت روحاني هم ادامه دارد.آنان که قدرت رسانه را کم مي انگارند در مورد قدرت خود دچار برآورد نادرست هستند.

فضاي خوشبيني سريعتر از آن چه که تصور کنيد توسط رسانه ها به فضاي ياس و بدبيني تبديل مي شود ؛روحاني نبايد رويکردهاي خود را با فضاي مثبت و آرام کنوني تنظيم کند؛هنوز ماه عسل است؛بايد مهره ها و رويکردها را براي لحظات سخت برگزيد؛نبرد هنوز آغاز نشده ولي زودتر از آن که تصور مي رود آغاز خواهد شد؛روزهاي سختي در راهست؛آماده شويد!