وجه تمایز و برتری انقلاب اسلامی ایران، نسبت به دیگر انقلاب های مشابه در چند ده گذشته، عقبه و مبانی پر رنگ دینی و مذهبی آن است. انقلاب اسلامی بدون شک تحت تاثیر حادثه ای عظیم در صدر اسلام همچون عاشورا شکل گرفته که شجاعت و ایثار را در کنار ایستادگی در برابر ظلم و ستمِ حاکم جائر ، به شیعه ی ایرانی آموخته است.از سویی دیگر حضور امام هشتم(ع) در سرزمین فارس، به عنوان اولین امام از میان ائمه معصومین، فرصتی بی نظیر و تاریخی را برای ایرانیان فراهم آورد. یقینا تمامی تحولاتی که برای شیعیان و محبان ائمه معصومین در ایران رخ داده ، تحت تاثیر حضور امام علی بن موسی الرضا (ع)در طوس خراسان بوده است. جدا از برکات معنوی این حضور برای ایرانیان، حضور امام هشتم تا لحظه شهادتشان و وجود مضجع شریف و نورانی آن امام رئوف در طوس خراسان(مشهد) برای شیعیان در ایران سبب بسیاری از تحولات بزرگ سیاسی در تاریخ پر فراز و نشیب ایران شده است .
انقلاب اسلامی و فرهنگ شیعی
یکی از اولین آثار حضور امام در ایران، عزیمت بسیاری از فرزندان و اصحاب خاصه ائمه معصومین به سرزمین فارس بوده که نتیجتاً در سرتاسر ایران امروز مرقدهای نورانی امام زادگان و فرزندان ائمه قرار دارد که در کنار برکات معنوی که برای مردم داشته است چه در زمان حیات آن بزرگواران و چه در زمان بعد رحلت یا شهادتشان، حرم و مرقد آنها هم همیشه به عنوان یکی از کانونهای تاثیر گذار در جریان های سیاسی و اجتماعی و فرهنگی ایران بوده است.
حضور امام زادگان در سرزمین فارس یعنی رساندن پیام شورآفرین عاشورا به مردم تشنه ی آزادگی و عدالت فارس.گرچه آنچه در کربلا گذشت و عاشورا را خلق کرد به گوش ایرانیان رسیده بود ولی بیان و انتقالش از سوی کسی که خود به سرچشمه نور اتصال دارد اثری دیگر دارد و از آنجا که پیام عاشورا منطبق با فطرت هر انسان آزاده ای است، ایرانیان مشتاقانه این پیام را نسل به نسل منتقل کردند.
فلذا جای هیچ انکار نیست که انقلاب اسلامی ایران به وقوع نمی پیوست اگر عاشورا نبود و اگر فرهنگ ائمه نبود؛ و بیشترین تاثیر را در گسترش و تبلیغ فرهنگ شیعی اسلام ناب در ایران حضور پر برکت امام رضا(ع) و حضرت معصومه(س) در این آب و خاک داشته است. قوی ترین حوزه های علمیه جهان تشیع در کنار حوزه نجف، در قم و مشهد شکل گرفته و کم کم کانون آن از نجف به ایران منتقل می شود.یکی از پایه های اصلی انقلاب اسلامی روحانیت شیعی بود، فلذا در سده اخیر بیشتر حرکات انقلابی با رهبری روحانیون و با مرکزیت قم و مشهد بوده است که می توان به اعتراض به کشف حجاب رضاخانی در مشهد، و تظاهرات تاریخی 19 دی در اعتراض به مقاله توهین آمیز رشیدی مطلق،از سوی مردم قم اشاره کرد
انقلاب اسلامی بی شک زاییده فرهنگ شیعی ائمه است و فرهنگی که، مشهد و قم کانون نشر و تبلیغ این فرهنگ ها بوده است و شروع کننده حرکت های اعتراضی و انقلابی.
انقلاب اسلامی و فرهنگ رضوی
وجود حرم مطهر امام رضا(ع) در ایران، دلهای ایرانیان را برای پذیرش فرهنگ ناب اسلامی آماده کرده بود و مشهد را تبدیل به یکی از کانونهای اصلی انقلاب اسلامی کرد که بسیاری از روحانیون و روشنفکران و شهدای انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در فضای معنوی آن پرورش پیدا کرده بودند .
با وقوع انقلاب اسلامی هم، تحولی عظیم و شگرف برای تبلیغ و نشر فرهنگ رضوی به وجود آمد. جدا از گسترش حرم مطهر امام هشتم در بعد از انقلاب اسلامی توجه نظام اسلامی به فرهنگ زیارت سبب شد که تعداد زائرین علاقه مند به زیارت در سالهای بعد از انقلاب با فراهم سازی امکانات و زیرساخت های لازم افزایش یابد و از سویی دیگر فضای فرهنگی و رسانه ای در خدمت ترویج فرهنگ رضوی باشند.
نکته حائز اهمیت آن است که اگر در قبل از انقلاب اسلامی رژیم شاهنشاهی در صدد بود به شهرهایی همچون شیراز به دلیل وجود تخت جمشید که از دوران هخامنشی باقی مانده بود با برگزاری برنامه هایی همچون جشن های 2500 ساله و جشن هنر شیراز محوریت فرهنگی بدهد و تمایلات مردم ایران را از سمت شهرهای مذهبی و ارزشهای دینی به سمت ارزشهای ملی گرایانه صرف ببرد، اما انقلاب اسلامی مشهد را، به دلیل وجود مضجع شریف ثامن الحجج ،به عنوان پایتخت معنوی خود انتخاب کرد، که این مسئله پتانسیل عظیمی را برای انجام تبلیغ فرهنگی معارف اهل بیت فراهم آورد.
اما واقعیت آن است که مشهدالرضا(ع) به عنوان یکی از کانونهای توجه شیعیان جهان و بسیاری از اهل سنت که به ائمه اطهار اظهار دوستی می نمایند، فرصتی کم نظیر را برای صدور مفاهیم و معارف انقلاب اسلامی که خود نشات گرفته از معارف اهل بیت است فراهم آورده است، که فعالان فرهنگی و سیاسی باید بسیار بیش از این به این جایگاه جهانی مشهدالرضا توجه کنند.
- متاسفانه زیارت شیعیان از مدینه و قبرستان بقیع به دلیل تعصبات جاهلیت آل سعود با مشکلات و سختی های فراوانی روبه رو ست و زیارت شهرهای زیارتی عراق هم به دلیل ناامنی های ناشی از وجود اشغالگران برای زائرین و دلدادگان به ائمه کاری صعب و دشوار شده است. از همه مهتر آنکه دولت ها و نظام های حاکم بر آن کشورها مخصوصا عربستان اجازه ی تبلیغ و نشر فرهنگ شیعی را نمی دهند و از سویی دیگر گرچه مشکلات حکومتی در عراق نسبت به عربستان کمتر است ولی کمبود امکانات سفر به عراق و حضور زائرین در آن کشور به دلیل مشکلات فراوانی که در زیرساخت های اساسی خود دارد، مشهدالرضا را از موقعیت ویژه ای از لحاظ امنیت، امکانات رفاهی زیارت و امکان زیارت به دور از تعصب جاهلی وهابیت قرار داده است. و این وظیفه نظام اسلامی را در درجه اول و مسئولین آستان مقدس رضوی و مبلغان فرهنگ رضوی را بسیار سنگین تر می کند.
امروز مشهد زیارتگاه بسیاری از شیعیان عراق، لبنان، بحرین، عربستان، کویت، افغانستان، پاکستان، هند و ... می باشد و دل بسیاری از شیعیان هم در سرتاسر جهان به عشق سفر به بارگاه رضوی می تپد. و این یعنی فرصتی بی نظیر برای اجتماع شیعیان و محبان ائمه معصومین ، برای نزدیک شدن دلها و بالا رفتن پذیرش فرهنگ رضوی در میان زائرین امام هشتم.
حضور زائر را باید در حریم رضوی قدر دانست، مخصوصا زائری را که از کشوری دیگر به مشهد آمده است. همان طور که در زمان حیات ائمه، شیعیان با سفر به شهرهایی که امام معصوم در آن ساکن بود علاوه بر زیارت ولیشان به کسب معارف اهل بیت می پرداختند باید این فرصت ایجاد شود که زائر حریم رضوی نه تنها از معنویات زیارت توشه ای بردارد بلکه معارف اهل بیت را هم سوغات به شهر و دیارش ببرد که شاید آنجا به دلایل مختلفی همچون خفقان حکام و سلاطین(همچون عربستان و کویت و بحرین)، هجمه فرهنگ غربی(همچون ترکیه، مالزی و اندونزی)، .... فرصت و امکان دریافت آن معارف وجود نداشته است.
فی المثل شیعیان قطیف و احصا عربستان به دلیل سیاست های دیکتاتورمآبانه حاکم سعودی امروز زیر سخت ترین فشار ها برای برگزای مجالس و مراسم های ساده مذهبی خود هستند و در دوره ای نه چندان دور حتی سفر به ایران اسلامی و زیارت امام هشتم به عنوان جرم برای آنها شناخته می شده است، با این حساب چه فرصتی بهتر از زمان حضور او در حرم رضوی برای کسب معارف اهل بیت که شیعیان ایران را بهره گیری از همان معارف، از یوغ رژیم وابسته پهلوی نجات داد و تاج عزت و آزادگی را بر سرشان نشان داد.
زمانی که رژیم ال سعود برای تبلیغ عقیده باطل وهابیتش که نتیجه اش کشتار مسلمانان اعم از شیعه و سنی توسط افراطی هایی همچون القاعده و گروهک ریگی در عراق، افغانستان،پاکستان وایران بوده است ، از فرصت حج استفاده کرده و کتابچه هایی را به زبان های مختلف بین حاجیان پخش می کند، چرا ایران اسلامی برای رساندن پیام انقلاب اسلامی که لبّ آن همان حدیث شریف سلسله الذهب است چنین کاری نکند؟
- حرم رضوی می تواند با ایجاد شبکه ی ارتباطی موثر با حرم های حضرات معصومین در نجف، کربلا، کاظمین و سامرا در هر چه اثر پخش تر کردن تبلیغ و نشر فرهنگ ائمه اطهار گام بردارد و مشهد به دلیل دارا بودن مزیت های فراوانی همچون دارا بودن از امکانات زیرساختی بهتر نسبت به دیگر شهرهای مذهبی شیعیان می تواند و باید شروع کننده چنین حرکتی باشد.
- مناظرات امام هشتم با عالمان ادیان و مذاهب مختلف از جمله موقعیت هایی بوده است که حقانیت مذهب شیعه را نمایان کرده است. پس به جاست که در کنار حریم مطهر امام هشتم امکان برگزاری کرسی های آزاد اندیشی دینی فراهم شود تا عالمان و دانشمندان دینی از اقصاء نقاط جهان با ادیان و مذاهب مختلف به بیان نظرات و آرا خود بپردازند تا حقانیت و عقلانیت فرهنگ رضوی عیان شود.
-هر چند متاسفانه برای تبلیغ فرهنگ رضوی از ابزارهای نوین ارتباطی و هنری و ادبی در داخل ایران هم استفاده کمی شده است ولی باید اذعان داشت که یکی از بهترین و اثرگذارترین شیوه های تبلیغی در دنیای امروز استفاده از همین ابزار است. استفاده از اینترنت و شبکه های ماهواره ای، رسانه های مکتوب و تصویری، هم می تواند فاصله ها را کم کند و هم ارتباط زائر را با حرم مطهر تا سفر بعدی حفظ کند.
- نظام استکبار چون از قدرت شیعه هراس دارد بیشترین تحریم رسانه ای را برای انزوای آن بکار بسته است. فی المثل در بیداری اسلامی ای که خاورمیانه را فراگرفته است، قیام مردم بحرین به دلیل اظهار ارادتشان به خاندان عصمت و طهارت در سانسور خبری قرار گرفته است، وضعیت شیعیان پاکستان و عربستان نیز به هم چنین است. فلذاست ایران اسلامی و مشهدالرضا می تواند با برنامه ریزی و دعوت از اندیشمندان و فعالان سیاسی و فرهنگی شیعه از سرتاسر جهان به مقابله با این تبعیض رسانه ای جهان غرب برخیزد و آخرین تحولات جهان اسلام را به تحلیل صاحب نظران گذاشته و تجربیات جمهوری اسلامی را در انقلاب اسلامی و مبارزه با جریان های غرب زده و شرق زده و نفاق، و ایجاد ساختار حکومت اسلامی ،حرکت های شیعیان را در سرتاسر جهان هماهنگ و هم جهت نمایند.
صدور انقلاب اسلامی به عنوان یکی از اهداف جمهوری اسلامی، امری جدا از صدور فرهنگ رضوی نیست، چرا که انقلاب اسلامی نشات گرفته از این فرهنگ است، فلذاست که نباید از فرصت بی نظیر حضور زائرین شیعه و سنی که از کشورهای مختلف جهان به مشهدالرضا می آیند صرف نظر کرد.