آیتالله حسن ممدوحی، از اعضای مجلس خبرگان رهبری و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در گفتوگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم به تشریح فضایل شبهای قدر و ارتباط آن با مقام شامخ حضرت زهرای مرضیه(س) و شخصیت امیرالمؤمنین(ع) پرداخت و گفت: شبهای قدر از منظر اسلام دارای دو جنبه مهم و قابل تأمل است: نخست نشان از مستعد بودن پیروان این مکتب دارد و دیگر این که بر فوقالعاده بودن این مکتب و مربی آن صحه میگذارد.
وی در توضیح این مطلب گفت: بُعد اول مبنی بر مستعد بودن شاگردان و پیروان مکتب اسلام است؛ یعنی خداوند متعادل در قرآن کریم میفرماید که شب قدر بهتر و برتر از هزارماه است. هزار ماه هم حدود هشتاد و چند سال دنیوی است که خود یک عمر محسوب میشود. در واقع یک شب قدر برابری میکند با هشتاد و چند سال. اینجا خداوند متعال چنین میفرماید که اگر ما بتوانیم به درک این شب عزیز برسیم، قطعاً بهتر و باارزشتر از عبادت در هزار ماه است و این مطلب خود نشان میدهد که درسآموختگان مکتب اسلام ناب محمدی(ص)بسیار مستعد هستند که خداوند چنین شبی را برای آنان مقدر فرموده و در سوره قدر در قرآن کریم با صراحت تمام فرموده است: «ماادرائک ما لیلة القدر، لیلة القدر خیر من الف شهر»؛ یعنی ای انسان چهچیزی تو را به عظمت این شب قدر آگاه خواهد کرد، شبی که از نظر مقام و منزلت و مرتبه از هزار ماه بهتر و بالاتر است.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به وجه دوم اهمیت شبهای قدر گفت: بعد دوم نشان از فوقالعاده و بینظیر بودن این مکتب و مربی آن دارد؛ مکتب و مربیای که میتواند یکشبه شاگردانش را در حد هشتاد و چند سال به جلو هدایت کند، باید مربی، استاد و مکتب فوقالعادهای باشد، بهعنوان مثال اگر دانشگاهی باشد که یکشبه مدرک دکترا به فردی بدهد که حتی خواندن و نوشتن هم نمیداند، نشان میدهد که هم شاگردان چنین دانشگاهی بسیار مستعد بودهاند و هم این که اساتید برجسته و نابغه در این دانشگاه تدریس کرده و توانستهاند یکشبه فرد بیسوادی را در حد دکترا ارتقاء ببخشند. این موضوع مصداق بارز شب قدر است که از منظر اسلام و قرآنی برابر هزار ماه، یعنی حدود هشتاد و چند سال دنیوی است و ضربالمثل معروف "یکشبه ره صدساله رفتن" را عینیت میبخشد.
وی تأکید کرد: هیچ دین و مذهبی در جهان چنین ادعایی نکرده است و در هیچکدام از مذاهب با این صراحت گفته نشده که یک شب را اگر درک کنی بالاتر و برتر و بهتر از هزار ماه است و چنین صراحتی فقط از اسلام برمیآید و خداوند متعادل با این موضوع میخواهد عظمت اسلام را نشان بدهد. این خصیصه اسلام است که میتواند یک فرد گناهکار را ــ بهشرط اینکه از گناه بهطور کامل و عملی دست بکشد ــ در یک شب ببخشد و بهاندازه هزار ماه او را به جلو هدایت کند تا بتواند مافات گذشته را بهخوبی جبران کند. از طرفی خداوند منان میداند که پیروان این مکتب بهحدی مستعد هستند که بتوانند در یک شب بهنام "شب قدر" بهاندازه هشتاد و چند سال پیشرفت معنوی داشته باشند و از همین رو یکی از افتخارات مسلمانان وجود شب قدر و مهمتر از آن درک آن است.
آیت الله ممدوحی گفت: «قدر» را به سه معنا گرفتهاند: شرف و منزلت، تنگی و ضیق وقت و تقدیر و اندازهگیری. بنابراین تا طلوع صبح و سپیدهدم فرصت باارزش، اما کوتاهی در اختیار بشریت گذاشته میشود که نسبت به خطاهای گذشته خود توبه کند و درهای رحمت الهی باز است و میتوان با عمل نیکو و صالح و دعای فراوان در این شب آینده خود و حتی دیگران را هم تغییر داد و بهسمت خیر و نیکی هدایت کرد. بهتعبیر دیگری که عامه مردم برایشان بیشتر جاافتاده و ملموستر است، شب قدر بهمعنای رقم خوردن تقدیر بشریت و تعیین سرنوشت انسان است، پس در چنین شبی بهتر آن است که تمامی اعمال گفته شده درباره آن ــ که در مفاتیح الجنان مفصلاً آمده ــ رعایت شود تا بتوان به درک بهتر شب قدر رسید.
آیتالله ممدوحی در ادامه درباره دعاهای وارد در این شب عظیم گفت: در این شب اعمالی وارد است که در کتاب ارزشمند مفاتیح الجنان از حاج عباس قمی مفصلاً بدان پرداخته شده است و باید آن اعمال را انجام داد: از جمله غسل و خواندن نماز و... . همچنین از هر نوع دعایی که میتواند به عاقبت به خیری خود و خانواده و دوستان و اطرافیانمان منجر شود، دریغ نورزید و از همه این دعاها مهمتر، دعا برای تعجیل در فرج آقا امام زمان(عج) و سلامتی کامل امام عصر و سلامتی و طول عمر بابرکت برای نایب بر حقشان رهبر معظم انقلاب است. همچنین در چنین فرصت مغتنمی لازم است که برای ایجاد وحدت و آرامش در کشورهای اسلامی خصوصاً در سوریه و مصر و لبنان و فلسطین هم دعا کنیم و از خداوند متعال بخواهیم بهحق چنین شبی دست دشمنان و بدخواهان مسلمین را از کشورهای اسلامی دور کند تا آرامش به این سرزمینها بازگردد.
رابطه شب قدر با حضرت زهرا(س) و امام علی(ع)
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم عنوان کرد: شب قدر رابطه خداوند با نظام هستی را آشکار میکند و در واقع یک رابطه علت و معلولی است و تقدیر و سرنوشت یکساله افراد در این شب رقم میخورد و کسانی که به حقیقت شب قدر برسند، به حقیقت وجود مبارک حضرت زهرای مرضیه سلام الله علیها هم خواهند رسید، از این منظر که عمر آن حضرت کوتاه اما بسیار بابرکت بود و عمر شب قدر هم کوتاه اما بسیار پرفضیلت است، یعنی اگر کسی پی به عظمت وجود مبارک حضرت زهرا(س) ببرد، قطعاً به درک شب قدر هم خواهد رسید و این حقیقت کسانی است که این رابطه را بفهمند و اگر این را دریافت کنند به درک لیلة القدر هم میرسند.
وی اضافه کرد: بین شب قدر و حضرت زهرا(س) یک رابطه دوسویه وجود دارد و همچنان که گفته شد عمر شب قدر و عمر بابرکت حضرت زهرا(س) کوتاه است اما هر دو بسیار بابرکت و پرفضیلت هستند. یا اینکه گفته میشود شب قدر یک شب است، یعنی در برخی جاها میگویند: "شبهای قدر" این غلط است چون شب قدر یک شب است، اما نهفته و پنهان است و کسی بهدرستی نمیداند که شب قدر دقیقاً چه شبی است، حال رابطه این موضوع با حضرت زهرا(س) دخت گرامی پیامبر اعظم(ص) در این است که قبر حضرت فاطمه هم پنهان است و کسی از آن باخبر نیست و بهطور کلی باید گفت درک وجود نازنین و مبارک حضرت فاطمه(س) در واقع همان حقیقت شبهای قدر است و هرکس این را دریافت قطعاً به درک لیلة القدر هم خواهد رسید.
رابطه شب قدر و امام علی(ع)
آیتالله ممدوحی در ادامه سخنان خود به رابطه شب قدر با وجود مبارک حضرت علی(ع) اشاره کرد و گفت: شهادت امیرالمؤمنین علی(ع) آن هم به این شیوه که شب نوزدهم، شب ضربت خوردن حضرت و شب بیست و یکم، شب شهادت و شب بیست و سوم، شب سوم حضرت قرار گرفته، بهخوبی گواه این موضوع است که خداوند متعال با اتصال این دو با هم میخواهد این پیام را بدهد که برای درک حقیقی شب قدر لازم است اول به درک مولا علی(ع) برسیم؛ یعنی حقیقت شب قدر را با حزن و اندوه شهادت امام علی(ع) وقتی در آمیزیم، آن وقت است که حقیقت شب قدر برایمان آشکار خواهد شد و حالت احساسی و عقلی خاصی با ظرافتهای شب قدر مخلوط میشود و این شب را به اوج معنویت میرساند.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم تصریح کرد: شهادت امیرالمؤمنین علی(ع) شب قدر را با اندوه و اشک همراه کرده تا به این واسطه بتوانیم بهتر به درک لیلة القدر برسیم و معنای آن این است که اگر شما به درک امیرالمؤمنین(ع) برسید به حقیقت شب قدر هم خواهید رسید. اگر به درک چنین شبی برسیم قطعاً میتوانیم تقدیر یک سال آینده خود و فرزندان و برخی از بستگان نزدیک و حتی جامعه اسلامی را بهوسیله دعا و تضرع بهسوی بهترین تقدیرها هدایت و هر نوع شر و گرفتاری را دور کنیم.