حزب بعث سوریه نیازمند خون تازه بود

به گزارش 598 به نقل از خبرنگار خبرگزاری فارس در دمشق، طی روزهای اخیر اخباری مبنی بر ایجاد تغییر و تحولاتی در رهبری حزب «بعث» سوریه و برکناری «فاروق الشرع» از حزب منتشر شد. در واقع به دنبال برگزاری نشست فوق العاده رهبران حزب بعث عربی سوسیالیست حاکم در سوریه و به خصوص تغییر کامل در کادر رهبری آن، از جمله برکناری فاروق الشرع، معاون رئیس جمهوری سوریه سوالات بسیاری مطرح شد، از جمله اینکه آیا زمان این اقدام و دلایل آن به پیشروی نظامی ارتش سوریه در شهرها و مناطق مختلف سوریه به ویژه در مناطق ریف دمشق، حمص و ریف آن از یک سو و احتمال برگزاری نشست ژنو 2 به منظور حل بحران سوریه از سوی دیگر باز می‌گردد یا دلایل دیگری در این امر نهفته است.

خبرگزاری رسمی سوریه، سانا، روز دوشنبه، هشتم جولای ماه جاری از انتخاب کادر رهبری جدیدی برای حزب بعث سوریه از سوی کمیته مرکزی این حزب خبر داد که هیچ یک از اعضای سابق حزب از جمله فاروق الشرع، معاون رئیس جمهوری سوریه در آن عضویت نداشتند، این درحالی است که «بشار اسد»، رئیس جمهوری سوریه در پست دبیرکلی این حزب ابقا شده بود.

«فیصل عزوز»، عضو شورای ملی سوریه در گفت‌وگو باخبرنگار خبرگزاری فارس در دمشق با اشاره به اینکه حزب بعث سوریه نسبت به این تغییرات کاملا خوشبین است و انتظار دارد تا کادر رهبری جدید، اقدامات جدی در راستای کاهش بحران در سوریه انجام دهد، توضیح داد: «این تغییرات کاملا طبیعی بوده و هدفش ایجاد تغییرات ریشه‌ای در حزب است»

وی در ادامه افزود: «این اقدام برای سوریه ضروری بود و علی رغم اینکه ماده هشتم قانون اساسی لغو شد، اما حزب بعث همچنان نماینده اکثریت حتی در پارلمان سوریه است». 

براساس ماده هشتم قانون اساسی سوریه و تا پیش از لغو آن در فوریه 2012 ملادی از قانون اساسی جدید و جایگزینی آن با بند مربوط به تعدد و کثرت احزاب سیاسی، حزب بعث، حزب اصلی در جامعه و کشور سوریه به شمار می‌آمد.

از سوی دیگر، «موفق الحبشی»، یکی از نمایندگان مجلس نمایندگان سوریه در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس تاکید کرد که «تغییرات در کادر رهبری حزب بعث به نفع خود حزب بوده، چون با این تغییر و تحولات شخصیت‌های جدیدی با افکار و ایده‌ها و اندیشه‌های جدیدی وارد حزب می‌شوند و برای توسعه حزب و ارتقای آن در آینده سوریه اقدام خواهند کرد».

«فایز شکر»، دبیرکل حزب بعث عربی سوسیالیست لبنان در این خصوص در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس گفت: «تغییراتی که رهبری حزب بعث در سوریه هم اکنون با آن مواجه شد، از آغاز بحران سوریه مطرح بود، اما حوادث بسیار آن را به تعویق انداخت».

شکر در ادامه افزود: «هر دوره مدت زمان مشخصی دارد که امروز این دوره برای کادر سابق رهبری حزب بعث پایان یافته و علت تاخیر در ایجاد تغییرات لازم در این کادر حوادث جاری در سوریه بود، امروز اوضاع در سوریه رو به بهبود گذاشته است، در نتیجه رهبری این حزب نیز اقدام به انجام تغییر و تحولات مورد نظر خود در حزب کرد».

وی ادامه داد: «تغییر و تحولات جاری در کادر رهبری حزب اقدامی مطلوب و ضروری در این مرحله به شمار می‌آید».   

اما آیا میان زمان برگزاری نشست کمیته مرکزی و انتخاب کادر رهبری جدید با تحولات سیاسی و نظامی اخیر ارتباطی وجود دارد؟

عزوز در پاسخ به این سوال چنین می‌گوید: «قرار بود، این نشست از دو سال پیش تاکنون برگزار شود، اما شرایط حاکم بر کشور زمان آن را به تعویق انداخت».

وی افزود: «این شرایط ایجاب می‌کند تا کادر رهبری جدید پیوند بیشتری با شهروندان داشته و در رابطه با نحوه و چگونگی تعامل با قضایا و مسائل به خصوص در انتخاب نمایندگان حزب برای اداره کشور تجدید نظر کند».

حبشی نیز با طبیعی دانستن ایجاد چنین تغییر و تحولاتی در هر حزب در فاصله زمانی هرچند سال، برگزاری نشست کمیته مرکزی را به دور از هرگونه تاثیرات خارجی، امری در ارتباط با حزب دانست و گفت که کادر رهبری حزب خواستار ایجاد برخی تغییرات اساسی در حزب بود.

شکر در خصوص زمان برگزاری نشست توضیح داد: «زمان برگزاری این نشست دلالت بر این دارد که اوضاع به کنترل ارتش سوریه درآمده و نظام در وضعیت قدرتمندی قرار دارد و این تغییر حاکی از یک اقدام پوچ و بیهوده نیست، بلکه تاکیدی بر قدرت و اقتدار نظام حاکم است». 

تعداد اعضای کادر رهبری جدید حزب 16 نفر است که «بشار اسد»، رئیس جمهوری را نیز شامل می‌شود، این درحالی است که تعداد اعضای سابق این حزب که در ژوئن سال 2005 میلادی انتخاب شده بودند، 15 نفر را در برمی‌گرفت.

از بارزترین اعضای کادر رهبری جدید باید از «وائل الحلقی»، نخست وزیر و «جهاد اللحام»، رئیس مجلس نمایندگان و «عمار الساعاتی»، رئیس اتحادیه ملی دانشجویان و «عماد خمیس»، وزیر برق و «محمد شعبان عزوز»، رئیس اتحادیه کارگران و «یوسف احمد»، سفیر سوریه در مصر و «حسین عرنوس»، وزیر کار و «هلال هلال»، دبیرکل حزب بعث عربی سوسیالیست در حلب و کاندیدای پست دبیرکلی معاونت حزب بعث سوریه نام برد.

کادر رهبری جدید حزب بعث سوریه یک عضو خانم به نام «فیروز موسی» هم دارد. در کادر رهبری جدید برخلاف کادر رهبری سابق که تعدادی از فرماندهان امنیتی و نظامی از جمله «حسن ترکمانی»، وزیر سابق دفاع و «هشام بختیار»، رئیس سابق کمیته امنیت ملی سوریه را در بر می‌گرفت که در انفجار ساختمان مرکز امنیت ملی دمشق در 18  جولای 2012 کشته شدند، چهره‌ها و شخصیت‌های نظامی عضویت ندارند.

برخی از اعضای کادر رهبری کرسی خود را در نتیجه کشته شدن در حوادث بمبگذاری مانند ترکمانی و بختیار و یا  جدا شدن از نظام مانند، «ریاض حجاب»، نخست وزیر سابق سوریه و یا دلایل دیگر مانند «محمود الابرش»، رئیس سابق شورای امنیت ملی سوریه از دست دادند، اما برکناری «فاروق الشرع» از شگفتی‌های این تغییرات بود، به گونه‌ای که برخی از کارشناسان احتمال دادند، به دنبال دور کردن وی از کادر رهبری حزب بعث، فاروق الشرع پست خود به عنوان معاون رئیس جمهوری سوریه را از دست بدهد. 

فاروق الشرع از شخصیت‌های اهل تسنن و بارز نظام و حزب بعث سوریه پس از جدا شدن «عبدالحلیم خدام»، معاون سابق رئیس جمهوری سوریه و ریاض حجاب و سرتیپ «مناف طلاس»، پسر «مصطفی طلاس»، وزیر سابق دفاع سوریه و دوست نزدیک «حافظ اسد»، رئیس جمهوری راحل سوریه در جنبش انقلاب نوامبر 1970و همچنین متحد تاریخی وی در حزب و نظام تا زمان بازنشستگی در سال 2004 میلادی به شمار می‌آید.

الشرع همواره موضع گیری مخالفی نسبت به روش حل بحران سوریه از زمان آغاز اعتراضات در «درعا»، زادگاهش در 15 مارس 2011 داشته است، امری که باعث شد وی از تصمیم گیری‌ها کنار زده شود و تنها در جولای 2011 میلادی در نشست گفت‌وگوی ملی که نزدیک به 200 شخصیت سوری و نمایندگان نیروهای سیاسی، حزبی، مستقل، دانشگاهی و هنرمندان را در بر می‌گرفت، حضور داشت و ریاست این نشست را برعهده گرفت.

برخی بر این باورند که فاروق الشرع، بهای موضع گیری‌‌های مخالف خود در رابطه با حل امنیتی و نظامی بحران سوریه را پرداخت ‌‌می‌کند، چون وی در گفت‌وگو با روزنامه لبنانی «الاخبار» در 16 دسامبر 2012 میلادی اصرار و پافشاری نظام و معارضان برای ادامه درگیری‌های نظامی را مورد انتقاد قرار داد و گفت که پایان دادن بحران سوریه با درگیری‌های نظامی ممکن نیست و از دو طرف درگیر در بحران سوریه خواست تا به حل وفصل اختلافات خود از طریق گفت‌وگو و مذاکره بپردازند. 

الحبشی در این خصوص می‌گوید: «نبودن نام فاروق الشرع در کادر رهبری جدید امری طبیعی است. وی به وظایف خود عمل کرده و امروز نوبت دیگران است که ایده‌ها و افکار خود را ارئه کنند».

وی همچنین افزود: «نبودن فاروق الشرع در کادر رهبری تاثیر منفی بر این کادر نمی‌گذارد، بلکه برعکس در تزریق خون تازه به حزب و شادابی آن مؤثر خواهد بود».

عزوز در این رابطه گفت: «کادر رهبری به طور کامل تغییر کرده و این تغییر تنها به فاروق الشرع خلاصه نمی‌شود، هدف از این تغییرات دادن فرصتی برای کنار آمدن با شرایط جدید است و حزب امروز باید با روحیه و ایده‌های جدید به تعامل با مسائل و قضایا بپردازد».

اما آنچه همچنان مورد سوال است، زمان برکناری فاروق الشرع از کادر رهبری حزب پس از 13 سال از عضویت وی در این حزب و با توصیه بشار اسد، رئیس جمهور در سال 2000 است؟

یک معارض سوری خارج نشین که نخواست هویتش فاش شود، در این ارتباط به «المانیتور» گفت که «فاروق الشرع هرگز دستانش به خون آغشته نشد، برکناری وی از کادر رهبری حزب نشان دهنده سخت گیری‌های نظام حاکم و مخالفت آن با هرگونه دستیابی به سازش و راه حل مسالمت آمیز سیاسی است، چون بشار اسد بر این باور است که پیروز شده و می‌خواهد ثابت کند که از هیچ چیز کوتاه نخواهد آمد.

اما صاحبنظران و کارشناسان این اقدام را نتیجه اعتماد بیش از حد نظام به پایه‌های حکومتی خود به ویژه پس از پیروزی‌های میدانی و نظامی اخیر ارتش این کشور در مناطق ریف دمشق، حمص و اطراف آن و کاهش احتمال برگزاری نشست ژنو 2 به منظور دستیابی به راه حل سیاسی برای بحران سوریه، به خصوص به دلیل مخالفت معارضان سوری خارج نشین با مشارکت در نشست ژنو 2 می‌دانند. این درحالی است که سرنگونی حکومت اخوان المسلمین در مصر و برکناری «محمد مرسی» از سمت ریاست جمهوری در نتیجه کودتای ارتش علیه وی که از سوی جریان‌ها و گروه‌های مخالف سکولار و چپگرا و برخی از اقشار مردم مصر حمایت می‌شد، نظام سوریه را بیش از پیش به موفقیت خود و ناکامی معارضان سوری از جمله گروه‌های تروریستی مسلح امیدوار کرد.

فایز شکر در این خصوص می‌گوید: نظام سوریه پس از اینکه موفق شد، زمام امور اکثر شهرها و مناطق سوریه را با نابودی گروه‌های مسلح تکفیری در دست گرفت، احساس قدرت و اقتدار می‌کند.

اما عزوز توضیح می‌دهد که برگزاری نشست کمیته مرکزی حزب بعث سوریه در این زمان هیچ ارتباطی به عوامل خارجی ندارد و این از صلاحیت‌ها و اختیارات این کمیته است که اکثریت پارلمان را در اختیار دارد که به بحث و مناقشه در رابطه با نشست ژنو 2 و دیگر قضایا و مسائل سیاسی مربوط به کشور بپردازد.

عزوز در ادامه می‌افزود: در سوریه پیروزی گروهی بر گروه دیگر معنا ندارد، بلکه پیروزی‌ بر توطئه‌ها و پیروزی‌ در القصیر و مناطق مختلف ریف دمشق پیروزی تمام ملت سوریه است و بدون تردید پیروزی‌های بزرگ‌تری نیز در راه است.

فاروق الشرع در سال 2012 میلادی از سوی «اخضر ابراهیمی»، نماینده سازمان بین الملل و اتحادیه عرب در بحران سوریه به عنوان رئیس دولت حکومت انتقالی کاندید شد که قرار بود، در صورت موافقت رئیس جمهوری سوریه با تشکیل این دولت و کناره گیری از قدرت تشکیل شود و مقرر بود، نمایندگانی از نظام و معارضان را در برگیرد. در حالی‌که ترکیه خواستار استعفای بشار اسد و تسلیم قدرت به فاروق الشرع شده بود.

به هر روی و با وجود تمام آنچه گفته شد، منابع سوری یکی از دلایل برکناری فاروق الشرع (74 ساله) را سن بالا و بیماری وی می‌دانند، موضوعی که فایز شکر نیز بر آن تاکید دارد و می‌گوید: «حزب بعث فاروق الشرع را کنار نگذاشت، بلکه این تصمیم کمیته رهبری حزب بود که کادر رهبری جدیدی برای خود انتخاب کند، در این وضعیت سلامتی و جسمانی فاروق الشرع  نیز چندان مساعد نیست، وی پای به سن گذاشته و شرایط کنونی حضور افراد جوان و پر انرژی را طلب می‌کند تا وظایف حزب را به نحو احسن انجام دهند، این مهمترین دلایل برکناری فاروق الشرع از کادر رهبری حزب بعث سوریه است و به نظر نمی‌رسد، دلایل دیگر در این امر دخیل باشند و دامن زدن به آنها هیچ موضوعیتی ندارد.