رفتن به سمت کارهای فاخر بخشی از وظیفه ماست

خبرگزاری فارس-احسان هوشیارگر: مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در یکسال اخیر تولید سه فیلم فاخر را به جریان انداخته و به تازگی نیز از ساخت «ایرباس» حمایت کرده است. اما تولید این فیلم ها در بین برخی از سینماگران این شائبه را بوجود آورده که مرکز تمرکز خود را بر روی آثار فاخر گذاشته و از وظیفه اصلی خود که حمایت از آثار مستند و تجربی بوده،دور شده است. به همین منظور با شفیع آقامحمدیان مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در خصوص دلایل تولید آثار فاخر توسط این مرکز گفت وگویی را انجام داده‌ایم.

* بدمان نمی‌آید تا به این عرصه ورود کنیم

- مرکز گسترش در یکسال اخیر تولید چهار فیلم فاخر را به جریان انداخته است، با توجه به اینکه ماموریت اصلی مرکز تولید فیلم های مستند و تجربی است این شائبه بوجود آمد که در ماموریت‌های مرکز گسترش تغییرات بوجود امده است.

برنامه اصلی ما طبق معمول تولید کارهای مستند،انیمیشن و تجربی است اما در دستور کار ما تولید آثار شاخص داستانی نیز وجود دارد و این برمی‌گردد به نگاه مدیریتی ما که تمایل داریم اگر فیلم سینمایی می‌سازیم از هر نظر مطلوب و ماندگار باشد. بالاخره مرکز گسترش تلاش کرده ‌است در همه زمینه‌های ارزشی کار انجام دهد و پروژه «ایرباس» که اخیرا تولید در آن مرکز به تصویب رسیده نیز در همین راستا است. اما اولیت ما ساخت کارهای خوب در مرکز است لذا ما هم بدمان نمی‌آید تا به این عرصه ورود کنیم و امیدوارم حرفی برای گفتن داشته باشیم.

* با ساخت «ایرباس» در فعالیت‌های فارابی دخالت نمی‌کنیم

- موضوعی که الان وجود دارد این است که مرکز گسترش سال‌ها به عنوان حامی فیلم‌های تجربی فعالیت کرده است و آیا فیلم‌هایی نظیر «لاله»،«رنج و سرمستی»،«شهابی از جنس نور» و اخیرا «ایرباس» فیلم‌های تجربی هستند و اصلا چرا مرکز گسترش ساخت چهار فیلم فاخر را به عهده ‌گرفته است و ساخت «ایرباس» با توجه به تغییر تحولات مدیریت در سینما و بالطبع در مرکز گسترش چه توجیهی دارد؟

اصلا اینگونه که ما با ساخت «ایرباس» بخواهیم در فعالیت‌های فارابی دخالت کنیم چرا که فارابی یک فیلمنامه با همین مضمون را در دست حمایت دارد. بنابراین ساخت پروژه‌ای فاخر توسط مرکز گسترش به معنی دخالت در کار فارابی نیست و حتی صحبت‌هایی هم شده است تا دوباره متولی حمایت از فیلمسازان اول مرکز باشد. از طرف دیگر من بارها اعلام کرده‌ام تمایل داریم کار تجربی که به داده‌های سینمای ایران بیفزاید را بسازیم یعنی فرقی ندارد که این کار تجربی کار چندم کارگردانش باشد و این اتفاق در مورد فیلم آقای الماسی افتاده است.

حتی فیلم «لاله» نیز به لحاظ فنی تجربه کاملا جدیدی در سینمای ایران است و می‌توان این فیلم‌ها را جزو آثار  تجربی دانست.

*آرزو دارم فیلم‌های ما از مرزهای کشور عبور کند

- الان دو بحث وجود دارد، یک بحث در مورد تجربی بودن پروسه تولید است و بحث دیگر تجربی بودن موضوع و سوژه فیلم است  که می‌تواند اولین تجربه کاردانش هم باشد که این مساله در حال حاضر بین فارابی،مرکز گسترش و انجمن سینمای جوان معلق است. با این توضیح فیلمی نظیر «ایرباس» که گفته شده عوامل با تجربه سینمای آمریکا نظیر پکستون وینترز،ول کیلمر و شان استون در آن حضور دارند هم یک پروژه تجربی به حساب می‌آید یا یک پروژه فاخر؟

من پیش از این هم گفته‌ام که آرزو دارم فیلم‌های ما از مرزهای کشور عبور کند و خارج از کشور اکران شود و در کنار اکران، فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌ها نیز حضور داشته باشند. یعنی من صرف ورود جشنواره‌ها را هیچوقت قبول نداشته و ندارم و معتقدم اگر جشنواره‌ها منجر به اکران فیلم‌های با بشوند خوب است. بر همین منظور من اعتقادم دارم که ما هنوز در آغاز راه هستیم و باید تجربه‌های بین‌المللی کسب کنیم و این موضوع هم نیاز به تجربیات جدیدتری دارد و جدای از اینکه خود فیلم نگاه ساختاری تجربه‌گرایی باید داشته باشد در بحث اکران جهانی نیز نیاز داریم تا بتوانیم تجربه جدیدی برای سینمای ایران کسب کنیم و فیلمی نظیر «ایرباس» و «لاله» این قابلیت را دارند که تجربه جدید در حوزه اکران جهانی برای سینمای ایران به ارمغان بیاورند.

- امروز خیلی از کسانی که در سال‌های گذشته با مرکز گسترش تحت عنوان آثار تجربی همکاری می‌کردند عنوان کرده اند که مرکز گسترش روند تولید آثار تجربی را متوقف کرده است و همه بودجه‌ای را برای تولید آثار فاخر که اساسا ماموریت مرکز گسترش نیست اختصاص داده است. در این مورد چه نظری دارید؟

اگر این دوستان مثال روشنی برای حرف‌های خود می‌زنند که ما کدام آثار تجربی را متوقف کرده‌ایم من هم بهتر می‌توانستم جواب دهم. اما رفتن به سمت کارهای فاخر بخشی از وظیفه ما است و همه وظیفه ما نیست و  برای ساخت فیلم‌های فاخر از بودجه مصوب مرکز گسترش استفاده نمی‌کنیم. اگر خاطرتان باشد گفته شد متولی ساخت آثار اول فارابی است و به این ترتیب ما می‌توانیم به سمت ساخت آثار فاخر برویم و برای فیلم‌هایی فاخر نیز یک بودجه جداگانه‌ای در نظر گرفته شد. در حال حاضر برای «ایرباس» نیز مرکز گسترش نهایتا 15 تا 20 درصد از بودجه ساخت را تقبل می‌کند.

* اگر ما «لاله» را نمی‌ساختیم در جای دیگری تولید می‌شد

- یعنی برای ساخت فیلم‌های فاخر از بودجه بخش مستند، تجربی و انیمیشن هزینه نکرده‌اید و برای ساخت این سه فیلم بودجه مضاعفی به شما داده‌اند؟

وقتی که ما بودجه‌ای تعلق می‌گیرد یک برنامه اعلام می‌کنیم که در یک سال قرار است چه میزان تولید داشته‌باشیم و سال گذشته اعلام کردیم تلاش می‌کنیم سه یا چهار فیلم سینمایی بسازیم و امسال هم جای ساخت دو یا سه فیلم دیگر را داریم و فیلم «لاله» اصلا از بودجه مرکز تامین نشده است و بودجه این فیلم در جای دیگری تصویب شده بود و اگر ما هم آنرا نمی‌ساختیم حتما در جای دیگری ساخته می‌شد.

-  بسیاری از سینماگران معتقدند که در سال‌های اخیر یک رقابت درون سازمانی شکل گرفته است که هرکدام از مراکز سینمایی بیشتر بتوانند پروژه فاخر بسازند و از بیرون وقتی‌کسی نگاه می‌کند این تصور برایش بوجود می‌آید.

اگر چنین تصوری وجود دارد به دلیل نوع برخورد نشریات با موضوع است در حالیکه اصلا اینگونه نیست. بحثی بود که سینمای ایران باید از مرزها عبور کند تا فروش جهانی داشته باشد و برای این کار باید به یک استانداردی برسیم و با بودجه‌هایی که در داخل کشور برای فیلم‌های سینمایی هزینه می‌شود نمی‌توان به چنین استانداردی رسید و یک بودجه بیشتری لازم دارد. حتی فارابی هم وقتی فیلم فاخر می‌سازد برای فیلم‌های فاخر بودجه مستقل در نظر می‌گیرد و از بودجه مصوب سالیانه خود هزینه نمی‌کند. 

-  هیچکدام از مراکز سینمایی در سال‌های اخیر نیامدند این موضوع را روشن کنند که اگر ما پروژه ای فاخری می‌سازیم بودجه آن ربطی به بودجه مصوب سالیانه ندارد و چون این توضیح داده نشده این تصور به وجود امده که انگار بین مراکز سینمایی برای ساخت بیشتر فیلم فاخر رقابت وجود دارد؟

مگر وقتی در گذشته در فارابی فیلم فاخری ساخته می‌شود اعلام می‌کردند که این فیلم فاخر است. 

بله! همیشه فارابی وقتی فیلم فاخری را می‌خواهد بسازد اعلام می‌کند.مثلا وقتی فارابی «ملک سلیمان» را ساخت مشخص بود این فیلم فاخر است.

«ملک سلیمان» پروژه فاخر بود اما بودجه ان جایی خارج از فارابی تامین می‌شد و اعلام نمی‌کردند که از محل بودجه اصلی فارابی این فیلم ساخته می‌شود.اینجا هم همان موضوع جریان دارد اما ما تلاش می‌کنیم نهایت صرفه جویی را در هزینه‌ها داشته باشیم و مثلا در مورد «رنج و سرمستی» اگر می‌خواستیم با آن فیلم‌های فاخر آنچنانی این فیلم‌ها را بسازیم شاید باید دو برابر معمول خرج می‌کردیم.

بنابراین حتی خود فیلم‌های فاخر هم به لحاظ هزینه ساخت درجه بندی دارند اما ما تلاش می‌کنیم «رنج و سرمستی» و «شهابی از جنس نور» را در خارج از کشور هم اکران کنیم. 

- شما با یک نگاه ‌ویژه‌ای دارید پروژه فاخر تولید می‌کنید اما معمولا در سال‌های اخیر بخش دولتی وقتی یک فیلم را تولید کرده است عموما بازگشت سرمایه نداشته و شما با چه نگاه اقتصادی این سه پروژه را تولید کردید و آیا مطمئن به بازگشت سرمایه خود هستید؟

بعضی مواقع فیلم‌های فاخر از نظر شما با نظر ما متفاوت و متناقض است. زمانی هست که شما می گوئید اگر هر فیلمی پروداکشن سنگینی داشت فاخر است و اصلا «رنج و سرمستی» و «شهابی از جنس نور» با این تعریف فیلم فاخر محسوب نمی‌شوند و در حالیکه یک پروژه فاخر حداقل 5 یا 6 برابر هزینه معمول تولید در سینمای ایران را دارد. 

- یعنی هزینه تولید «رنج و سرمستی» و «شهابی از جنس نور» فقط دو میلیارد بوده است؟

حتی خیلی کمتر از این مبلغ بوده است و هزینه این دو فیلم بیشتر به دلیل تجربی بودنشان بالا می‌رود وگرنه فیلم فاخر به معنای بیگ پروداکشن نیستند و از نظر ما در مضمون و محتوا فاخر هستند.

 - با این وجود چقدر امیدوار هستید هزینه‌های تولید این فیلم‌ها در اکران برگردد؟

ما برای بعضی‌ها از فیلم ها حدی را در نظر می‌گیریم که بازگشت سرمایه آن می‌تواند برای ما مطلوب باشد. ما اصلا بدمان نمی‌اید وقتی فیلمی ساخته می‌شود بتوانیم ده برابر هزینه ساخت آنرا در بیاوریم اما بعضی مواقع شرایط زمانی کشور و دنیا تاثیرگذار است. مثلا اگر ما «ایرباس» را شروع کنیم چون یک موضوع حساس است شاید دنیای غرب بخواهد با ما مقابله کند و اجازه اکران جهانی را ندهد. بنابراین ما بعضی موقع‌ها ریسک می‌کنیم و برای اینکه فیلم‌های ما در آن سوی آب‌ها اکران شوند یکسری هزینه‌های دارد که فرقی نمی‌کند در کدام دولت باشد و باید رد این زمینه سرمایه‌گذاری زیادی کنیم.

 - الان با توجه به اینکه قرار است مدیران سینمایی جابجا شوند شما می‌توانید «ایرباس»  را در فرصت باقی مانده کلید بزنید؟

اولا احساس ما این است که امروز هستیم و فردا نه، اما می‌گویند بعضی‌ وقت‌ها تصور کنید که فردا هم هستید، این به معنای این نیست که چون قرار است ما عوض بشویم هیچ کاری انجام ندهیم. طبیعتا یک کارهایی تصویب می‌شود و دولت آینده این برنامه‌ها را ادامه می‌دهد چرا که ما تصور می کنیم این کارها نیاز است در همه دوره‌ها ساخته بشود و اینگونه نیست که یک دولت تصویب کند و دولت دیگری نسازد، بنابراین ما کار خودمان را انجام می‌دهیم و در این مدت هیچ پروژه‌ای را رها نکرده‌ایم و اگر ما ماندیم وظایف خود را به بهترین نحو انجام می‌دهیم و اگر رفتیم نفر بعدی باید این کارها را انجام دهد و حتی بودجه کارهای پیش رو نیز کاملا تصویب و مشخص شده است.

 - کلید ساخت «ایرباس» در زمان شما زده می‌شود؟

یکسری مسایل اداری است که اگر بتوانیم پیش تولید کار را به جریان بیندازیم یعنی عملا فیلم کلید خورده است و دوستان دیگر کار را ادامه خواهند داد.

 - مرکز گسترش قرار است امسال کلا چند فیلم تجربی بسازد؟

پیش بینی ما در سازمان سینمایی این بود که بتوانیم 4 فیلم تجربی ویژه را تولید کنیم که احتمال دارد دولت بعدی بگوید اصلا این تعداد را کم یا زیاد کنید اما در سایر حوزه‌ها همه چیز طبق روال عادی خودش جریان دارد و حتی اگر چنانچه فیلم اول دوباره به مرکز گسترش برگردد، وظایف ما سنگین‌تر خواهد شد.

 - بنابراین ساخت چهار فیلم «لاله»،«رنج و سرمستی»،«شهابی از جنس نور» و «ایرباس» کاملا در جهت وظایف مرکز گسترش بوده است؟

به غیر از لاله و ایرباس که کارهای سنگینی هستند رنج و سرمستی و شهابی از جنس نور یک کار تجربی هستند و کاملا در جهت ماموریت‌های ما بوده است و در حال نزدیک به 25 مستند نیز در حال تولید است و حتی نزدیک به 30 فیلم نزدیک با محوریت خارج از کشور تولید کرده‌ایم.