تحلیل استراتژیهای محور مقاومت و غرب در تنشهای منطقهای؛
به گزارش 598 به نقل از مهر، اردیبهشت ماه سالجاری عربستان سعودی در رقابت با
ایران، ریاست تحقیقات به عنوان دومین کرسی استراتژیک اوپک را تصاحب کرد و
پیش از آن هم "مجید المنیف" نامزد سعودی‌ها با انصراف از ادامه رقابت در
انتخاب دبیرکلی اوپک در مسئولیتی جدید در دولت ریاض مشغول به کار شد.
با کناره‌گیری نامزد پیشنهادی عربستان و پس از واگذاری کرسی ریاست تحقیقات
اوپک به سعودی‌ها، کارشناسان بین‌المللی رقابت اصلی برای تعیین دبیرکلی
آینده اوپک را بین ایران و عراق عنوان کرده به طوری‌که مطابق با یک قانون
نانوشته تمامی کرسی‌های اصلی تصمیم گیری اوپک نمی‌تواند به یک کشور واگذار
شود.
همزمان با این تغییر و تحولات روابط اقتصادی و سیاسی ایران و عراق به
عنوان دو کشور بزرگ تولیدکننده و دارنده ذخایر نفت جهان و اوپک روز به روز
در حال توسعه و بهبود است و حتی این دو کشور در بازار نفت دارای سیاست‌های
مشابهی با یکدیگر هستند.
در شرایط فعلی ایران و عراق یکی از بزرگترین دارندگان ذخایر و تولید نفت
در بین کشورهای اوپک و جهان هستند به طوری که حجم ذخایر نفت این دو کشور در
مجموع بیش از 300 میلیارد بشکه برآورد می‌شود و حتی پیش بینی می شود تا
چند سال آینده با توسعه فعالیت‌های اکتشافی میزان ذخایر طلای سیاه این دو
کشور افزایش یابد.
در طول یکسال گذشته تاکنون چندین قرارداد استراتژیک نفت پشت درب‌های بسته
امضا کرده‌اند که صادرات گاز، فروش کالا و تجهیزات، ساخت و راه‌اندازی برخی
از تاسیسات نفت، گاز و CNG، امضای قراردادهای بلندمدت صادرات فرآورده‌های
نفتی و سوآپ سوخت و توافق به‌منظور توسعه مشترک برخی از میادین مرزی از
مهمترین توافق های نفتی این دو کشور نفتی است.
با افزایش مبادلات نفت و انرژی ایران و عراق، این دو کشور بزرگ نفت‌خیز هر
دو طرفدار قیمت‌های بالای طلای سیاه هستند به طوری‌که عراق با توجه به
برنامه‌ریزی به‌منظور افزایش تولید نفت تا مرز 6 تا 8 میلیون بشکه و ایران
هم به دلیل تحریم نفت، هر دو از قیمت‌های بالای 100 دلار طلای سیاه در
بازار جهانی حمایت می‌کنند.
در طرف مقابل عربستان و دیگر کشورهای عربی منطقه خلیج فارس سعی دارند که
قیمت نفت را در سطح متوسط حفظ کنند و بدین ترتیب کشورهای صنعتی خریدار نفت
را از خود راضی نگاه دارند، از این رو عراق رفته رفته از عربستان فاصله
گرفته و در داخل چارچوب اوپک به ایران نزدیک تر شده که این تغییر رویه به
افزایش قیمت نفت و هر چه سیاسی تر شدن روند تصمیم گیری‌ها در اوپک منجر شده
است.
تمامی این تغییر و تحولات منجر به شکل‌گیری یک اتحاد نفتی بین ایران و
عراق در بازار جهانی و حتی اوپک شده است و از این رو با توجه به خروج نامزد
عربستان و واگذاری ریاست تحقیقات اوپک به سعودی‌ها، ایران و عراق را باید
به عنوان فینالیست‌های این انتخابات تاثیرگذار معرفی کرد.
شرایط نامزد ایران در انتخابات دبیرکلی اوپک
غلامحسین نوذری نامزد پیشنهادی ایران برای دبیرکلی اوپک که دارای سابقه
بیش از 12 سال مدیریت کلان و در رده های بالا در شرکت ملی نفت و وزارت نفت
ایران است در دوران وزارتش تعامل و همگرایی تکرار نشدنی در بین اعضای اوپک
ایجاد کرد به طوری که برای نخستین بار در طول چند سال گذشته تاکنون با پیش
آهنگی ایران و اجماع اعضای اوپک سقف تولید نفت این سازمان کاهش یافت.
نوذری نامزد پیشنهادی ایران در تشریح دلایل ایجاد مهمترین همگرایی و اتحاد
چند سال اخیر اعضای اوپک، می گوید: اگر برگردیم به سال‌های 1386 و 1387
زمانی که قیمت نفت با یک افت شدید به 30 تا 40 دلار برای هر بشکه نزدیک
شد، اعضای اوپک در سه مرحله در مجموع 4.5 میلیون بشکه در روز تولید نفت را
کاهش دادند.
وزیر اسبق نفت در دولت نهم با اعلام اینکه این کاهش تولید منجر به صعود
قیمت نفت شد، تصریح کرد: از آن زمان تاکنون نیز کاهش شدید قیمت نداشتیم در
واقع علم‌دار کاهش سقف تولید ایران بود که این از تاثیرگذاری ایران بر
اوپک حکایت دارد.
نوذری با تاکید بر اینکه در هر مرحله به ترتیب 500 هزار بشکه، 1.5 میلیون
بشکه و دو میلیون بشکه تولید اوپک کاهش یافت، بیان کرد: پست‌های کلیدی اوپک
در دست ایرانی‌هاست و در جلساتی که برگزار شده است موضع ایران شفاف بود و
تلاش کرده که انسجام این سازمان با وجود گذشت بیش از 50 سال حفظ شود.
غلامحسین نوذری پیشتر مهمترین برنامه خود را در صورت دبیرکلی اوپک ایجاد
اتحاد و همگرایی دانسته و معتقد است:" ایجاد اعتماد و اطمینان بیشتر به
مصرف کنندگان جهانی نفت برای تامین بلندمدت و پایدار انرژی مورد نیاز آنها و
فراهم کردن زمینه سرمایه گذاری‌ها در صنایع نفت و گاز را از دیگر
برنامه‌ها است زیرا اطمینان برای عرضه مطمئن، پایدار، کوتاه و بلندمدت نفت،
در گروی انجام این سرمایه گذاری‌ها است و موجب رفاه تولید کننده‌ها و
آرامش خاطر مصرف‌کننده‌ها خواهد شد.
ماموریت دولت یازدهم برای دبیرکلی اوپک
ایران در طول فعالیت دولت دهم دیپلماسی موفقی در اوپک نفت و
مجمع کشورهای صادرکننده گاز نداشته است به طوری که هم اکنون ایران از
پائین ترین قدرت چانه زنی در بین اعضای اوپک برخوردار است.
در چهار نشست گذشته تاکنون اوپک، موضع ایران در اوپک کاهش سقف تولید و
افزایش قیمت نفت به بیش از 110 دلار بوده است اما به دلیل عدم به کارگیری
دیپلماسی سنجیده ایران هیچگونه تاثیر گذاری در اوپک نداشته است و حتی با
وجود تلاش‌های رستم قاسمی وزیر نفت، اوپک یک بیانیه هم برای محکومیت تحریم
نفت ایران صادر نکرده است.
این در حالی است که در حال حاضر مواضع نفتی ایران با بسیاری از کشورهای
عضو اوپک همچون عراق، ونزوئلا، اکوادر و الجزایر نزدیک بوده و همه این
کشورها به نوعی طرفدار بالا ماندن قیمت های نفت هستند اما حتی در بین این
کشورها هم ایران نتوانسته یک اجماع و همگرایی ایجاد کند.
همزمان با این ناکامی‌ها در حوزه دیپلماسی، با کاهش تولید نفت ایران عملا
قدرت چانه‌زنی بزرگترین دارنده ذخایر نفت و گاز جهان در اوپک کاهش یافته
است و حتی به استناد گزارش های دبیرخانه اوپک جایگاه نفتی ایران به چهارم
تنزل یافته است.
در این بین آغاز به کار دولت یازدهم با شعار " بهبود روابط با کشورهای
عربی" می‌تواند شانس نماینده ایران برای احراز استراتژیک ترین کرسی نفتی
جهان را دو چندان کند و قطعا در صورت عادی شدن روابط سیاسی ایران و
عربستان، امکان تحقق رویای 50 ساله صنعت نفت ایران تحقق یافتنی است.
