از سینمای مدرنیسم به نفع انقلاب بهره ببریم

به گزارش خبرنگار شبستان،نشست «نقد و بررسی سینمای انقلاب اسلامی» با حضور مسعود ده‌نمکی کارگردان، جهانگیر الماسی بازیگر و داور بیست و نهمین دوره جشنواره فیلم فجر و حمید بهمنی کارگردان سینما شب گذشته در تالار امام خمینی دانشگاه امام صادق (ع) برگزار شد.

*الماسی:‌ یک فیلمساز باید در جهت اهداف انقلابی و دینی گام بردارد

در ابتدای این نشست،«جهانگیر الماسی» با اشاره به سینمای ملی و سینمای انقلاب اسلامی و حوزه‌های مشترک آن در این نشست، اظهار داشت: من سر کلمات و مفاهیمی که متبادل می‌شود، از واژه‌ها سخت‌گیرتر و حساس‌ترم. واژه ملی ناظر بر یک موقعیت اقتصادی است، مثلاً جنگل، نفت و برخی از موقوفات ملی است وقتی می‌گوییم "سینما ملی است " هزینه‌های منافع آن که اقتصادی یا فرهنگی است یعنی که دنیای امروز آن‌ را دارای جنبه اقتصادی می‌داند. واژه ملی برای سینمای ملی ناظر بر مفاهیم فرهنگی است که مناسبات اقتصادی، اخلاقی و اجتماعی را پاسخ می‌دهد.
 

وی افزود: دستیابی به این موقعیت در ذات سینما دشوار است وما به یک مدیریت فرهنگی، ناظر و عمل‌کننده به جهاتی برای دستیابی به این موقعیت در سینما نیاز داریم.
 

الماسی سینما را محصول مدرنیته و مدرنیسم دانست و تصریح کرد: موقعیت تاریخی و فرهنگی امروز سینما برای لیبرال دموکراسی، کنترل منابع انسانی و مبادی فرهنگی استفاده می‌شود. سینما از هر زاویه‌ای که نگاه کنیم زبان و وسیله است که ما باید برآن تسلط یابیم و در جهت منافع ملی خود حرکت کنیم، هم به عنوان صاحب اثر و فیلم و هم مدیران کنترل این آثار در جامعه تلاش کنیم. واژه سینما را استفاده می‌کنیم اما فیلم بخش کوچکی از سینما است و این تفاوت دارد که فیلم را در خانه دید یا در سینما یا فردی به مشاهده فیلم نشست یا گروهی، ‌این را باید در سینما لحاظ کرد.
 

این بازیگر مطرح تلویزیون و سینماتصریح کرد: یک فیلم جهات مختلف دارد و نمی توان به راحتی همه این جهات را مد نظر داشت.سینما یک بخش فیلم و یک بخش تجمع انسانی است و در بخش دیگر آن مناسبات فرهنگی قرار دارد و نباید از بخش اقتصاد که بسیار مهم است در فیلم سینمایی چشم پوشید.
 

این استاد دانشگاه یادآور شد: یک فیلم‌ساز باید اعتقادات خود را به همراه داشته باشد و در جهات اهداف دینی و انقلابی گام بردارد و مدیریت ناظر بر فیلم طوری عمل کند که یک محصول دیگر چیده شود، ما در حال حاضر چگونگی این چینش را فراموش می‌کنیم.
 

وی تصریح کرد: ساده‌ترین پیام فیلم این است که زمینه مهیا شود تا مخاطب فیلم‌های دیگر را ببیند و اگر فیلم‌های ما در برابر فیلم‌های غربی ضعیف باشد، ماموریت شما برای غرب محسوب می‌شود نه برای منافع ملی ما. و اعتقادم براین است که در این مسائل ریز شویم و و موقعیت‌ها را جدا کنیم.
 

الماسی با انتقاد از وضع کنونی سینما گفت: در قدیم شرایط پذیرایی و سر در سینما‌ها جذاب بود اما امروز این به شکل بدتری درآمده، محیط بد سینما بر مخاطب تاثیر دارد و نشان دادن فیلم انقلابی در چنین سینمایی مثبت نخواهد بود و البته یکی از شرایط انقلابی بودن، توسعه محصولات فیلم در استان‌های مختلف کشور است.
 

داور جشنواره فیلم فجر در ادامه افزود: 26سال پیش طی جلسه‌ای در صدا و سیما با یک نظریه مقابله کردم، من در حوزه تولیدات فرهنگی با آن نظریه مخالفت کردم ولی نتیجه‌ای حاصل نشد و اکنون به حالت تهاجم شاهد آن نتایج هستیم؛ ما برخلاف اروپایی‌ها کمتر می‌گوییم چه چیزی ‌خوب است. در جمهوری اسلامی، سینمای انقلاب اسلامی باید بگوید چه فیلمی خوب است؛ فیلم‌هایی که اصول استقلال و آزادی ریشه بگیرند. ما زاویه دیدمان را نسبت به فرهنگ باید به گونه‌ای دیگر تغییر دهیم و در دفاع مقدس قهرمانان خودمان را ببینیم. شهدای گمنام ما علاوه بر سرداران، دلاوران گمنامی هستند که نه تنها با معیارهای ما، حتی با معیارهای دنیا هم سرفرازند. این فرهنگ بینشی تخصص می‌خواهد. شهیدمحمد جهان‌آرا با 12نفر در خرمشهر ایستادگی کرد، هرچند دستش خالی بود اما با قوه فکر واندیشه و توکل در مقابل دشمن ایستادگی کرد.

الماسی با بیان این که ده‌نمکی و کیارستمی شبیه همدیگر هستند، گفت: این دو نفر مخاطبان خودشان را تعیین کردند؛ ده‌نمکی با حرف‌هایش مخاطب خودش را از توده مردم و بچه جبهه‌ای‌ها تعیین کرده و آگاهانه با گرینوف و حاج دباغ در فیلم «اخراجی‌ها» تهاجم می‌کند؛ چرا که او به دلیل مطبوعاتی بودن، جریان سازی خوبی را تولید کرده و بیرون آورده است اما کیارستمی برای فیلم‌های خود معتقد است توده عام را نمی‌خواهم؛ می‌گوید من با خواص که برای تفنن به سینما می‌روند و طرفداران جریان روشنفکری هستند کار می‌کنم.
 

وی در بخشی دیگر از صحبت‌هایش با اشاره به فیلم «گلوگاه شیطان» حمید بهمنی خاطر نشان کرد: این فیلم خوبی است. یک تفکر انشاء‌نویسی در داستان سینمای ما است، رنگ، فیلم، سایه‌ها و قیافه‌های در این فیلم به ما اطلاعات می‌دهد مثلاً چشم سبز و چشم آبی برای این است که آنها نژاد ما نیستند. زیبایی بصری دختر ایرانی و پسر ایرانی را ما داریم روشن می‌کنیم.
 

این هنرمند برجسته تصریح کرد: غربی‌ها هدفمند حرکت می‌کنند و علیه اسلام و مسلمانان آگاهانه فیلم می‌سازند و با دقت روانشناسی فردی و اجتماعی را در آن لحاظ می‌کنند.
 

وی ادامه داد: ما باید تجربیات فرهنگی خود را همانند فردوسی، سعدی را بخوانیم و سینماگر خود را با عقبه فرهنگی خود بهتر آشنا کنیم.
 

الماسی با اشاره به این که ما در قرن 21 هستیم ولی در قرن 12 زندگی و فکر می‌کنیم، گفت: در گذشته جهانگردانی که به ایران سفر می‌کردند در فکر روابط فرهنگی بودند و شکل فرهنگی یک کشور را به خوبی مطالعه می‌کردند؛ اکنون شکل‌ها دارد عوض می‌شود، به خاطر این که دغدغه‌ مصرف گرایی وجود دارد. دشمن که احساس تعلق به فرهنگ و خاک را نشانه رفته است. برماست که با اعتقاد به این خاک بیشتر تلاش کرده و همانند حوزه‌های علمیه در این باره بحث کنیم.
 

الماسی گفت: من طرفدار جهان‌بینی که اکنون باب شده نیستم. کتاب راه، قرآن کریم است؛ شکوه و عظمت انسانی بودن را در جایی ندیده‌ام و باید به این فکر کنیم که چرا کشور کانادا پر از عکس ملکه انگلیس است و چقدر خائن از ما درآورده‌اند، این به خاطر این بود که نقاط ضعف ما را کار کردند. اگر می‌خواهیم براساس الگوی تهاجم حرکت کنیم جبهه دیگر سایبری، مجازی و فرهنگی است.
 

وی افزود: خودشناسی و اتکاء به فرهنگ خودی بهترین حمله به فرهنگ غرب است. بایستی در فرهنگ ما چند چیز خوب که در رابطه با آن است، فیلم ساخته شود؛ در ساختن فیلم‌های منفی، ما در مسیر خارجی‌ها حرکت می‌کنیم و باید بگویم که غربی‌ها با ساختن فیلم خود همه چیز را خوب جلوه می‌دهند و در کنار آن آبجو را هم معرفی می‌کنند! ما باید یک کم از بدِ بد به دنبال خوب باشیم و قهرمان ملی را نشان دهیم و معتقدم حمید بهمنی و مسعود ده‌نمکی شخصیت فرهنگی ما هستند که در این زمینه می‌توانند مؤثر باشند.

*ده‌نمکی: بی‌بی‌سی فارسی علیه «اخراجی‌ها» 20 ساعت برنامه ساخته است

مسعود ده‌نمکی دیگر سخنران این نشست با پرداختن به مدیریت سینما طی سخنانی اظهار داشت: ما انقلاب کردیم و شاه را بیرون کردیم ولی این انقلاب تداوم پیدا نکرد هر چند در مصداق شاه‌بازی خوب عمل کردیم اما در محتوا خوب کار نکردیم چرا که به خاطر جنگ و ترور شخصیت‌ها 10 سال گرفتار روزمرگی شدیم.
 

وی افزود:متاسفانه بعد از جنگ به تقلید پرداختیم نه توسعه.زمانی که سخنان شهید آوینی درباره دعوای گفتمان اندیشه و توسعه مطالبی مطرح شد، کسانی می‌گفتند فکر نکنید و مصرف‌گرا باشید.حالا مدل بازی عوض شد و ما را در حوزه اتهام قرار دادند. اگر قرار باشد این گفتمان وجود داشته باشد می‌بینیم که روشنفکران شهید آوینی بودند تا در میدان مین شهید شوند الان اگر دستشان به شما برسد شما را به بحرین و لیبی می‌فرستند چرا که نسل قبلی شما پرسش‌گر بودند و این‌ها را دچار روزمرگی کردند و گم و گور شدند و یک عده که زبان داشتند زبان‌هایشان را به هر شکل می‌بستند.
 

ده‌نمکی گفت: دعوای جمهوریت و اسلامیت که اکنون شاهد آن هستیم به خاطر این است که به مفاهیم جمهوری اسلامی که امام خمینی (ره) می‌فرمود: نرسیدیم. هنوز در سود وام بانک‌ها دعواست در این زمینه نظریه‌پردازی نشده است و آنچه که امروز بیرون زده به افشاگری و فتنه می‌انجامد.
 

وی تصریح کرد: اکنون شاهد «مهندسی فرهنگی» در کشور نیستیم. در حوزه فرهنگ یکی از وزرای ارشاد با یک واسطه به من گفت: که مقام معظم رهبری فرموده‌اند حوزه فرهنگ خاکریز فتح نشده است و این حوزه اکنون رهاست و چیزی به نام مهندسی فرهنگی که گفته شده را نمی‌بینیم و اینها حرف همدیگر را نمی‌خوانند و یا نمی‌خواهند بفهمند.
 

کارگردان اخراجی‌ها با اشاره به این که در سینما باید در زمین حریف بازی کنیم، یادآور شد: کل هنر انقلاب اسلامی تربیت کردن «پطروس‌های فداکار» است. اینها انگشت خود را در داخل سینما کرده؛ هر چند هنوز به پختگی نرسیده‌اند از خود انتقاد و اجتهاد می‌کنند. شما که در حوزه هسته‌ای تلاش می‌کنید و جزء محدود کشورهایی هستید که در حوزه سینما مطرح شده‌اید، هم نظام و هم منتقد و هم جریان روشنفکری به آن ضربه می‌زنند، این میدان بازی ما بود.
 

وی خاطر نشان کرد: ضعیف‌ترین آثار بچه مسلمان‌ها از لحاظ کیفی برابری با قوی‌ترین آثار روشنفکران می‌کند.آنها استاد، استاد می‌کنند ولی ما آثار آن افراد را می‌زنیم و بی‌حیثیت می‌کنیم. موضوع فیلم سینمایی فردی که داخل تاکسی می‌نشیند و ساعت‌ها حرکت می‌کند اما از آن با پول بیت المال تعریف و تمجید می‌کنیم و این در صورتی است که این فیلم چیزی ندارد چرا که هنوز صورت مسئله تبیین نشده است.
 

ده‌نمکی گفت: فیلم سینمایی اخراجی‌ها فیلمی است که شبکه بی‌بی‌سی 20 ساعت علیه آن فیلم ساخت و این جای سوال دارد که چرا رسانه‌های داخلی علیه فیلم اخراجی‌ها بسیج می‌شوند به‌راستی که خارجی‌ها می‌فهمند که این فیلم چه دارد و به خوبی «حاج‌فرج دباغ» پدر روشنفکری را در سینما می‌بینند.اینجا مصداق جمله "فشار از پایین و چانه‌زنی از بالا " به خوبی دیده می‌شود و جای بسی خوشحالی است که همه اندیشه آنها را به حجم کشاندیم و چند میلیون نفر را در سینما برای تماشای این فیلم آوردیم. اگر به چاپ یک کتاب که با 3 هزار نسخه توزیع می‌شود اندکی بیاندیشیم می‌بینیم که فیلم ما 10 میلیون نفر را در سینما جذب کرد و صحبت امروز خانه‌های ایرانی‌ها کتاب قرآن، حافظ و اخراجی‌ها است. و این ارزش و تأثیر این فیلم را نشان می‌دهد.
 

وی دانشگاه را در حوزه سینمای دینی مقصر دانست و گفت: در مجموع لفظی یک مطالبی را طرح می‌کنیم مثلا شهید آوینی که صاحب‌نظر بودولی این‌گونه حرف‌‌ها به صورت به خوبی تبیین نشد و اگر تبیین شده است جزء آموزش ما قرار نگرفته است. خیلی‌ها آمدند سینما را دینی کنند خودشان سینمایی شدند، چون نقشه راه را ندارند؛ سینمای ما فقط تعریف سینما است ما درباره "نحو سینما " چیزی نداریم؛ حتی کار آوینی هم ناقص مانده است. او معتقد بود که اگر به دفاع مقدس پرداخته شود باید آن را لحاظ کنیم.
 

کارگردان فیلم اخراجی‌ها خاطرنشان کرد: ما در این مسئله در آداب منبر نگاه درست نداریم و باید به همه مخاطبان درست نگاه شود. ما مجبوریم در این‌باره فکر کنیم و نظریه پردازی کنیم و خروجی‌ها را شاهد باشیم کسی که برای سخنرانی به منبر می‌رود اگر یک حدیثی را در یک جلسه‌ای مطرح می‌کند در شب‌های دیگر حدیث جدیدتری می‌گوید و جملات شب گذشته خود را تکرار نمی‌کند. سینما هم همین‌طور است و اگر قرار است در مباحث اخلاقی و دینی کار کنیم این‌گونه باید باشیم. معتقدم سرنیزه‌ و مین‌یاب اگر در خدمت بچه حزب‌اللهی در حوزه سینما نباشد به او خیانت کرده‌ایم این جریانی که مقاومت کند باید معارف را آموزش ببیند بچه حزب‌اللهی امروز علاوه بر وضو باید غسل شهادت هم انجام دهد تا به تکنولوژی دست یابد. فاصله حق و باطل شنیدن و دیدن است خبرنگاری یعنی دروغ، یا حقایق کوچک، یکی از آفات سینما شهرت است. علما همه منتقد سینما هستند و همه حرف‌ها در سینما وجود دارد و این اقتضائات در این شغل به نسبت سایر شغل‌های دیگر 130 درصد است.
 

ده‌نمکی درباره رویش‌های سینمای انقلاب،‌ گفت: یکی از خوبی‌های فرهنگ این است که کسانی که در حوزه هنر رشد کرده و بالا آمده‌اند پول همین نظام را خورده‌اند ولی اکنون جفتک می‌زنند و قصه جذب را ساخته‌اند آری نظام ما این‌طوری است.ما تک‌محوریم، روزی حسین فهمیده است و روزی دیر می‌فهمیم که تهاجم فرهنگی وارد شده است در حال حاضر کسی نمی‌آید برای ما فرش قرمز بیندازد؛ ممکن است مخملباف، یا آوینی شویم. نمی‌توان بی‌تفاوت بود به جنگ نرمی که در رسانه و سینما وارد شده است و این سینمای لوبیایی‌ ما ارزان مطرح شده است. تفکر باید درست باشد تا اثر دینی ارائه شود و اگر درست نباشد اثر غیردینی شکل می‌گیرد. مهم اندیشه است و باقی ابزاری هستند در خدمت اندیشه.

*بهمنی: ساخت فیلم درباره انقلاب اسلامی نیازمند بصیرت است

حمید بهمنی از دیگر سخنرانان این نشست با اشاره به دغدغه‌های فیلم‌ها که بیشتر باید مورد توجه قرار گیرد، اظهار داشت: هر چه فضا شاداب‌تر باشد مخاطب آن بهتر است و اعتقادم بر این است که فیلم‌ساز نباید حرف بزند. باید کمتر صحبت کرده و فیلم بسازد و با نگرش خاصی که اهل اندیشه است به ساخت فیلم خود فکر کند و یک برزخی از دوره شکوفایی را درک کرده باشد.
 

وی افزود: برای رسیدن به یک فیلم انقلابی مسیر زیادی باید را طی کنیم. باید دنبال همان مطالب مقام معظم رهبری و امام خمینی(ره) بود که دغدغه امروز ما است که اگر قرار است فیلم انقلابی بسازیم باید با یک بصیرت سینمایی بسازیم و همان لغزش‌های غربزدگی و شیفتگی را که در سخنان رهبران ما مطرح شده است، ترسیم کنیم. 
 

این کارگردان سینما با اشاره به فیلم «نبرد الجزایر» تصریح کرد: این یک فیلم انقلابی است و ظاهری انقلابی دارد اما از درون انقلابی نیست چرا که انقلاب الجزایر به عنوان یک الگو شکل نگرفت. سینمای انقلابی باید سرلوحه کار خود را تفکرات نظام، اسلام و دین قرار دهد که همگی آنها در آیه کتاب‌الله و عترتی مطرح شده است و ما باید تعبیر این آیه را در سینما لحاظ کنیم. در مقابل آن فیلم آقای ده‌نمکی انقلابی است اما از زاویه دیگر و به زبان دیگر چرا که در موضوع و قصه و مفاهیم آن دقت شده است و این می‌تواند راه‌گشا باشد.