روایاتی از فضایل اخلاقی معصومین

جام کشکول؛

نمازگزار براي پرورش و تكميل نفس و سير و سلوك و نيل به مقام قرب الي الله، لازم است تمام فضايل و مكارم اخلاق را در خود پرورش دهد. اخلاق خوب ارزشهايي هستند كه با روح ملكوتي انسان سازگاري دارند و با پرورش فضايل اخلاقي و دوري از رذايل اخلاقي، انسانيت انسان كامل و كاملتر مي شود و به مقام قرب نايل مي گردد.

اخلاق زيربناي اعمال ما است. اخلاق سهم فراواني در زندگي انسان دارد. از اينجاست كه ما بايد خودمان را بشناسيم و پس از آن اخلاق را مورد بررسي قرار دهيم. به همين سبب مي بينيم كه معصومين عليهم السلام تمام وجودشان را سجاياي اخلاقي و صفات برازنده انساني احاطه نموده است و به تمام معني اخلاق الهي را در وجود خويش به حد كمال رسانده اند.

خداوند سبحان سرچشمه همه كمالات مي باشد و انسان كه مخلوق اوست و پاك خلق شده و به كمالات تمايل دارد، انساني نيست كه از اخلاق بدش بيايد، آنچه كه مهم است اينكه انسان فضايل را بشناسد و بعد به آن عمل نمايد.

رشد و ترقي و سعادت فرد انسان و جامعه انساني همراه با اخلاق و صفات برگزيده انساني است و در بينش اصيل مكتب الهي اسلام، پاكي ها و محسنات اخلاقي نقشي اساسي در صعود مومن به سوي كمال مطلق دارد.

فضايل اخلاقي هم در قرآن و هم در روايات بيان شده اند که می توان به فضایلی چون زهد، وفا، حلم، تواضع، خوش برخوردي، ايثار، راستي و درستي، امانتداري، عدالت، احسان و نيكوكاري، پايداري، سخاوت، وفاي به عهد، توكل، عفو، گذشت، صبر و خيرخواهي، دفاع از محرومين، شكر و سپاسگزاري اشاره کرد.

قرآن كريم در آیه ۳۱ سوره احزاب نمونه كمال صفات الهي را شخصيت پيامبر اسلام(ص) معرفي مي كند و مسلمانان را به پيروي ايشان فرا مي خواند: "لقدكان لكم في رسول الله اسوه حسنه" پيامبر اسلام، براي شما نمونه و الگوي نيكويي است.

باز خداوند متعال در آیه ۴ سوره قلم در مقام و ثناي پيامبري كه خاتم كمالات و فضايل و معجزات انبيا سلف خويش است، او را بر خلق عظيمش مي ستايد: وانك لعلي خلق عظيم؛ و تو پيامبر اخلاقي عظيم و برجسته داري.

همچنین در آيه ۷۴ سوره هود ديگري حضرت ابراهيم(ع) را به سه صفت عالي مي ستايد: ان ابراهيم لحليم اواه منيب؛ چرا كه ابراهيم(ع) بردبار و دلسوز و بازگشت كننده به سوي خدا است. و يا در آیه ۳ سوره اسراء درباره حضرت نوح (ع) چنين مي فرمايد: اي فرزندان كساني كه با نوح بر كشتی سوار كرديم، او بنده شكرگزاري بود شما هم مانند او باشد تا نجات يابيد.

بدين ترتيب روشن مي شود كه آنچه ملاك ثناي انبيا و ائمه اطهار عليهم السلام واقع گرديد، صفات و ارزش هاي والاي اخلاقي ايشان است كه بدان ها متخلق بوده اند.

نمازگزار باید تمام فضايل اخلاقي را در خود جمع كرده و در صحنه هاي مختلف پياده كند تا درونش رسوخ كند و به صورت ملكه قرار گيرد. خود نماز موجب صعود اخلاق حسنه و رسيدن به اخلاق الله است.

یک روایت از فضايل اخلاقي در زندگی امام حسين(ع)

تاريخ زندگی و قیام امام حسين(ع) را همه مي دانند كه در چه وضعي قيام خود را آغاز كرد، در چه فشاري بود و چه مظالمي وجود داشت، ولي در عين حال آنجا كه پاي مسائل اخلاقي به ميان مي آمد آيا حاضر بود حتي عليه دشمن از اخلاق تجاوز بكند؟

مسلم بن عقيل يك تربيت شده اوست، يك شيعه است و سربازي است از طرف او، بهترين فرصتها به دستش مي آيد كه ابن زياد را بكشد، ولي در همان حال فكر مي كند كه اسلام با اين طريق مبارزه مخالف است و اين گونه مبارزه را جوانمردانه نمي داند.

به او گفتند: چرا از اين صندوق خانه بيرون نيامدي كه شر او را از سر مسلمين كم كني؟ گفت: همان وقت به فكر حديث پيغمبر افتادم: الايمان قيد الفتك؛ ايمان اجازه نمي دهد كه مسلمانان ولو به آن كسي كه بيرون مرز ديني خودش هست تجاوز بكند. اين ناجوانمردانه و نامردانه است، من نمي توانم چنين كاري بكنم.

دشمن مي آيد در بين راه در حالي كه تشنه است به امام حسین (ع) مي گويند ازاين فرصت استفاده بكنيم و آب را به روي آنها ببنديم. امام (ع) مي فرمايد مبادا چنين كنيد، طريق مبارزه اينگونه نيست كه آب را به روي آنها ببنديم، به آنها آب بدهيد، به اسبانشان هم آب بدهيد. پيشنهاد مي كنند الان بهترين موقع است براي جنگيدن.

مي فرمايد: از لحاظ اينكه آنها را از بين ببريم بله، ولي از لحاظ حق و قانون چطور؟ هنوز كه آنها به ما تجاوز نكرده اند، آنها مسلمانند، ما هم مسلمان هستيم تا آنها تجاوز نكنند ما از خودمان دفاع نمي كنيم.