همه نکات و حاشیه‌های آخرین مناظره

به گزارش 598 به نقل از خبرنگار سیاسی خبرگزاری تسنیم، سومین و آخرین مناظره تلویزیونی نامزدهای 8 گانه انتخابات ریاست جمهوری عصر امروز (جمعه) با محتوا و مضامین سیاست داخلی و سیاست خارجی برگزار شد.

* 8 داوطلب انتخابات ریاست جمهوری دوره یازدهم حدود ساعت 15:30 دقیقه وارد سازمان صدا و سیما شدند و عزت‌الله ضرغامی رئیس سازمان صداوسیما برای خیرمقدم به آنها وارد ساختمان معاونت سیما شد؛ محسن روح الامینی، صولت مرتضوی و قاضی سراج از جمله چهره هایی بودند که در جمع ضرغامی با کاندیداها حضور داشتند.

* ضرغامی پیش از آغاز رسمی این مناظره در جمع کاندیداها نسبت به گرم شدن تنور نقد توسط داوطلبان تاکید کرد. وی همچنین گفته بود که منعی در نقد یا تعرض متقابل کاندیداها پس از بیان دیدگاه‌های هر یک از آنها، نسبت به هم وجود ندارد.

* در این مناظره هم مانند دو مناظره قبلی، صندلی هر کاندیدا به قید قرعه انتخاب شد و پس از استقرار داوطلبان بر روی کرسی های خود، به ترتیب از سمت راست محمدرضا عارف، سیدمحمد غرضی، محسن رضایی، علی اکبر ولایتی، حسن روحانی، غلامعلی حدادعادل، سعید جلیلی و محمدباقر قالیباف نشستند.

* این مناظره راس ساعت 16:04 از شبکه اول سیما، رادیو ایران بصورت زنده پخش شد.

* مرتضی حیدری مجری این برنامه در ابتدای این مناظره گفت که امروز از نامزدها خواسته‌ایم بیش از بیان برنامه‌ها به نقد برنامه‌های دیگری بپردازند تا شایسته‌ترین آنها مشخص شود. تغییر قابل ملاحظه‌ای در این مناظره نسبت به مناظره دوم نشده فقط زمان ذخیره کاندیداها حداکثر میتواند 5 دقیقه لحاظ شود.

البته عارف در میان سخنان حیدری به قول خود یک تذکر داد و گفت: بهتر بود در این مناظرات به گونه‌ای عمل می شد که مردم برنامه‌ها را با هم مقایسه می‌کردند. برخی مردم به من اعلام کردند که در این مناظرات خیلی اختلاف برنامه‌ها مشخص نشد. بهتر است جهت‌گیری به سمتی باشد که مردم کاندیدای اصلح را بشناسند. توصیه می‌کنم به هر کدام از کاندیدا 10-12 دقیقه وقت داده شود تا خودشان، عملکردشان،سوابق شان و توانمندی‌شان را ارائه دهند. ما در دهه چهارم انقلاب دهه پیشرفت و عدالت هستیم و دیگر نمی‌توانیم روش سعی و خطا را امتحان کنیم.

حیدری هم در پاسخ این کاندیدای اصلاح طلب ریاست جمهوری تاکید کرد که اکنون تغییر شیوه و زمان بندی امکان پذیر نیست. مگر اینکه در ادامه دوستان کمیسیون تبلیغات به ما ابلاغ فرمایند. اتفاقا بینندگان عکس آنچه فرمودید درخواست میکنند و میگویند در دیگر برنامه ها دیدگاه ها و نقطه نظرات نامزدها را شنیدیم آنچه الان مهم است تفاوت دیدگاه ها و مقایسه همزمان آنهاست.

سیدمحمد غرضی هم که تنور پیشنهاد دادن را داغ دید، پیشنهاد داد که چون وقت زیادی تا انتخابات هست، یک جلسه دیگر هم برای مناظره ترتیب داده شود. چون از الان تا هفت روز دیگر اتفاقات زیادی می افتد.

مجری برنامه هم اعلام کرد که به عنوان رسانه ملی استقبال میکنیم. امیدوارم دوستان ستاد تبلیغات بررسی کنند و اگر مجوز دادند انجام میدهیم.

* نخستین کاندیدایی که به قید قرعه پشت تریبون قرار گرفت، محسن رضایی بود. وی این بار هم در سخنان خود اعلام کرد که به فضل خدا دولت فراگیر را به وجود میاوریم و تحولی در اقتصاد و فرهنگ جامعه می‌دهیم. قول می‌دهم در دولتم میزهای گفت‌وگو شکل گیرد. آزادی‌های مشروع را تثبیت می‌کنم. قوانین و مقرراتی را تنظیم می‌کنم که همه بتوانند از حقوقشان دفاع کنند.

عارف در زمان نقد سخنان رضایی بحث ‌آزادی و امنیت را مطرح کرد و گفت: من 3-4 روز قبل به بازار رفته بودم دو سه جوان شعار "درود بر عارف و سلام بر خاتمی" دادند. اینها را چند روز دستگیر کردند و با پیگیری من آزاد شدند. در تبریز که بودم بعد از رفتنم، میزبان را چند هفته دستگیر کردند. در زمانی که میخواهیم حماسه سیاسی خلق شود، گاهی با این تنگ نظری ها برخورد میکنیم‌. در یک مثال دیگر، تعدادی جوان در مراسمی عکس من و خاتمی و سیدحسن خمینی را داشتند که از پخش آنها جلوگیری شد.

* قالیباف کاندیدای دومی بود که پشت تریبون رفت و در سخنان خود به بحث سیاست خارجی اشاره کرد و گفت: که معتقدم که دیپلماسی ما در سالیان گذشته نتوانسته در تحقق اهداف سیاست خارجی ما موفق باشد.

محمدرضا عارف هم در نقد سخنان قالیباف به اقدامات شهرداری تهران اشاره کرد و گفت: در زمان شهرداری جنابعالی قیمت زمین حدودا 6 برابر شده؛ آیا فروش تراکم در این افزایش قیمت زمین مؤثر بود یا خیر؟ شما تراکم را برای انجام پروژه‌های خود پیش‌فروش کردید که این کار صحیح نیست. البته در این میان سخنان، قالیباف گفت که همینجا تکذیب میکنم.

حسن روحانی هم اعلام کرد که از بیان قالیباف در این زمینه که سیاست خارجی کشور ناموفق بوده است، تعجب کردم. وی که فرصت را برای دفاع از دولت سازندگی و اصلاحات مناسب دید ادامه داد: سیاست خارجی در دولت سازندگی در شرایطی که ما بعد از جنگ بودیم همان سیاست خارجی بود که تکنولوژی و وام مورد نیاز را از خارج گرفت و تحول بزرگ در کشور ایجاد کرد و باقیمانده کشور از بعثی ها را گرفت و به کمک شورای عالی امنیت ملی توانستیم آزادگان را به کشور برگردانیم و صدام در سازمان ملل محکوم شود. در دوره ریاست خاتمی بود که کشور از بحران نجات یافت و در شرایطی که داستان 11 سپتامبر اتفاق افتاد و ایران را متهم کردند. بالاترین بهره برداری را سیاست خارجی ما کرد.

حدادعادل نیز در فرصت خود برای نقد سخنان قالیباف، راجع به سخنان عارف در مورد بازار تهران و تبریز صحبت کرد و گفت: حتما یک سلیقه فردی است. این اشتباهی است که در هر دوره ممکن است اتفاق بیفتد. همین الان که به صدا و سیما می‌آمدم چند نفر از طرفداران آقای عارف در مدخل ورودی و در خیابان عکس‌های آقای خاتمی و ایشان را داشتند و شعار می‌دادند و هیچ کس به آنها کاری نداشت؛ این تلقی پیش نیاید که چنین حالتی وجود دارد.در فیلم‌های مستندی که این شب‌ها پخش شد آقای خاتمی درباره عده‌ای صحبت کرد و فیلم هم پخش شد که اشکالی هم نداشت.

وی همچنین در خصوص سخنانی حسن روحانی تاکید کرد: ما که در مجلس ششم بودیم نمایندگان این مجلس مرتب در نطق‌های قبل از دستور خود می‌گفتند در دوره آقای هاشمی کشور به بحران کشیده شده بود و آقای خاتمی آمده تا کشور را از بحران نجات دهد و تقصیرها را بر دوش آقای هاشمی می‌انداختند.در همان دوران هم بود که دادگاه میکونوس صورت گرفت و رئیس‌جمهور را از خروج از کشور ممنوع کرده بودند و یا محور شرارت که بوش به ایران نسبت داده بود، بعد از همه حرف‌هایی بود که در سیاست خارجی گفته شده بود. بهتر است همه اینها گفته شود تا تصور نشود همه، کارنامه‌شان 20 است و دوره‌ای زمستان شده است.

جلیلی هم در واکنش به اظهارات حسن روحانی‌ گفت: در دوره آقای هاشمی دو حکم جلب برای ایشان دادند و در زمان آقای خاتمی هم این بود که بعد از آن همه همکاری در قضیه افغانستان، به ما گفتند "محور شرارت". امنیت ملی ما زمانی حفظ شد که اتفاقا عده‌ای نگران این بودند که به افغانستان و عراق حمله شد، نکند به ما هم حمله بشود ولی ظرفیتی ایجاد شد که بعد از آن، آمریکا در افغانستان و عراق زمین‌گیر شد و نتوانست اهداف خود را پیش ببرد.

روحانی در میان سخنان خود تاکید می کرد که آمریکا در زمان آقای خاتمی در عراق و افغانستان زمین‌گیر شد. آقای جلیلی! تاریخ را که نمی‌توانیم "تحریف" کنیم.

جلیلی همچنین در پاسخ به بخشی از صحبت‌های عارف، گفت:آقای عارف! در کشور قانون وجود دارد و ما با قانون می‌توانیم جلوی سلایق را بگیریم اگر ما بیاییم در اینجا به صراحت از کسانی که بر خلاف قانون عمل کردند به افتخار یاد کنیم، همان دامن زدن به سلایق است.کسی که بر خلاف قانون عمل کرد و به نظام ظلم کرد آن را مبنا قرار دهیم و حتی با افتخار از آنها یاد کنیم اگر در انتخابات ریاست جمهوری که یک چارچوب و قانون مشخص دارد که شما و همه ما آن را پذیرفتیم، اگر بعد از انتخابات کسانی آمدند و بر خلاف این قانون شروع کردند در کشور فتنه ایجاد کردند، اینجا حمایت از آنها و افتخار کردن به آنها به نظر من دقیقا می‌شود همان سلیقگی عمل کردن و این بر خلاف قانون است.

عارف در بین صحبت‌های جلیلی گفت: قانون را بیان کنید. آیا حرف زدن در رابطه با آقای خاتمی خلاف قانون است؟

جلیلی در پاسخ گفت: اگر شورای نگهبان مرجع تصمیم‌گیری است دیگر کسانی که حتی در حوزه ریاست جمهوری مسئولیت داشتند حق ندارند مردم را بشورانند. یعنی بیایند و بگویند حق رای مردم باید وتو بشود. این قانون است و اگر خلافی بشود از این بی قانونی دیگر چه بی‌قانونی وجود دارد؟

* سومین کاندیدایی که به قیدقرعه پشت تریبون قرار گرفت، غلامعلی حدادعادل بود. وی در سخنان خود کنایه ای هم نصیب روحانی کرد و گفت: برخی گمان‌ می‌کنند اگر ما به تحریم کنندگان لبخندی بزنیم و دم کدخدا را ببینیم، مسئله حل می‌شود، بعضی نیز مشکل را عمدتا به گردن دولت فعلی می‌اندازند اما بنده این طور فکر نمی‌کنم.

در ادامه عارف گفت: آقای حداد در ارتباط با مبانی نظری صحبت کرد و در مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز اشاره شده است که یک کتابی توسط نویسنده‌ای تهیه شده و مبنای کار قرار گرفته است. من این سوال را می‌پرسم که آقای حداد که خودشان در آن زمان رئیس مجلس شورای اسلامی بودند، چرا برنامه‌ای را که مبنایش چنین مطلبی بود، اصلاح نکردند.

در ادامه حدادعادل در پاسخ به عارف عنوان کرد: در همان زمان به دلیل آنکه قانون برنامه اشکال داشت، آن را به شورای نگهبان برگرداندیم و برخی موارد را که بیشتر آن اقتصادی بود، اصلاح کردیم و حتی 100 نفر از نمایندگان نامه‌ای نوشتند تا بتوانند در رابطه با این برنامه از آقای خاتمی رئیس جمهور وقت سؤال کنند که چرا چنین کتابی از طرف سازمان برنامه شما به عنوان مبانی این برنامه مطرح شده است؟

* حسن روحانی چهارمین داوطلب انتخابات ریاست جمهوری بود که پشت تریبون قرار گرفت و در سخنان خود هم به کتاب اخیرا البرادعی اشاره کرد و گفت: البرادعی در این کتاب میگوید جنگ پشت دروازه ایران بود و ایران جلوی آن را گرفت و 3 وزیر اروپایی را به ایران دعوت کرد و آنها را سپر قرار داد. کتاب دیگری هم که در این زمینه از سوی جک‌ استروا نوشته شده است، آمده که جنگ حتمی بود و من اعلام کردم این جنگ احمقانه است و مرا برکنار کردند لذا نباید واقعیت‌های تاریخ را تحریف کنیم و امروز هم باید این شرایط را برای کشور حفظ کنیم.

غلامعلی حدادعادل درخصوص اظهارات روحانی گفت: سؤال من از روحانی درباره استفاده از لفظ «کدخدا» در تبلیغات انتخاباتی برای مذاکره با آمریکا این است که این کدخدا آمریکاست و اگر آمریکا واقعا کدخداست، پس ما و کشورهای دیگر رعیت آمریکا هستیم؟

سعید جلیلی هم در پاسخ به روحانی گفت: شما اشاره خوبی به ماجرای البرادعی داشتید. او همان زمان در صفحه 44 کتاب خاطرات خود نوشت برخورد با 3 کشور منطقه نه تنها ناچیز بلکه توهین‌آمیز تلقی می‌شد. اروپایی‌ها ادعا کردند که دانشمندان ایرانی را تحت پوشش خود قرار می‌دهند اما خود روحانی همان زمان در صفحه 538 کتاب خود این طور جواب او را دادو گفت متاسفانه اگر در مقابل ادعای آمریکا نگوییم هیچ امتیازی به ایران تعلق نگرفت، بلکه آنها ریاکاری خود را ادامه داده، توقعاتشان را بالا برده و در عوض با قول‌های انجام نشده به کار خود ادامه دادند. این صحبت روحانی در جای خود خوب بود و ایشان خیلی خوب به البرادعی جواب داد. آن زمان حتی اگر برای مذاکره رفتیم با یک اقتدار به گونه‌ای جلو رفتیم و بعد گفتیم بیایید و مذاکره کنید.

در ادامه هم محسن رضایی که قصد داشت در مورد صحبت‌های روحانی و جلیلی سخن بگوید، تاکید کرد که صحبت‌های ما به این معنی نیست که بگویند کاندیداهای ریاست جمهوری پته یکدیگر را روی آب ریختند، این میز میز صداقت دولتمردان ایران با مردم است و مردم از صحبت‌های ما جمع‌بندی می‌کنند تا کاندیدای اصلح خود را انتخاب کنند!! 

وی ادامه داد: به نظر من هم در زمان آقای جلیلی و هم در زمان آقای روحانی افراط و تفریط صورت گرفته است، این مسئله درست است که در زمان آقای روحانی از جنگ جلوگیری کردیم ولی آیا نمی‌توانستیم با بهای کمتری این کار را انجام دهیم؟ در زمان آقای جلیلی نیز ما به توافقاتی رسیده بودیم که می‌توانستیم این توافقات را مستحکم کرده و پس از آن دوباره ادامه می‌دادیم. من هم در شورای عالی هسته‌ای حضور داشتم و هم گزارشات آن به دستم رسیده است و به نظرم در هر دو زمان افراط و تفریط صورت گرفته است.

سعید جلیلی در پاسخ به اظهارات رضایی اظهار داشت: بین حق و باطل راه رفتن به معنی "افراط و تفریط" نیست؛ اطلاعاتی هم که آقای رضایی فرمودند مبنایش درست نیست. آقای لاریجانی نزد آقای سولانا رفتند و این دو به توافقاتی رسیدند اما سولانا بعد زیر آن زد و قبول نکرد؛ اینکه ارزیابی داشته باشیم خیلی خوب است و اینکه مرتب کاستی‌ها را ببینیم و ایرادها را بگیریم، درست نیست.

غلامعلی حدادعادل نیز در واکنش به سخنان رضایی گفت: جناب آقای رضایی به گونه‌ای صحبت می‌کنند که گویی همه ما غیر مردمی هستیم و به مردم توجه نداریم و فقط ایشان غصه مردم را می‌خورند در حالی که ما همه به فکر مردم هستیم و برای مردم این حرف‌ها را می‌زنیم.

محمدباقر قالیباف هم درخصوص اظهارات روحانی یادی از واقعه کوی دانشگاه کرد و گفت: سیاست داخلی در سال 79 درگیر وقایع کوی دانشگاه بود آن زمان بنده فرمانده نیروی انتظامی و روحانی دبیر شورای عالی امنیت ملی بود. بعد از حادثه 18 تیر هر سال دانشجویان برای اتفاقات کوی دانشگاه مراسم می‌گرفتند و اتفاقا من موافق برگزاری این مراسم بودم و اعتقاد داشتم دانشجو باید حرفش را بزند هر چند این مسئله باید در چارچوب قانون باشد. اما جنابعالی مدام اشاره می‌کردید به دنبال دردسر نروید.

" در حوادث خوابگاه کوی دانشگاه و خوابگاه طرشت علامه طباطبایی، نیروی انتظامی جلوی لباس شخصی‌ها ایستاد و ما معتقد بودیم افراد، پشت صحنه دانشجوها نیستند. حتی در مجلس ششم من، وزیر علوم و وزیر اطلاعات حاضر شدیم و بابت اتفاقات توضیح دادیم حتی من برای صحبت‌هایم مستنداتی داشتم که به یکی از نمایندگان برمی‌گشت. اتفاقا خود او چون متوجه کارهایش بود، در جواب من گفت منظور تو به من است اما من حرفی نزدم و گفتم صحبت‌هایم رو به شما نیست. بعد از این موضوع من در سخنرانی برای دانشجویان صحبت کردم که متاسفانه BBC و VOA بخشی از صحبت‌های من را حذف کردند و گفتند قالیباف دوگانه برخورد کرده است. در صورتی که من دوگانه عمل نکردم و همچنان معتقدم اعتقاد به آزادی در برخورد با دانشجویان باید در همه جایگاه‌ها به صورت یکسان باشد".

حسن روحانی در پاسخ به انتقادات و سوالات هفت کاندیدای دیگر در مورد سوال حداد عادل مبنی بر کدخدا خواندن آمریکا گفت: در مورد کدخدا، سوال این بود که از بنده پرسیده بودند آیا مذاکره با آمریکا راحت تر است یا مذاکره با اروپا و بنده پاسخ دادم مذاکره با آمریکا راحت‌تر از اروپا است، چرا که اروپایی‌ها کدخدایی دارند و باید از آن اجازه بگیرند بنابراین ما برویم با همان کدخدای آنها صحبت کنیم و بهتر است.

وی در پاسخ به جلیلی نیز گفت: آقای البرادعی در بحث سه کشوری که مطرح بود، آن سخنان من درمورد ممانعت از جنگ مربوط به سال 82 است و این نکته‌ای که آقای جلیلی خواندند مربوط به سال 84 است، یعنی آخرین پیشنهاد اروپایی‌ها را در آن زمان آقای البرادعی می‌دهد. آقای البردعی گفتند که من متاسفم که سه کشور راه بازاری‌ها یعنی چانه زنی را پیش گرفته‌اند و آن چه می‌‌خواستند یک مرتبه ارائه ندادند و گفتند ما در مراحل بعد ارائه می‌دهیم. چرا کدورت تازه عوض شده بود و تندترین جواب را ما به آن پیشنهاد دادیم.

وی خطاب به قالیباف هم گفت: آقای قالیباف من زیاد دلم نمی‌خواست این حرفها را بگویم اما شما من را ناچار کردید بنابراین در بحث کوی دانشگاه تهران، بحث این بود که شما گفتید دانشجویان بیایند تا ما گاز انبری عمل کنیم تا این مسائل خاتمه یابد و ما گفتیم راه این نیست که ما مجوز دهیم گاز انبری این ها را دستگیر کنند. همچنین زمانی که بنده در مورد چند کلانتری تهران به شما گزارش دادم، شما چه پاسخی دادید، من قصد ندارم اینجا بازگو کنم ولی شما گفتید کل آدمهای سالم من این تعداد هستند و عددش کاملا در ذهن من است بنابراین شما برنگردید به بحث‌های آن زمان، چرا که ما حرف برای گفتن بسیار داریم و این سینه از مسائل فراوان پر است و بگذارید رقابت یک رقابت سالم باشد.

این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری به رشته تحصیلی خود یعنی «حقوق» اشاره و تصریح کرد: من حقوقدان هستم، سرهنگ نیستم بنابراین حواسمان جمع باشد چگونه سخن می‌گوییم و حرف می‌زنیم، اگر لازم باشد اطلاعات را ارائه می‌دهم البته الان در ذهن دارم.من می‌خواهم به ملت بزرگ ایران بگویم که بنده شیوه تخریب را نمی‌پسندم و حاضر نیستم رقیبم را تخریب کنم، من حاضر نیستم اسناد سری نظام را اینجا افشا کنم.بحث من پلیس نیست، بنده دست تمام پلیس‌های خدمتگذار کشور را می‌بوسم، بحث من شیوه آقای قالیباف است.

روحانی با اشاره به بخشی از سخنان محسن رضایی تصریح کرد: آقای رضایی با یک لحنی صحبت می‌کند که انگار او یک نظرات بسیار دقیقی داشته و آن نظرات اجرا نشده است، آقای رضایی! جنابعالی همان کسی هستید که در جمعی گفتید که «شورای امنیت سازمان ملل به مراتب بهتر از شورای حکام است و آقای روحانی چرا جلوی این کار را گرفته است که پرونده هسته‌ای از شورای حکام به شورای امنیت نرود؟» شما همان آدم هستید. آنوقت شما اینجا می‌آیید و ما را نصیحت می‌کنید؟

رضایی در واکنش به سخنان روحانی گفت: شما ببینید سؤال من چقدر مؤدبانه است، آقای روحانی اگر بخواهد با این عصبانیت و به این شکل داد و بیداد کردن، سکان کشور را به دست گیرد، خدا رحم کند به این کشور. حسن روحانی هم چنین پاسخ داد که: من نه عصبانی شدم، نه ناراحت شدم، البته با صدای رسا بایستی پاسخ می‌دادم چون‌ اشکالات مطرح شده اشکالات توهین‌آمیزی بود و من لازم بود با صدای رسا برای ملت عزیز توضیح دهم.

قالیباف هم در واکنش به گفته‌های روحانی گفت: یک نمونه از حرکات گاز‌انبری که مطرح کرده‌اید را بیان کنید. بنده در مقابل لباس‌شخصی‌ها ایستادم و هزینه‌ آن را دادم. حرف این بود که آن زمان به دفتر تحکیم وحدت اجازه دهید تجمع کنند و شما گفتید دنبال دردسر هستید، ولش کنید.

* محمدرضا عارف هم به عنوان پنجمین کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری پشت تریبون رفت و طی سخنانی با انتقاد از مسئولیت قوه مجریه در 8 سال گذشته گفت: اینکه یک جریان موهوم انحرافی را مسئول وضع کنونی کشور بدانیم خطا است و واقعیت این است که می‌خواهیم مسئولیت را از سر خودمان رفع کنیم. چرا که رئیس دولت این جریان انحرافی را نمی‌پذیرد و کسانی که جزء این جریان انحرافی هستند رئیس دولت به عنوان نزدیکان خودش می‌داند پس به نظر من اخلاقی این است که جریان اصولگرا مسئولیت خودش را بپذیرد و راهکار لازم را دنبال کند.

در ادامه غرضی به اظهارات عارف، واکنش نشان داد و گفت: از اول جلسه تاکنون بحث بر سر دو گروه اصولگرا و اصلاح‌طلب بوده است. درحالی که 30 سال است که قدرت در انحصار این آقایان بوده است.گروهی در کشور آمدند و حکومت کردند و دبیرکل این حزب در انتهای کار گفت، قانون اساسی اصلاح‌طلب، منشور سازمان ملل است، آیا ما واقعا رویمان می‌شود بگوییم که هنوز اصلاح‌طلبیم؟ اگر رأی و دولت دارید، نوش جانتان اما اینکه اصلاح‌طلبان امروز بخواهد با ایراد به بقیه حکومت کند، نمی‌شود. حرف‌های آقای عارف ناشی از این است که هم اصلاح‌طلب است و هم می‌خواهد با قرض گرفتن از آن اسامی، مردم به وی رای دهند، لذا باید گروه اصلاح‌طلب و اصولگرا وضع خود را با متن مردم تعیین کند.

جلیلی هم درباره اظهارات عارف گفت: چرا در زمان دولت شما هر اعتراض اجتماعی با بدترین وضع برخورد می‌شد؟ به طور مثال اعتراض در سمیرم 8 نفر کشته به همراه داشت و به همین صورت اعتراض در فیروزآباد 4 نفر و اعتراض در سبزوار یک نفر کشته به همراه داشت. در زمان شما که بحث دانشجوی ستاره دار را مطرح می‌کنید، این مبحث به وجود آمده است و حتی وزیر علوم نیز بیان کرده است که دانشجوی ستاره‌دار در زمان دولت شما بوده است حتی آقای معین وزیر علوم قبل از آقای توفیقی نیز برای محکوم کردن 50 دانشجوی معترض به رئیس‌جمهور وقت نامه نوشتند تا با دانشجویان برخورد امنیتی، قضایی، حکومتی، سیاسی و اطلاعاتی صورت بگیرد.

غلامعلی حدادعادل نیز در واکنش به اظهارات عارف گفت: ایشان مشکلات امروز کشور را گردن اصولگرایان می‌اندازند که چرا اصلاح طلبان را کنار گذاشتند. بعد از اینکه آقای خاتمی به ریاست جمهوری رسید و دولت را از آقای هاشمی گرفت چه پاییز برگریز اصلاحاتی در کشور شروع شد. به تعبیری آنها جلو پنجره آمدند و مملکت را مثل یک گونی تکان دادند و همه را بیرون انداختند و در بعضی از وزارتخانه‌ها فقط آبدارچی عوض نشد و وقتی به آنها گفتیم چرا این همه تغییرات می‌دهید، می‌گفتند هر کسی به آقای خاتمی رای نداده باید برود، این واقعیت بود.

وی افزود: من و شما با هم رفیقیم اما در خود مجلس اصلاحات با بنده چه کردند.مجلس اصلاحات 5 ماه بنده را جلوی در مجلس نگه داشت و اعتبار نامه بنده را تصویب نمی‌کرد، آیا اینها خلاف قانون نیست. می‌گویند کفاره شراب خوری‌های بی‌حساب مخمور در میانه رندان نشستن است.همچنین آقای احمدی نژاد هیچگاه خود را اصولگرا معرفی نکرده است، ضمن اینکه ما همه مشکلات را گردن آقای احمدی نژاد نمی‌اندازیم.

محسن رضایی هم در نقد سخنان عارف گفت: مدیریت اصلاح‌طلبی و اصولگرایی جواب نمی‌دهد. هر چند در اصولگرایان و اصلاح‌طلبان انسان‌های خوب و بد وجود دارد، مشروط به اینکه رهبری را قبول داشته باشند لذا اگر افراد کارآمد دور هم جمع شوند، می‌توانیم در کشور کارهای بزرگی انجام دهیم لذا باید تصمیم را به مردم واگذار کنیم و به گذشته صلوات بفرستیم.

غرضی در بخش دیگری از این مناظره گفت: من از این می سوزم که آقایی که هیچ سمتی نداشت آمد شد دبیرکل حزب اصلاح طلبی و هیچکس جوابش را نداد. شما معاون اول بودید. من به شما علاقمندم، ولی هیچکس جواب او را نداد. همه ما را مایوس کرد که بگوییم اصلاح طلبی بخشی از انقلاب اسلامی است. اگر این حرف را بزنم، بمیرم شهیدم. وقتی سازمان ملل تشکیل شد در مسجد نو اصفهان مرحوم شیرازی آمد منبر و قانون شورای امنیت را با نامه مالک مقایسه کرد و گفت مردم این منشور سازمان ملل است و این مکاتبه حضرت امیر. چرا هیچکس در دهان آن دبیرکل حزب اصلاح طلب نزد؟ آقایان اصلاح طلب من عمرم تمام است اگر شما میخواهید صاحب مسئولیت باشید این قانون اساسی 98 درصد رای دارد.

همچنین عارف در پاسخ به این انتقادات گفت: در وزارت پست و تلگراف معاون راست داشتم. دو تن از معاونان سازمان مدیریت اصولگرا بودند. آقای خاتمی از وزیری در کابینه اش استفاده کرد که به او رای  نداده بود. اصولگرایان پشت احمدی نژاد بودند اما اخیرا از او فاصله گرفتند. باید مسئولیت وضعیت کشور را بپذیرند.

وی در پاسخ به سخنان جلیلی ادامه داد: در سال 88 تریبون ها یکسویه و از ان یک جریان بود. در یک فضای کارشناسی و دوستانه تحلیل کنیم حوادث قبل از 88 و حین و بعد از برگزاری انتخابات را با نگاه به آینده که دیگر این لکه ننگ تکرار نشود. در تمام دانشگاه ها سعی کردم دانشجویان را متقاعد کنم که مساله امروزمان حضور حداکثری در انتخابات است. صداوسیما در 4 سال گذشته چه کرد؟ تصویر خاتمی را به عنوان جاسوس نشان داد. این اخلاق بود؟ والله قسم استفاده ام از این اسامی به خاطر کسب رای نیست. وسیله مهمتر از هدف است. چهارسال خدا به من توانایی داد سکوت معنادار کنم. خدا میداند چقدر در این 4 سال دلم درد گرفته است.

غرضی هم دوباره سخنان خود را ادامه داد و گفت: در هر دو دولت، وزیر نفت که عوض شد، قیمت نفت افتاد. سینه من مال مال عذابی است که چشیدیم. بپذیریم عناصری که در دولتها منصوب کردیم، انتخابی نبود انتصابی بودند. نشناختن دنیا و وظیفه و روی کار آوردن ادمهایی که منصوب به ستادهای ما هستند گرفتاری اش فراوان است بیاییم تعهد کنیم از رفقایمان دعوت نکنیم.

* علی‌اکبر ولایتی هم به عنوان نامزد پنجم پشت تریبون رفت و به تشریح برنامه‌‌هایش در عرصه سیاست خارجی و داخلی پرداخت و همچنین به این نکته هم اشاره کرد که در بحث هسته‌ای باید به صورتی عمل کنیم که با کشورهای دیگر قهر نباشیم زیرا وظیفه دستگاه‌های دیپلماسی کاهش هزینه است و نه صدور بیانیه و اعلام مواضع.

در ادامه قالیباف خطاب به ولایتی گفت: در دوره شما هیچ موقع سیاست خارجی به کمک رزمنده‌ها نیامد. آقای ولایتی! شما سطح دیپلماسی را در حد یک پروتکل پایین می‌آورید و اینکه شما می‌فرمایید ما با میتران می‌نشستیم قهوه می‌خوردیم اما زمانی که شما با میتران قهوه می‌نوشیدید ما در جبهه موشک‌های میراژ میتران می‌خوردیم اگر شما رابطه‌تان با ایشان خوب بود خوب جلوی آنها را می‌گرفتید که ما را نزنند.

رضایی در این بخش با اشاره به ائتلاف پیشرفت از ولایتی سوال کرد که من از آقای حداد، ولایتی و قالیباف می پرسم که مگر شما ائتلاف تشکیل ندادید؟ از این اختلاف نظرها پیداست که اختلاف‌نظرهای جدی دارید. برای ما توضیح دهند که چرا اینطور شده است.

غلامعلی حدادعادل در این فرصت خطاب به عارف گفت: من از شما یک سوال دوستانه می‌پرسم، آن کاندیدایی که آمد در تبلیغات انتخاباتی خودش، مرتبا دم از قانون می‌زد و دیگران را دروغگو می‌دانست و می‌گفت نباید دروغ گفت، و باید قانون را رعایت کرد، وقتی که انتخابات انجام شد، روز جمعه هنوز درب صندوق‌های اخذ رای باز نشده، خبرنگاران خارجی را دعوت کرد و به مردم گفت که من رئیس‌جمهور شدم، آیا این اقدام خلاف قانون بیّن بود یا نه؟ آیا با این اقدام، هواداران خودش را تحریک نکرد؟ و زمینه آن فتنه و آشوب را فراهم نکرد؟

غلامعلی حدادعادل خاطرنشان کرد: آیا بعد از آنکه تهمت تقلب به این نظام زدند، رهبر معظم انقلاب در نماز جمعه 29 خرداد 88 اعلام کردند که نظام جمهوری اسلامی اهل تقلب در انتخابات نیست، بنده سؤالم این است شما (عارف) چرا سکوت کردید؟ اگر صحبت می‌کردید، از حق دفاع می‌کردید، می‌گفتید که تقلب نشده یا اگر واقعا تقلب شده بود، استدلال می‌کردید و یا به دوستتان که مورد تایید آقای خاتمی هم بود، می‌گفتید که تو نباید قبل از اینکه درب صندوق‌های اخذ رای باز شود، بگویی رئیس‌جمهورم؛ این موضوعات چه ایراد و عیبی داشت که شما سکوت کردید؟ بنده که سکوت نکردم، چه اشکالی داشت و این سخنان را همان موقع گفتم و الان هم تکرار می‌کنم.

سعید جلیلی در واکنش به اظهارات ولایتی گفت: شما آنروز هم فرمودید من با دنیا آشتی خواهم کرد و قهر نباشیم. در بحث روابط بین الملل قهر و آشتی مثل مسائل فردی نیست. بحث منافع است. اگر منافعمان تعارض داشته باشد باید دفاع کنیم. الان که از مردم بحرین دفاع میکنیم به معنای قهر با دنیا هست؟ یک زمانی با بن علی و مبارک قهر کردیم و امروز مردم این کشورها با ما دوست هستند. در دوران 16 سال شما مسئولیت برخی کارها را می پذیرید؟ یکی اش گفتگوهای انتقادی با اروپا. بعد از موضوع جنگ اول خلیج فارس. آنها گفتند در بیانیه 1992 که باید گفتگوها انتقادی باشد درباره نگرانی راجع به رفتار ایران و بخصوص درباره حقوق بشر و سلمان رشدی و ... آخرش 7 سال بعد بیانیه دادند و آن حکم را دادند درباره هاشمی و گفتند ملاقات در سطح وزیران با ایران تعلیق می شود.

در ادامه ولایتی پاسخ منتقدین را این چنین داد: "ملاقات من و میتران بعد از جنگ بوده و هیچوقت نگفتم با میتران قهوه نخوردم. دیپلماسی این نیست که ما یک طرف بنشینیم و آنها طرف دیگر و ما حرف مشخص بزنیم بدون اقدامات دیگر. زمانی آقای سارکوزی مستقیم از من دعوت کرد. ما با سارکوزی درباره عدد سانتریفیوژها به توافق رسیدیم که غنی سازی تعلیق نشود. قرار بود ظرف یک هفته یک تیمی به ایران بیایند. سارکوزی گفت من به ایران می آیم و دست دولت و رهبر شما را می فشارم. همان زمان که با تاکید رئیس جمهور به فرانسه رفتم ، قائم مقام وزارت خارجه کاردار فرانسه را خواست و گفت که این آقا که آمده نماینده ایران نیست. متاسفانه دولت جواب نداد و نه تنها جواب نداد، موقعی که چنین حرفی به کاردار زدند، وزارت خارجه گفت اگر این خبر زودتر به فرانسه رسیده بود ملاقات تو و سارکوزی لغو شده بود."

سعید جلیلی هم در پاسخ به اظهارات ولایتی گفت" اگر اطلاعات دیگرتان مثل اخبار سومی هست واویلاست. نوار گفتگوهای آلماتی پیاده شده و به آقا داده شده و اتفاقا این گزارش شما را گفتند از کجا دارد میگوید این خلاف است. در آلماتی آنها گفتند 20 درصد را بدهیم در ازای 2 تحریمی که بعدا میخواهد حل شود. یعنی در در برابر آبنبات. ما در آلماتی گفتیم حاضریم گام های متقابل برداریم هر قدر شما بیاید ما هم میاییم. نماینده انگلیس گفت حاضرید همین الان؟ ما گفتیم بله. گفتم شروع کنیم. نماینده آمریکا به انگلیس گفت ساکت، چیزی نگو. من گفتم ادامه بدهیم. چه حرفی است که شما میزنید؟ به دلیل منطق محکم ما بود که آنها گفتند باید به مراکزمان برویم و مشورت کنیم. کاری که آنها جوابی برای منطقمان نداشتند، امروز متاسفانه از سوی فردی مثل شما باید اینطور بیان شود؟

ولایتی هم در دفاع از سخنان خود خطاب به جلیلی گفت: بحث دیپلماسی کلاس فلسفه نیست. مردم می بینند شما چند سال مسئول بودید و وضع بدتر شده است. هنر دیپلمات این است که نگذارد کار رزمنده‌ها هدر برود. البته قالیباف هم خطاب به ولایتی تاکید کرد کخ رزمندگان باید خیری از دیپلمات ببینند.

* در این مرحله از مناظره، مرتضی حیدری زمان های باقی مانده برای هر کاندیدا را اعلام کرد؛ از آنجا که هر کاندیدا در بخش اول تنها 22 دقیقه فرصت داشت تا صحبت کند، سعید جلیلی نتوانست پشت تریبون برود چراکه تنها 45 ثانیه از زمان جلیلی با قی مانده بود.

بنابراین این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری بدون حضور در پشت تریبون سخنان خود را جمع بندی کرد.

وی در این بخش گفت: حوزه سیاست خارجی حوزه اندیشه است و باید بر اساس اسلام ناب این گفتگو را دنبال کنیم. همچنین آقای ولایتی به سوال من جواب نداد که چرا بعد از 7 سال گفتگو تحریم های داماتو صادر شد و برای رئیس جمهور وقت هم حکم جلب آوردند.

* البته مدت زمان باقی مانده برای غرضی هم تنها 2 دقیقه و 20 ثانیه بود اما این کاندیدای انتخابات ترجیح داد که پشت تریبون برود گرچه قبل از رسیدن به میکروفن سخنان خود را آغاز کرد.

پس از اینکه زمان کوتاه وی به اتمام رسید، مجری برنامه از او خواست تا به سخنانش پایان دهد؛ عرضی هم خطاب به مجری گفت: زمانم تمام شد؟ می خواستم راجع به اماکن، کافی شاپ ها و قهوه خانه ها حرف بزنم. یعنی تمام شد؟

پس از اینکه مجری برنامه در پاسخ به سوال این کاندیدا جواب مثبت داد، غرضی التماس دعایی گفت و تریبون را ترک کرد.

* ساعت 19:19 دقیقه عصر امروز و پس از بیان جمع بندی دیدگاه های نامزدها، بخش اول سومین مناظره تلویزیونی داوطلبان ریاست جمهوری به پایان رسید و قرار شد بخش دوم پس از ده دقیقه استراحت آغاز شود.

* بخش دوم مناظره ساعت 19:40 دقیقه آغاز و قرار شد مانند مناظره دوم هر کدام از کاندیداها به قید قرعه به 2 سوال مجری پاسخ دهند.

* محسن رضایی در پاسخ به سوالی راجع به حمایت از بیداری اسلامی گفت: بیداری اسلامی از موفقیت های بزرگ انقلاب ماست. مشکل الان بیداری اسلامی این است که همه سیستمهای جاسوسی و تبلیغاتی بسیج شدند که از ارتباط با ایران بازدارند. سوریه نقطه ضعفی شده که تلاش دارند ارتباط بیداری اسلامی را با ما کاهش دهند. از جزئیات این مسائل خودم و دوستانم آگاهم و میدانم چطور این فرمان را بچرخانم که بیداری اسلامی با ما متصل باشد. دلیل ندارد از جریانی حمایت کنیم که برای ما منافعی نداشته باشد.

* محمد غرضی هم در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه اگر تحریم‌ها به خاطر برنامه هسته‌ای کشورمان است، تحریم‌های اعمال شده قبل از چالش هسته‌ای چگونه قابل توضیح است؟ اظهار داشت: بنده تحریم‌ها را خیلی اهمیت نمی‌دهم، حال چه قبل و چه بعد از مسئله هسته‌ای باشد. اینکه تصور می‌کنند با این نوع حرکت‌ها می‌توانند کشور را از سازندگی انداخته و گرفتاری درست کنند باید گفت که آمریکایی‌ها اشتباهات زیادی کرده‌اند و این اشتباه هم ادامه همان است.سعیم بر این است که مجموعه استعدادهای داخل کشور را طوری توسعه دهم که این مسائل به طور کلی پوشش پیدا کند.

مجری برنامه از غرضی پرسید سئوال مشخص این است که قبل از برنامه هسته‌ای هم تحریم‌ها بوده و چرا ما تصور می‌کنیم بعد از برنامه هسته‌ای به وجود آمده است، گفت: اثر نکرده است، بنده در تحریم زندگی کردم و بنده چه در جنگ و چه در زمان انقلاب همواره با تحریم بودم.

* عارف هم در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه برنامه عملی دولت شما برای مقابله با ایران هراسی و اسلام هراسی چیست؟ گفت: باید از طریق روابط خوب دیپلماسی با کشورهای همسایه و بخصوص عدم تعهد، سطح روابط را بالا ببریم و با استفاده از سفرای ارزنده،‌ پیام صلح را به دنیا بفرستیم. اشخاص برجسته‌ای چون خاتمی و هاشمی در کشور داریم که میتواند سفرای ویژه ما در دنیا باشند.

* روحانی در پاسخ به این سوال که مرز بین سیاه نمایی و نقد چیست؟ گفت:  موضوع نقد این است که واقعیتی اتفاق افتاده و ایراد و اشکالی دارد ما باید آن را تبیین کنیم. باید نقد کنیم و ایرادها و اشکالات را بگوییم. ارزیابی باعث می شود در سیکل تصحیح امور قرار گیریم. این می شود نقد سازنده. سیاه نمایی معنایش این است که اگر نقص کوچکی هست آن را چند برابر کرده و واقعیت را به مردم معرفی نکنیم. گاهی اوقات واقعا هوا سرد است، حالا آقای حداد میگوید ولی در مسائل اقتصادی مردم زندگیشان سرد است.

* حدادعادل در پاسخ به این سوال که آمریکا هیچ غلطی نمیتواند بکند، این جمله امام راحل در باور شما چگونه است؟ گفت: امام یک مردم شناس الهی بود. امروز هم اگر به نیروی لایزال این ملت بزرگ متکی باشیم و سعی کنیم با نشان دادن الگوی اسلامی تقوا و تدبیر از مدیریت، مردم را پشت سر نظام حفظ کنیم‌، باز هم صحت گفته امام در آینده ثابت می شود. راهش این است که مثل امام زندگی کنیم و قول و فعلمان یکی باشد. مردم اگر بدانند دولتمردان صادق هستند و الگوی اسلامی اند، مردم کم نمی آورند.

* ولایتی در پاسخ به این سوال که به نظر شما اختلاف قوا شخصی است یا ساختاری و یا حقوقی و تا چه اندازه به وحدت قوا پایبند هستید؟ گفت: همکاری بین قوای سه گانه از مطالب اصلی است که هر کسی در هر شانی و در هر یک از سه قوه باید رعایت کند. بخصوص نقش قوه مجریه باید برجسته‌تر باشد. شعارم در دولت آینده، اخلاق مداری یکی از آنهاست. اگر دولت به مبانی اخلاقی متعهد نباشد، حتما مردم را از انتخابشان پشیمان می کند.

* قالیباف در پاسخ به این سوال که در طول یکسال گذشته 18 بار شبکه های برون مرزی بدون هیچوجه قانونی توسط آمریکا قطع شد، فکر میکنید دلیل این اقدامات علیرغم ادعای آزادی بیان چیست؟ گفت: این نشان میدهد که قدرتهای یکجانبه‌نگر در دنیا که فکر میکنند چون قدرت هستند پس حق هستند و برای همه چیز میتوانند تصمیم بگیرند و دموکراسی و آزادی بیان و توجه به افکار عمومی را تاجایی قبول دارند که منافع خودشان در خطر نیفتد. این نشان میدهد بخشی از قدرت  های بزرگ اعتقادی به حرفهای رسانه های خودشان ندارند. این را در بخش های دیگری مانند حقوق بشر هم می بینیم رفتار دوگانه قدرتهای بزرگ را شاهد هستیم. هرچه به نفعشان است قبول دارند و هرچه منافعشان را تامین نمیکند، مخالف هستند.

* جلیلی در پاسخ به این سوال که راه حل آمریکا برای مناقشات منطقه مانند فلسطین و سوریه و افغانستان و بحرین توسل به زور است در حالی که راه حل ایران مراجعه به آرای عمومی است. دلیل اینکه آمریکا با وجود ادعای دموکراسی نمی‌تواند رفتاری غیر از این داشت باشد، چیست؟ گفت: عرصه سیاست خارجی هر کشوری به مثابه پارادایم است و اصول و منافع و ارزشهایی دارد که مناسبات بین کشورها بر اساس نقاط اشتراک و افتراق شکل میگیرد. یکی از بحث های اساسیمان با آمریکا این است که ما بین دو پارادایم سیاست خارجی ایران و آمریکا تقابل هست و اصولمان با هم تعارض جدی دارد. آمریکا به امنیت صهیونیست ها متعهد است و ما برعکس. سیاست خارجی جای اندیشه است. اشغال مشروعیت نمی آورد، قدرت نظامی و انحصار مشروعیت  نمی آورد. این یک منطق روشن دارد و به خوبی میتوان از آن دفاع کرد. به خاطر تقابل پارادایمی مان با آمریکا می بینید در بحرین و فلسطین و ... دچار اختلاف جدی می شویم. اینجا می شود دوگانگی حرفهای آنان را به جهانیان نشان داد.

* ولایتی در دور دوم سوالات و در پاسخ به این سوال که آیا اختیارات رئیس جمهور در قانون اساسی با شعارهای انتخاباتی و وعده های شما تناسب دارد؟ گفت: چند بار توسط برخی روسای جمهور مطرح شده که اختیارات رئیس جمهور کافی  نیست. این مطلب درست نیست و اختیارات رئیس جمهور کافی است. بیش از 90 و چند درصد اختیار کشور در اختیار دولت است. پول و امکانات اجرا در اختیار دولت است و قانون هم اگر کم داشته باشد می تواند طی لایحه ای به مجلس که قانونی تصویب کرده و دستش را باز بگذارد. وعده های من با اختیارات قانون اساسی منطبق است.

* حدادعادل در پاسخ به این سوال که استقلال جمهوری اسلامی به معنای واقعی کلمه از جمله دستاوردهای ارزشمند انقلاب اسلامی است، در صورت تداوم فشارهای نظام سلطه و یا ایجاد محدودیت جدید چقدر حاضرید حافظ مرزهای استقلال باشید؟ گفت: مردم کشور در دفاع از استقلال خود غیرتمند بودند. ملت ایران نسبت به استقلال خود بسیار حساس است. اگر فشاور بیشتر شود مردم ایران عزتمدارانه تلاش میکنند. در دولت آینده با صنعت، کشاورزی، مدیریت، دین، ایمان و اعتقاد از استقلال کشور مثل چند هزار سال گذشته دفاع میکنند.

* عارف در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه راهکار شما برای به کارگیری تجربیات دولت های قبل چیست؟ گفت: پایداری و استقاومت دولت موسوی، سازندگی دولت هاشمی، اصلاح طلبی دولت خاتمی و پشتکار و فعالیت دولت احمدی نژاد را مبنای کارم قرار میدهم. در همه دولت ها نیروهای برجسته ای هستند که سعی میکنیم از تجربیات آنها استفاده کنیم. البته این لزوما به معنای استفاده از کابینه نیست. از برخی نامزدها که صلاحیتشان تایید نشد و برنامه دارند استفاده میکنم.

* جلیلی در پاسخ به این سوال که شما حماسه 9 دی را چگونه تحلیل میکنید؟ گفت: 22 خرداد 88 یک اوج در کشور بود به لحاظ مانور جمهوریت نظام. عده ای می خواستند این اوج و قله موفقیت و پیشرفت را تخریب کنند. متاسفانه عده ای آن فتنه را به پا و ظلم به نظام و طرفداران خودشان کردند. یکی از ویژگی های نظام ما که متمایز از دیگران است، این است که پشتوانه امنیتش مردمی است. 9 دی اوج حضور مردم بود برای مقابله با ظلمی که به نظام شد. فتنه ای که به پا شد به واسطه حضور حماسی مردم خاموش شد و این یکی از امتیازات نظام سیاسی اسلام است.

* رضایی در پاسخ به این سوال که آیا شما سفرهای استانی را در دولتتان ادامه می‌دهید؟ گفت: قطعاً ولی با شیوه جدید. من مردمسالاری دینی را جاده دوطرفه میدانم. مردم زینت المجالس دولتمردان نیستند که برویم به شهرستان برایشان دستی تکان بدهیم و برگردیم. مردم حق دارند مسئولان را مورد سوال قرار دهند. دولت ما باید دولت پاسخگو باشد.

* غرضی در پاسخ به این سوال که با توجه به ضرورت تامین آزادیهای فردی و اجتماعی مصرح در قانون اساسی، حدود و مرزهای آزادی چیست و چه تفاوتی میان آزادی در جامعه اسلامی و آزادی در جامعه غربی وجود دارد؟ گفت: در جامعه اسلامی آزادی وسیع تر از جوامع غربی تعریف میشود. در جوامع غربی آزادی از نیازهای غریزی انبعاث پیدا میکند. در جامعه اسلامی از نیازهای روحی روانی برای تامین زندگی بهتر منبعث می شود. اگر آزادی باعث ضرر به خویش یا غیر شود خودبخود منتفی می شود. آزادی در اسلام وسیع است. وقتی در کشورهای غربی معنی ‌آزادی را می بینید، مثلا آزادی صحبت و روزنامه هست، حد اینها به تعداد آدمی است که جذب می کند و به شدت مورد تعرض امروز جوامع است و آزادی اسلامی مورد تعرض نیست.

* قالیباف در پاسخ به این سوال که امروز جمهوری اسلامی تبدیل به قدرت جهانی شده، دولت شما چه برنامه ای برای استفاده از ظرفیت های راهبردی نظام از جمله ریاست بر جنبش عدم تعهد و قدرت در منطقه و نفوذ در آمریکای لاتین دارد؟، گفت: تقویت در داخل با همکاری در کشورهای همسایه و منطقه گرایی موضوع جدی ماست. جنبش غیرمتعهدها که اتفاق خوبی در این دوره افتاد و دبیرخانه برایش درست شد، میتواند دولت بعدی از ظرفیت این بیش از 100 کشور استفاده کند. البته باید در حوزه های دور مثل آمریکای جنوبی ارتباط داشته باشیم ولی مزیت ما در منطقه گرایی است. فرصت ژئوپلتیک آمریکای جنوبی مثل منطقه ما نیست.

* روحانی‌ در پاسخ به این سوال که از نظر شما مهمترین میراث امام چیست و چگونه از این ظرفیت عظیم برای تحقق برنامه های دولت خود استفاده میکنید؟ گفت: مهمترین میراث امام جمهوری اسلامی ایران و نظام هست. امام البته عزت و استقلال و آزادی و سربلندی ایران و فقه حکومتی را هم به یادگار گذاشتند اما مهمترین میراث جمهوری اسلامی است.  خیلی مهم است که هم به جمهوریت تکیه کنیم و هم به اسلامیت. امروز برخی فکر میکنند جمهوری اسلامی یعنی تنها جمهوریت. یا تنها ولایت فقیه. ولایت فقیه جایگاه رفیعی دارد اما جایگاه جمهوریت هم بالاست. انتخابات 24 خرداد شوراها و ریاست جمهوری مظهر جمهوریت و مردمسالاری دینی است.

** 8 کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری در زمان پایانی خود برای جمع بندی برنامه هایشان چنین گفتند:

* حدادعادل: برای انتخابات رئیس جمهور ما چند نفر قولهایی دادیم. آینده را آینده معین میکند ولی یک راه بهتر برای تصمیم گیری این است که مردم به جای آینده نیامده به گذشته تجربه شده توجه کنند. گذشته هرکدام ما پیش روی شماست. با تحقیق بهتر میتوانید تصمیم بگیرید همچنین نباید قولی دهیم که سال آینده شرمنده مردم باشیم. تلاش میکنم با انتخاب همکاران باتقوا، باتدبیر، متخصص و باتجربه و با تکریم آرامش را در کشور برقرار کنم و با پرهیز از جنجال و با کار و کار و کار همه توان را صرف استعدادهای کشور کنم.

* جلیلی: باورم این است که پشتوانه قدرت و عزت و مقبولیت و کارآمدی ما دو عنصر مهم است، یکی اسلام ناب و یکی باور داشتن مردم که در جمهوری اسلامی شکل گرفت. این دو هرچه با سازوکار به هم نزدیک شوند تولید بیشتری از ظرفیت های عرصه های قدرت و کارآمدی خواهد کرد. اگر به این باور داریم این اندیشه و مدل بی بدیل و نقطه قوت ماست و ما را میتواند وارد مرحله تمدن سازی اسلامی کند. عمیقا باور دارم این اندیشه هم در امنیت و هم در آزادی کاربرد دارد. انشاءالله دولتی میتواند در این اندیشه مقتدر باشد که هم مردم را باور داشته باشد و هم اندیشه اسلام ناب را. دولت مقتدر باید مردم را باور داشته باشد و بر مبنای اسلام ناب که ما آن را در ولایت فقیه میدانیم آن را انجام دهد.

* قالیباف: در ارتباطاتم با مردم نگرانی ها و البته امیدهای زیادی را دیدم. به من بیش از گذشته آموخت که از سیاست بازی و اختلاف دوری کنید. در دولت آینده اگر دغدغه ای داریم جز دغدغه مردم چیزی نداشته باشیم. تاکید بر حقوق ملت را در اولویت کارم میگذارم. تا اول حقوق مردم را ندهیم نباید به دنبال حقوق دولت برویم. در سیاست خارجی ماجراجویی را از حوزه دیپلماسی دور میکنم. نیازمند مدیریت جدی در این عرصه هستیم که نه امتداد وضع موجود باشد و نه برگشت به گذشته. بازگشت به نخبگان به مردم و توجه به تشکل هایی که ریشه مذهبی دارند جزو برنامه هایم است.

* عارف: به برخی از مردم که انگیزه کافی برای حضور پای صندوق ها ندارند، می گویم که باید به پای صندوق بیایید، قهر کردن و رای ندادن اعتراض نیست، عقب نشینی است. باید مشارکت حداکثری داشت. از همه اقشار و اقوام میخواهم در 24 خرداد به پای صندوق های رای بیایند و در تعیین سرنوشت خود شریک باشید. به کسی رای دهید که نشان داده می تواند کشور را به خوبی اداره کرده و پاسخگوی مشکلات باشد و از ظرفیت قانون اساسی برای پیشرفت استفاده کند و از همه نخبگان و شایستگان استفاده کند و با ایجاد دولتی فراگیر و پاسخگو تعالی و پیشرف کشور را پیگیری کند.

* محمدرضا عارف در ابتدای سخنان خود گفت که در موقع استراحت به من گفتند دکتر معین و ظریفیان صحبت های آقای جلیلی را تکذیب کردند که جلیلی هم پاسخ عارف را اینچنین داد که 10 سال دیر تکذیب کردند.

* غرضی: دولتی که پایگاه اجتماعی قوی داشته باشد دولتی مقتدر است. 50 میلیون صاحب رای است اگر همه رای بدهید 2 اتفاق مهم می افتد. اول عقب نشینی آمریکا و دوم اینکه شما به کسی که میخواهید رای میدهید. دولتی که توان اجتماعی پایین داشته باشد نمیتواند با رشوه و رانت مبارزه کند. شعار من توسعه جمهوریت و اسلامیت است.

* رضایی: از شهدا، جانبازان و ایثارگران و خانواده های آنها و از ارتش و نیروی انتظامی و بسیج و بخصوص نیروی انتظامی که متاسفانه در این مناظره تضعیف شد، تجلیل میکنم. اقشار مختلف مردم! خود را برای پیروزی های بزرگ در آینده آماده کنید. امروز باید فداکاری کنیم حتی اگر به من هم اهانت می شود برای خدا و مردم از آن بگذریم. دفاع از حقوق ملت را اصل میگذاریم.

* ولایتی: برای اینکه موضوع فعالیت های سیاسی در جنگ تحمیلی نادیده گرفته نشود و اجر دوستان ضایع نشود میگویم من وزیر خارجه دفاع مقدس بودم. دوستان کتاب تاریخ سیاسی جنگ تحمیلی را تا بدانند. در قطعنامه 598 صحبت از پرداخت غرامت نشده بلکه بند 6 تعیین متجاوز است و به کشورهای دیگر توصیه شده به دو طرف برای سازندگی کمک کنند. آقای حداد ورودی در این کارهای سیاست خارجی ندارند به همین خاطر از سختی بی اطلاعند.

* پس از این جمله ولایتی، حداد عادل با گفتن "سختی نیست" پاسخ وی را داد. ولایتی هم گفت: اطلاع ندارید از این چیزها. حدادعادل هم تاکید کرد که اطلاع دارم.

* روحانی: از مردم میخواهم نه به جملات زیبا که به تدابیر و نه به فیلم ها که به واقعیت های عینی و نه به پوسترها بلکه به استقامت در نظر و آینده نگری رای دهند. 40 سال است با شما سخن گفتم اما هیچگاه شما را فریب ندادم. در معادلات کثیف سیاسی و اقتصادی وارد نشدم. هیچوقت نخواستم مشهور باشم همواره سرفرازی مردم را به محبوبیت و عوامفریبی ترجیح دادم. امیدوارم دولت شما یعنی دولت تدبیر و امید چنان برنامه ریزی کند که بیشتر نگران تعالی بیشتر باشید تا پرداخت اقساط وام های جدید. غذای سالم تری میل کنید و مسکن سالم تری داشته باشید و از امکانات درمانی و بهداشتی بهتری داشته باشید و هر سال نگویید دریغ از پارسال.

* بالاخره در ساعت 20:40 دقیقه، سومین مناظره تلویزیونی داوطلبان ریاست جمهوری برای دوره یازدهم به پایان رسید.