تفاوت‌ حسد با غبطه، نصیحت و غیرت

به گزارش 598 به نقل از خبرنگار خبرگزاری رسا، استاد محمدرضا مؤیدی قمی، دوشنبه صبح در درس صحیفه سجادیه خود که در مدرس ساحلی مدرسه فیضیه برگزار شد، با با اشاره به دعای «وَ اَبْدِلْنى مِنْ بِغْضَةِ اَهْلِ الشَّنَانِ الْمَحَبَّةَ، وَمِنْ حَسَدِ اَهْلِ الْبَغْىِ الْمَوَدَّةَ» گفت: در این بخش امام سجاد(ع) می‌فرماید که کینه‌توزان نسبت به فرد بغض و کینه دارند.

وی با اشاره به این‌که بغض، خشم، خصومت و دشمنی با تعبیر «بِغْضَةِ» به کار می‌رود، اظهار کرد: «الشَّنَانِ» به معنای دشمنی، بدگویی و کینه‌توزی است که در سوره مبارکه کوثر می‌فرماید «إِنَّ شَانِئَکَ هُوَ الْأَبْتَرُ» به معنای این‌که دشمنت‏ خود بى‏تبار خواهد بود.

استاد درس خارج حوزه علمیه خاطرنشان کرد: امام سجاد(ع) می‌فرماید خشم و کینه‌توزی دشمنان را به محبت تبدیل کن، خداوند مقلب القلوب، مدبر الیل و النهار و محول الحول و الاحوال است.

وی ابراز کرد: عوض کردن قلوب برای خداوند کاری ندارد، خداوند هم سبب‌ساز و هم سبب‌سوز است، کار آتش سوزاندن است اما وقتی که حضرت ابراهیم(ع) را در آتش می‌اندازند، خداوند آتش را بر ابراهیم(ع) سرد و مایه سلامتی می‌کند.

استاد مؤیدی قمی با تأکید بر این نکته که انسان اگر کاری می‌خواهد انجام دهد نباید تکیه به افراد بکند، بیان کرد: خداوند خود برای انسان سبب را ایجاد می‌کند، برای درست شدن بچه، زن، مرد و نطفه نیاز است اما خداوند حضرت مریم(س) را بدون این سبب‌ها فرزنددار می‌کند.

حسد درونی گناه ندارد

وی خاطرنشان کرد: امام زین‌العابدین(ع) در دعای بیستم از خدا می‌خواهد خشم و ناراحتی دشمنان را به محبت تبدیل کند و در ادامه می‌فرماید «وَمِنْ حَسَدِ اَهْلِ الْبَغْىِ الْمَوَدَّةَ» و حسد یعنی آرزو کردن زوال نعمت فرد دیگری است.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم با اشاره به این‌که حسد در درون همه افراد هست و با تأکید بر این‌که حسد درونی گناه ندارد، ابراز کرد: پیامبر اکرم(ص) فرمود 9 چیز از امت من برداشته شده و شامل عذاب نمی‌شود و یکی از آن‌ها را حسد نام برده است، اگر کسی درباره فرد دیگری در دل حسودی کند، گناهی ندارد.

وی ادامه داد: اگر حسد از درون خارج شود و به عمل برسد، گناه محسوب می‌شود، یعنی فرد بنا بر حسد خود کاری انجام دهد که نعمت فرد دیگر زوال بیابد، این امر شامل عذاب الهی می‌شود.

استاد مؤیدی قمی به تفاوت غبطه و حسد اشاره کرد و خاطرنشان کرد: در غبطه فرد آرزوی از میان رفتن نعمت فرد دیگر را نمی‌کند، بلکه آرزو می‌کند که ای کاش نعمتی مانند او را به دست بیاورد، مانند این‌که در روایت است که تمام شهدا به مقام حضرت عباس(ع) غبطه می‌خورند، اما آرزوی زایل شدن آن را نمی‌کنند.

تفاوت حسد، غبطه، نصیحت و غیرت

وی ابراز کرد: حسد یعنی آرزوی زایل کردن نعمتی که خداوند به دیگری داده است و اگر بروز بیرونی بیابد حسد است، بنی‌العباس به آل رسول‌الله حسودی می‌کردند و می‌خواستند نعمت آنان را از میان ببرند و از این رو ائمه(ع) را زندانی و شهید کردند.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم ابراز کرد: اگر نعمتی به فردی داده شود و آن نعمت به صلاح فرد نیست و دیگری بخواهد آن نعمت را تغییر دهد، این امر نصیحت می‌شود، امام خمینی(ره) به شاه می‌فرمود من شاه را نصیحت می‌کنم.

وی بیان کرد: اگر نعمت و فضیلتی کسی دارد و ما آن نعمت را بخواهیم، غبطه می‌شود، اما اگر فردی خواستار زوال چیزی شد که در شأن دیگری نیست، غیرت نامیده می‌شود.

استاد مؤیدی قمی اظهار کرد: امام سجاد(ع) در این دعا از خداوند می‌خواهد که حسد دیگران را به مودت تبدیل کند، محبت اعم از مودت است، درباره کینه‌توزی و دشمنی درخواست تبدیل کردن به محبت کرد اما درباره حسد، درخواست تبدیل کردن آن حسد به مودت کرد.

مودت به صورت طبیعی در فرد وجود دارد

وی خاطرنشان کرد: انسان درباره فرزند خود محبت دارد اما درباره اهل‌بیت(ع) مودت دارد، مودت به صورت طبیعی ایجاد می‌شود، این مودت آرام آرام به طبع انسانی تبدیل می‌شود اما محبت یک نوع میل است، محبت در جان فرد مانند محبت به زن قرار داده شده است.

این استاد سطح عالی حوزه علمیه با اشاره به جمله «وَمِنْ ظِنَّةِ اَهْلِ الصَّلاحِ الثِّقَةَ» ابراز کرد: امام سجاد(ع) در این دعا می‌فرماید بدگمانی اهل صلاح را درباره من به اعمتاد تبدیل کن، فردی می‌خواهد رییس‌جمهور شود، یک عده آدم‌های ناصالح درباره او بدبین هستند، اینان حتی اگر خدا هم بیاید به او بدبین می‌شوند، اما امام چهارم در این آیه از خداوند خواسته است که بدگمانی اهل صلاح را به اعتماد تبدیل کن.

وی ابراز کرد: یک عده ناصالح همیشه به انسان بدبین هستند، اما گاه انسان‌های صالح و متدین به انسان بدگمان هستند و به راحتی برای آنان حسن ظن پیدا نمی‌شود، امام علی‌بن‌الحسین(ع) در این دعا از خدا خواسته است که این بدگمانی را به اطمینان تبدیل کند.