احساس‌گرایی و هیجان‌زدگی؛ آفت انتخابات

به گزارش 598 به نقل از مجله فرهنگی راز 57، یکی از مهم ترین آسیب هایی که فضای انتخابات پیش رو را تهدید می کند، غلبه رویکردهای احساسی و هیجانی و تحت الشعاع قرار گرفتن نگاه عقلایی و منطقی است.

در حقیقت این فضای هیجانی، نتیجه ایجاد دو قطبی ها و یا چند قطبی های کاذبی در فضای انتخابات است که راه را بر تفکر عقلایی سد می کند و می تواند بسیاری از ظرفیت های موجود و نگاه های صحیح و منطقی را به حاشیه براند. مساله این که از هم اکنون و پس از پایان یافتن ثبت نام کاندیداهای ریاست جمهوری زمزمه های آن به گوش می رسد.

بخشی از این امر البته به عدم شفافیت مواضع، رویکردها و برنامه های احزاب و جریانات در فضای سیاسی و اجتماعی کشور برمی گردد که موجب عدم وجود شناخت کاملی از کاندیداها و رویکردهای آنان می شود و زمینه را برای شخص محوری- چه قبل از انتخابات و چه پس از آن- فراهم می کند.

این در حالیست که در شرایط فعلی و با وجود مسائل و معضلات مختلفی که در عرصه های گوناگون اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در فضای کشور وجود دارد، نیاز به برنامه محوری و داشتن نگاه منسجم، منظم و پیش بینی پذیر بیش از پیش احساس می شود و نادیده انگاشتن این امر که در نتیجه غلبه نگاه هیجانی رخ می دهد، می تواند زمینه را برای ادامه برنامه ها و سیاست گذاری های خلق الساعه و پیش بینی ناپذیر فراهم کند.

اما در این میان یک نکته حائز اهمیت است و آن اینکه بایستی از تجربه های تاریخی درس گرفت و مبتنی بر تحلیلی صحیح از تجربیات دهه های گذشته گام های بعدی را برداشت. به عبارت دیگر، باید گفت بسیاری از افراد و جریانات در این سی و چند سالی که از انقلاب اسلامی می گذرد، در فضای سیاسی و اجتماعی کشور عرض اندام کرده و امتحان خود را پس داده اند و نباید این مساله را نادیده انگاشت.

این مساله خود بزرگ ترین امکان و امتیاز برای نگاه های برنامه محور و نظام مند در انتخابات امسال است؛ چرا که جامعه ای که از رویکردهای آشفته گذشته سرخورده و نا امید شده است، اگر رویکرد منسجمی در عرصه های گوناگون اقتصادی و سیاسی به آن عرضه و شناسانده شود، یقینا آن را خواهد پذیرفت و بر خواهد گزید.

در واقع باید گفت فضای مردمی به خودی خود چندان تابع دو قطبی هایی چون اصولگرا و اصلاح طلب و امثالهم نیست و با توجه به تجربیات تلخی که از شکل گیری چنین دوقطبی هایی در انتخابات های گذشته دارد، اتفاقا ظرفیت فراوانی برای طرد این گونه رویکردها در فضای مردمی موجود است.

اما در پیش گیری از قطبی شدن و هیجانی شدن فضای انتخابات امسال و حرکت به سمت نگاه های برنامه محور و نظام مند، نقش نخبگان بسیار حائز اهمیت است؛ چرا که این نخبگان اند که به رویکردهای بخش های زیادی از مردم سمت و سو می دهند و عملکرد درست یا غلط آنها می تواند ظرفیت هایی را فعال کند یا بخشکاند. در حقیقت در چنین فضایی که ظرفیت هیجانی شدن را دارد، به قشری از نخبگان نیاز است که احساس مسئولیت نموده و به دور از ملاک قرار دادن رای آوری یا عدم رای آوری افراد و با تاکید بر انتخاب فرد اصلح، در فضای رسانه ای و مردمی نسبت به بیان نیاز کشور به برنامه منسجم و نگاه سیستماتیک اقدام نمایند. نخبگانی که انتظار می رود آزاد اندیشی و آرمانخواهی خود را دست کم نگرفته و آن را فدای مصلحت اندیشی های سیاسی و اقتضائات موقعیتی نکنند.

اگر چه باید گفت در اینجا منظور از نخبگان، افراد، گروه ها و احزاب  سیاسی و تشکل های سیاست زده ای از روحانیت نیستند؛ چرا که اینان در ادوار مختلف ثابت کرده اند که نگاه سیاست زده و آلوده به اهداف و اغراض سیاسی، بر نگاه منطقی و عقلایی و عادلانه در اندیشه آنان غلبه دارد.