به گزارش 598، به نقل از خبرگزاری فارس، پایگاه اینترنتی شبکه الجزیره در مطلبی با عنوان «تبعات ناسازگاری غرب در دیپلماسی هستهای با ایران» به قلم «فلینت لورت» و «هیلاری من لورت»، نویسندگان کتاب «تهران: چرا آمریکا باید با جمهوری اسلامی ایران به توافق برسد»: «کاترین اشتون»، مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا برای حفظ چشمانداز پیشرفت در دیپلماسی هستهای با تهران قرار است روز چهارشنبه با سعید جلیلی، مذاکرهکننده ارشد ایران دیدار کند. ظاهرا اشتون میخواهد بفهمد آیا گفتوگوی 1+5 با ایران میتواند پس از شکست دور دیگری از مذاکرات هستهای در ماه گذشته بار دیگر از سر گرفته شود. مقامات غربی به طور علنی انتخابات ریاست جمهوری ایران و یا ادعای همیشگیشان مبنی بر ناسازگاری و سرسختی ایران را مقصر این شکست معرفی میکنند اما در واقع این مذاکرات به این دلیل شکست خورد که آمریکا و شرکای غربیش همچنان مایل به به رسمیت شناختن حق غنیسازی اورانیوم ایران تحت پادمانهای بینالمللی نیستند.
ایران به عنوان کشوری مستقل حق غنیسازی دارد و به عنوان عضو پیمان منع گسترش تسلیحات هستهای از این حق بر اساس پادمانها برخوردار است. انپیتی به صورت ضمنی حق غیرقابل انکار امضاکنندگان این پیمان را برای استفاده از فناوری هستهای برای مقاصد صلحآمیز به رسمیت میشناسد. اینکه این حق مسلم شامل حق غنیسازی میشود در انپیتی تصریح شده و تاکنون کشورهای بسیاری به چرخه سوخت هستهای بر اساس پادمانها دست یافتهاند.
انتظار حل مسئله هستهای ایران پیش از پایان ریاست جمهوری اوباما نمیرود
اگر واشنگتن حق غنیسازی ایران را به رسمیت بشناسد، دستیابی به توافق با ایران تنها طی چند هفته امکانپذیر خواهد بود. تا زمانی که واشنگتن از انجام این کار سر باز بزند، امکان هیچ توافق واقعی وجود نخواهد داشت. در عین حال، دولت اوباما نسبت به سلف خود به پذیرش غنیسازی تحت پادمانها در ایران نزدیکتر نیست. بخشی از این مسئله مربوط به فشارهایی میشود که متحدان مختلف این کشور از جمله اسرائیل، عربستان سعودی، انگلیس و فرانسه و حامیان آمریکاییشان که از واشنگتن انتظار نادیده گرفتن اصول قانونی به همراه واقعیتهای سیاسی و مجبور کردن تهران به تسلیم کردن توانمندیهای چرخه سوخت بومیش را دارند، وارد میآورند. به دلیل اختلافات اصولی میان ایران و آمریکا انتظار نمیرود که اوباما پیش از پایان دوران ریاست جمهوریش سرمایهگذاری سیاسی لازم را برای تنظیم سیاست آمریکا درباره ایران با واقعیات راهبردی انجام دهد و بدین ترتیب بحثها درباره فعالیتهای هستهای ایران به صورت ناخوشایندی ادامه خواهد یافت.
ابتکار سال 2003 نیز به دلیل عدم پیوستن دولت بوش به مذاکرات شکست خورد
جهان پیش از این نیز چنین سکون دیپلماتیکی را تجربه کرده است. در سالهای 2003 تا 2005، انگلیس، فرانسه و آلمان به صورتی ظاهری تلاش کردند زمینه توافق هستهای با تهران را فراهم کنند؛ تهران غنیسازی را به مدت دو سال به حال تعلیق درآورد تا پیشرفت دیپلماتیک حاصل کند. این ابتکار به خاطر اینکه دولت بوش از پیوستن به مذاکرات سر باز زد، شکست خورد و اعلام کرد تنها زمانی به این گفتوگوها میپیوندد که تهران مایل به کنار گذاشتن توانایی چرخه سوخت بومیش باشد. در سالهای 2009 تا 2010، تلاشها برای مذاکره درباره تبادل بخش اعظم ذخیره اورانیوم غنیشده ایران که قرار بود برای رآکتور تحقیقاتی تهران استفاده شود به دلایل مشابه شکست خورد. در ماه ماه 2010، بیانیه تهران که برزیل و ترکیه نقش میانجی را داشته و ایران همه شروط واشنگتن درباره تبادل سوخت را پذیرفته بود، از سوی دولت اوباما رد شد زیرا به طور علنی حق غنیسازی ایران را میپذیرفت. سه سال بعد، دولت آمریکا بار دیگر فرصتهای موفقیت دیپلماتیک را با عدم انعطاف درباره حقوق هستهای ایران از بین برد.
ایران همچنان به پیشرفت هستهایش ادامه میدهد
جهان همچنین تبعات سوءنیت آمریکا و شرکای غربیش در دیپلماسی هستهای با تهران را مشاهده کرده است- ایران ساختار و توانمندیهای هستهایش را افزایش میدهد. هنگامی که ایران در سال 2005 نزدیک به دو سال تعلیق غنیسازیش را شکست میتوانست کمتر از هزار سانتریفوژ را راهاندازی کند اما اکنون 12 هزار سانتریفوژ را راهاندازی کرده و بیش از 9 هزار تای آنها گاز اورانیوم را برای تولید اورانیوم غنیشده فرآوری میکنند. ایران در فوریه 2010 پس از آنکه آمریکا و شرکایش از فروش سوخت به این کشور خودداری کردند، غنیسازی اورانیوم را تا سطح 20 درصد مورد نیاز برای تامین سوخت رآکتور تحقیقاتی تهران آغاز کرد. پس از آن تهران پیشنهاد تعلیق غنیسازی نزدیک به 20 درصد خود را در صورت دریافت سوخت کافی برای رآکتور تهران مطرح نمود. ایران پس از آنکه اوباما بیانیه تهران را رد کرد تولید اورانیوم نزدیک به 20 درصد خود را تسریع کرده و تولید صفحات سوخت برای رآکتور تحقیقاتی تهران را به صورت بومی آغاز کرد.
در حالی که آمریکا و شرکای اروپاییش بار دیگر ایجاد گشایش در پرونده هستهای را با عدم پذیرش حقوق این کشور رد میکنند، احتمالا شاهد افزایش دیگری در توسعه برنامه هستهای ایران خواهیم بود. قطعا ایران به غنیسازی در سطح سه تا چهار درصد برای رآکتورهای هستهای و سطح 20 درصد مورد نیاز برای رآکتور تحقیقاتی تهران و نصب سانتریفوژهای کاراتر ادامه میدهد. ایران همچنین قصد دارد سال آینده از یک رآکتور آب سنگین بهرهبرداری کند.
گرچه آژانس بینالمللی انرژی اتمی به طور مکرر تایید کرده که هیچ مواد هستهای از تاسیسات تحت پادمان ایران به سوی مصارف نظامی نرفته است اما همه این گامها از سوی اسرائیل، لابی طرفدار اسرائیل در واشنگتن و دیگر موسسات آمریکایی که خواستار اقدام نظامی هستند به عنوان شاهدی برای به پایان رسیدن زمان بکارگیری دیپلماسی عنوان میشود. علاوه بر این، جمهوری اسلامی ممکن است دلایلی مشروع مانند ساخت رآکتورهای مربوط به کشتیرانی برای آغاز غنیسازی بالاتر از 20 درصد بیابد. در حالی که این سطح غنیسازی تحت پادمانهای آژانس اتمی انجام میشود اما میتواند از سوی آمریکا و اسرائیل به عنوان اقدامی تحریککننده از سوی ایران تلقی شود.
سفر اشتون به استانبول تلاش آمریکا برای حفظ نمایی از تعامل دیپلماتیک با ایران است
اوباما ترجیح میدهد از جنگی دیگر در خاورمیانه که آمریکا آغازگر آن باشد، اجتناب کند. بنابراین، نقشههایی همانند سفر اشتون به استانبول را برای حفظ نمایی از تعامل دیپلماتیک میکشد. اما این عدم تمایل برای احیای موضع منطقهای رو به انحطاط آمریکا از طریق دیپلماسی جدی با تهران فشارها بر اوباما برای صدور حمله آمریکا به تاسیسات هستهای ایران را پیش از پایان ریاست جمهوریش افزایش میدهد. اوباما به جای از بین بردن توهم تسلط آمریکا بر خاورمیانه تلاش خواهد کرد عناصر تندرو را با تشدید «جنگ کثیف» آمریکا علیه جمهوری اسلامی از جمله جنگ اقتصادی علیه غیرنظامیان، تهدید به اعمال تحریمهای ثانویه از طریق کشورهای ثالث در تضاد با تعهدات آمریکا به سازمان تجارت جهانی، حملات سایبری، حمایت از گروههایی که در داخل ایران اقدامات تروریستی انجام میدهند و آمریکا در مکانهای دیگر چنین اعمالی را محکوم میکند، برانگیختن تنشهای فرقهای و افزایش خشونت در سوریه برای جلوگیری از پیروزی تهران در این کشور آرام کند. اما این اقدامات نیز تنها منجر به بیثباتتر شدن خاورمیانه و نزدیکتر کردن آمریکا و ایران به تقابلی علنی خواهد شد.