آداب سفر از دیدگاه اهل‌بیت(ع)

به گزارش 598 به نقل از خبرنگار آیین و اندیشه خبرگزاری فارس، همزمان با فرارسیدن سال نو و ایام تعطیلات نوروز، بسیاری از افراد برای دید و بازدید اقوام و خویشاوندان یا بهره‌مندی از زیبایی‌های طبیعت به مسافرت می‌روند.

مسافرت آدابی دارد که رعایت آنها سفر را با نشاط و خاطره‌انگیز می‌کند که در کتاب ارزشمند «مفاتیح الحیات» آیت‌الله جوادی آملی ذکر شده است.

آداب سفر

صدقه‌دادن و دعا کردن: حضرت رسول (ص) هنگامی که به سفر می‌رفت، چنین دعا می‌کرد: «اللهم إنی أعوذ بک من و عثاء السفر و کابة المنقلب و سوء المنظر فی أهل و المال و الولد»؛ خدایا از سختی سفر و اندوه دوری و سرگردانی و دربدری و بدمنظری درباره خاندان و مال و فرزند به تو پناه می‌برم.

در فقه الرضا (ع) آمده است: هرگاه قصد سفر کردی خاندانت را گردآور و دو رکعت نماز بگزار و خدا را تمجید کن و بر پیامبر درود فرست و دستانت را به دعا بلند کن و بگو: «اللهم انی استودعک الیوم دینی و نفسی و مالی و اهلی و ولدی و جمیع جیرانی و اخواننا المؤمنین الشاهد منا و الغائب عنا»؛ خدایا! من امروز دین و جان و مال و خاندان و فرزندان و همه همسایگان و برادران مؤمن حاضر و غایب را به تو می‌سپارم.

همچنین امام صادق(ع) می‌فرماید: سفرت را با صدقه آغاز کن و آیةالکرسی بخوان!

آن حضرت در جای دیگری می‌فرماید: از آداب و لوازم سفر، به همراه داشتن توشه فراوان و خوب و بخشش آن به همسفران است و نیز رازپوشی پس از سفر و شوخی‌هایی که موجب خشم خدا نباشد.

خداحافظی: رسول خدا (ص) می‌فرماید: هرگاه سفر می‌کنید با برادران دینی خود خداحافظی کنید، زیرا خدا در سایه دعای آنان برایتان برکت قرار می‌دهد.

دعای بدرقه: حضرت رسول (ص) هنگامی که جعفر طیار را به سوی حبشه بدرقه می‌کرد این کلمات را توشه راهش قرار داد: «اللهم الطف به فی تیسیر کل عسیر، فان تیسیر العسیر علیک یسیر، انّک علی کل شیء قدیر. اسئلک له الیسر و المعافاة الدائمه فی الدّنیا و الآخره؛ خدایا! در حل مشکلات و سختی‌ها به او عنایت کن، زیرا آسان ساختن سختی بر تو آسان است و تو بر هر چیزی توانایی. از تو برای او آسایش و عافیت دائم در دنیا و آخرت می‌خواهم».

هرگاه رسول خدا (ص) با مسافری وداع می‌کرد دست او را می‌گرفت و این چنین برایش دعا می‌کرد: «أحسن الله لک الصحابه و اکمل لک المعونه سهل لک الحزونه و قرّب لک البعید و کفاک المهم و حفظ لک دینک امانتک و خواتیم عملک و وجهک لکل خیر، علیک بتقوی الله استودع الله نفسک سر علی برکة الله عز و جل؛ خدا برای تو همراهی و مصاحبت را خوش و نیکو قرار دهد و به طور کامل تو را یاری کند و ناهمواری‌ها را برایت آسان سازد و دور را برایت نزدیک کند و نیازهایت را برآورد و امانت و دینت را حفظ کند و پایان کارت را نیکو کند تو را به هر خیری رهنمون سازد. بر تو باد به تقوای الهی خود را به خدا بسپار و به امید خدای بزرگ حرکت کن».

تقسیم هزینه در سفر گروهی: رسول خدا (ص) می‌فرماید: از آداب سفر این است که همسفران هزینه سفر را پیشاپیش جدا و مشخص کنند که مایه آرامش‌خاطر و نیکخویی آن‌هاست.

امام صادق(ع) نیز می‌فرماید: همسفرانی برگزینید که دخل و خرجشان با شما همسانی داشته باشد تا خوار نشوید.

سوغات: امام صادق(ع) می‌فرماید: هنگام بازگشت از سفر برای خانواده خود سوغات بیاورید؛ هرچند قطعه سنگی باشد.

لزوم همسفر

رسول خدا (ص) می‌فرماید: همسفرت را بیاب و بشناس؛ آن‌گاه سفر کن.

حضرت رسول (ص) در وصیتش به علی(ع) فرمود: ای علی! به تنهایی سفر نکن، چرا که شیطان، همراه تنهاست.

پیامبر اکرم (ص) می‌فرماید: بدترین مردم کسانی‌اند که به تنهایی سفر کنند.

امیر مؤمنان (ع) می‌فرماید: با کسی مسافرت نکن که برای تو به اندازه‌ای که تو برای او ارزش قائل هستی احترام نمی‌بیند.

امام باقر(ع)می‌فرماید: با هم‌سطح خود همسفر شو، زیرا سفر با کسی که هزینه تو را می‌دهد مایه خواری مؤمن است.

امام صادق(ع) می‌فرماید: با کسی مسافرت کن که او مایه زینت تو باشد؛ نه اینکه تو مایه زینت او باشی.

مدیریت سفر گروهی

انتخاب سرپرست: رسول خدا(ص) می‌فرماید هرگاه سه نفر با هم به مسافرت می‌روند یکی را امیر و سرپرست خود کنند.

امام صادق(ع) می‌فرماید: در برخورد با گروه مسافر، هرگز نگو اینجا منزل کنید یا آنجا منزل نکنید، چرا که در میان ایشان کسی هست که متصدی این امور است.

مدارا: رسول خدا(ص) می‌فرماید: کسی که با همسفر خود بیشتر مدارا کند، پاداشش بیشتر و نزد خدا محبوب‌تر است.

امام صادق(ع) می‌فرماید: خوش‌اخلاقی و خوش‌مشربی با همسفران و فرونشاندن خشم از آداب سفر است.

بخشندگی: امیر مؤمنان(ع) می‌فرماید: جوانمردی در سفر، بخشیدن توشه، مخالفت کمتر با همسفران و بسیار یاد خدا کردن در هر فراز و فرود و نزول و قیام و قعود است. نیز می‌فرماید: در مسافرت، به روی همسفران بسیار تبسم کن و نسبت به توشه‌ات بخشنده باش و می‌فرماید: سکوت طولانی، بسیار نماز گزاردن و سخاوتمندی با همسفران از آداب سفر است.