آمریکا و «پرونده هسته ای ایران»

598: با پایان نشست ایران و 1+5 در آلماتی موجی از تحلیل های خوش بینانه و مثبت از فضای این مذاکرات به خصوص از سوی مقام ها و مذاکره کنندگان ایرانی درباره محتوای این مذاکرات بیان شد.

«حق ایران در نشست آلماتی در عمل تثبیت شد»، «غرب در آلماتی عقب نشست» و از این اظهارنظرها که حتی هنوز هم ادامه دارد. حال سوال این است این اظهارنظرها تا چه حد دقیق است و به واقع چه اتفاقی افتاده است که مدعی اصلی این گروه درباره ایران یعنی آمریکا رویکرد خود را درباره نحوه مواجهه با موضوع هسته ای ایران تغییر داده است؟

اصولاً چالش جمهوری اسلامی ایران با آمریکا طیفی از موضوعات مختلف را در بر می گیرد که موضوع هسته ای یکی از این موارد است که به طور مشخص در ذیل رویکردهایی تعریف می شود که جانمایه آن عدم سلطه پذیری و استقلال جمهوری اسلامی ایران می باشد.

در این میان طی 10 سال اخیر موضوع هسته ای را شاید بتوان به عنوان ویترین و پیشانی چالش آمریکا و غرب با ایران دانست، چالشی که فراز و نشیب های زیادی را طی کرده است و چندین دور مذاکره میان ایران و 1+5 و همچنین آژانس بین المللی انرژی اتمی در این باره برگزار شده است.

با توجه به این که آژانس به عنوان بازوی فنی و کارشناسی سازمان ملل در این مسئله تاکنون به طور قطعی هیچ گونه انحرافی را در مسئله هسته ای ایران گزارش نکرده است این تمرکز فوق العاده و افراطی آمریکا بر این مسئله به چه معناست. چرا آمریکایی ها حتی راضی شده اند روابط خود با برخی کشورها و متحدان خود به ویژه در حوزه اقتصادی را تحت تاثیر قرار بدهند وهمچنان موضوع هسته ای را به عنوان اولویت مواجهه باایران قرار دهند.

اوباما با روی کار آمدن در کاخ سفید رویکردی که در دولت قبلی درباره ایران دنبال می شد را با تغییراتی ادامه داد، استفاده هدفمند از چند جانبه گرایی ونهادهای بین المللی برای اعمال فشار بیشتر بر ایران را می توان تغییر جدی سیاست کاخ سفید در قبال ایران در دوره اوباما دانست.

سیاستی که البته به رغم برخی موفقیت های نسبی با چالش های جدی نیز مواجه است. یک ویژگی مهم مرتبط با فعالیت های هسته ای که حساسیت های زیادی در این موضوع به ویژه از سوی افکار عمومی را برمی انگیزد بمب اتمی یا سلاح هسته ای است.خاطره افکار عمومی جهان از 2بمب منفجر شده در هیروشیما و ناکازاکی و صدمات جبران ناپذیر آن از حیث جانی و زیست محیطی، تصاویر منتشر شده از آزمایش های هسته ای که طی سال های اخیر انجام شده است همچنان زنده است.

مسئله ای که به نظر می رسد از نگاه استراتژیست های کاخ سفید نیز دور نمانده است.به عبارتی موضوع هسته ای را نمی توان تنها چالش میان ایران و آمریکا دانست. ولی تاکید بیش از حد آمریکا روی این موضوع به همین قدرت بسیج کنندگی کشورها و افکار عمومی و القای ترس از بمب اتمی مرتبط می باشد. بدون شک آمریکایی ها به خوبی می دانند هیچ ابزار دیگری امکان ایجاد اجماع علیه ایران را همانند بحث «سلاح هسته ای» فراهم نمی آورد.

تصور کنید در موضوع حقوق بشر، آیا آمریکا می تواند چین و روسیه را -در همین حد فعلی- نیز با خود همراه کند بدون شک پاسخ این سوال منفی است، چون خود چین و روسیه در این موضوع چالش های جدی با آمریکا دارند یا در موضوع امنیت منطقه ای و مباحث مرتبط با آن نیز با توجه به منافع ناهمگون و حتی اختلافات موجود بین کشورها ایجاد نوعی اجماع نسبی درباره یک موضوع چندان قابل تصور نیست. دولتمردان کاخ سفید طی سال های گذشته مانورهای فراوانی در مورد برنامه هسته ای ایران داشته اند و حداقل از این ابزار برای پیشبرد خیلی از سیاست های خود به ویژه در منطقه استفاده کرده اند، ترویج موج ایران هراسی و افزایش فروش سلاح به شیوخ منطقه خلیج فارس تا حد زیادی با استفاده از این ابزار پیش برده شد.

حال سوال این است که آیا آمریکا به راحتی از این ابزار چشم خواهد پوشید؟ چه اتفاق شگرفی پیش آمده و یا چه تحولی در چالش های فی مابین ایران و آمریکا رخ داده که آمریکا در ازای آن رویکرد خود را در این مسئله تغییر دهد.

نشست ایران و 1+5 در آلماتی اگرچه بنا بر تفسیر برخی دیپلمات ها نشانه هایی از تغییر رفتار 1+5 -و آمریکا به عنوان یکی از اعضای تاثیرگذار آن – را در خود داشت اما اخبار منتشر شده درباره محتوای جزئیات پیشنهاد 1+5 به ایران تحقق آن را به اما و اگرهای فراوانی منوط کرده است. اما و اگرهایی که همزمان با مطرح شدن 2 قطعنامه ضد ایرانی در کنگره آمریکا رنگ جدی تری به خود می گیرد.

آیا واقعا آمریکا این ابزار را به راحتی از دست خواهد داد؟