چرا چینی ها به تحریم شریک خود رأی دادند؟

اصل ماجرا

اعضای شورای امنیت سازمان ملل روز پنج شنبه به اتفاق آراء طرح جدید قطعنامه ای در رابطه با کره شمالی را به تصویب رساندند که تحریم ها بر علیه کره شمالی را تشدید می کند. گفته شده که این تحریم ها در پاسخ به انجام آزمایش های هسته ای 12 ماه فوریه کره شمالی وضع شده اند. مجازات اعمال شده در این قطعنامه شامل مواردی نظیر؛ اقدامات محدودکننده فعالیت چند مقام دولتی کره شمالی، کمپانی های تسلیحاتی کره شمالی - صادرکننده تجهیزات برای موشک های بالیستیکی و سازماندهی طراحی موشک ها و سلاح هسته ای خواهد بود. علاوه بر این، در این سند از کره شمالی خواسته می شود عضو پیمان عدم گسترش سلاح هسته ای( ان پی تی) شود. همچنین پیونگ یانگ به پای مذاکرات شش جانبه در باره غیر هسته ای کردن شبه جزیره کره فراخوانده شده است. در راس این خواسته‌ها ، شورای امنیت از طرف کره‌ای می خواهد پروژه‌های توسعه موشکهای بالستیک و آزمایش هسته‌ای را متوقف سازد.

همراهی چین ، منشاء واکنش تهاجمی کره‌ای ها

وقتی امریکایی‌ها پیش نویس قطعنامه را آماده کردند کسی باور نداشت که چینی‌ها پای سندی را امضا کنند که نتیجه آن انزوا و تضعیف شریک اصلی این قدرت است. این اتفاق در وضعیتی که مناسبات پکن و غرب نسبتاً‌ رو به سردی گرائیده ، چندان با منطق« هزینه - فایده» سازگار نیست. منطقی که اصل حاکم بر سیاستهای رهبران کنونی چین است.

ریشه اصلی رفتار تند پیونگ یانگ نیز به همین اصل بر می گردد. آنچه پیداست، رفتار کره شمالی در این مرحله جنبه تهاجمی یافته و لحن و شدت تهدیدات آنها نسبت به گذشته بسیار فرق کرده است. در راس این حرکتهای تهاجمی ، برای اولین بار رهبر جوان کره شمالی - کیم جون اون - به عبارت «حمله هسته‌ای پیشگیرانه» متوسل شده است. رهبران کره شمالی البته قبل از این همسایه جنوبی خود را با سلاح اتمی تهدید کرده بودند یا اعلام کرده بودند که بُرد موشکهای ما به ایالتهای امریکا می رسد اما این گونه برای ترساندن امریکا سلاح اتمی خویش را رخ نکشیده بودند.

خشم کره‌ایها از این واقعیت ناشی می شود که امریکا در این مرحله از تحریمها توانسته بزرگترین متحد و در واقع تکیه گاه کره ایها ،چین را با «پروژه اعمال فشار» همراه سازد.لذاست رهبران پیونگ یانگ در این مرحله خود را با تهاجم سیاسی و اقتصادی به مراتب بزرگتر از گذشته توسط امریکا مواجه می بینند.

در حال حاضر این نگرانی به طور جدی در شرق آسیا پدیدار شده که اتفاقات روز پنچ شنبه شورای امنیت که به تصویب شدیدترین تحریم علیه کره شمالی منجر شد، این منطقه را به آوردگاه بحران تازه تبدیل کند. نشانه‌های این وضعیت خطرناک ظرف شبانه روز گذشته تاحدی نمایان شده است. بعد از آنکه پیونگ یانگ اعلام کرد که برای حفظ امنیت خویش حتی از حمله هسته‌ای پیشگیرانه به امریکا دریغ نخواهد کرد اکنون سخنگوی کاخ سفید اعلام می کندکه ارتش آمریکا توان مقابله با حملات اتمی کره شمالی را دارد.

در حالی که دولت کره شمالی حق حمله اتمی پیشگیرانه را برای خود محفوظ کرده است و بر استفاده از آن تاکید کرده است، سخنگوی کاخ سفید به رهبران این کشور پیشنهاد کرده است که از ابراز سخنان تحریک امیز خودداری کنند.

اظهارات مقام‌های پیونگ یانگ با آنکه یک «تهدید بازدارنده» است ،اما طبق گفته ناظران موجی از نگرانی و وحشت را در فضای جامعه امریکا پدیدار ساخته است بر همین اساس کاخ سفید رسماً از پیونگ یانگ خواسته تا به این بازی رعب آفرینی خاتمه دهد. کره شمالی این حرکت را در قبال شرکای امریکا یا رقیبان منطقه‌ای خویش نیز استمرار داده است

در سوی دیگر این رویارویی ، کره شمالی تمامی مفاد توافق ترک مخاصمه بین دو کشور کره شمالی و جنوبی را لغو کرد.کره شمالی در مجموع، خط تلفن ویژه بین دو کشور را قطع کرده و توافقهای خلع سلاح اتمی در شبه جزیره کره که فقط بر روی کاغذ موجودیت داشته است را هم باطل اعلام کرده است.

آیا چینی‌ها بر سر متحد خویش معامله کرده‌اند؟

اما سوال اصلی در داستان جنگ سرد جدید شبه جزیره این است که آیا به راستی متحدان اصلی کره شمالی یعنی روسیه و چین بر سر این کشور با امریکا معامله کرده‌اند؟ اغلب ناظران به این سوال پاسخ منفی می دهند. به باور کارشناسان خاور دور چینی‌ها همچنان ارتباط و پیوند خویش را با پیونگ یانگ حفظ خواهند کرد بویژه در این برهه که بی اعتمادی نسل جدید رهبران چین و روسیه به امریکا و غرب دو چندان شده است.

به نظر می آید دلیل عمده همراهی چین با قطعنامه تحریم کره شمالی این واقعیت است که پکن نیز مانند روسها نمی خواهد قدرت هسته‌ای جدید در این نقطه مهم پاسیفیک سر برآورد. بویژه آنکه اگر این قدرت نوظهور هسته‌ای بخواهد بی اطلاع از «برادر بزرگتر» به آزمایش و توسعه سلاحهای بالستیک و شکافتن هسته اتم دست بزند. چینی ها به این باور رسیدند که رهبر جوان این کشور(کیم جون اون)، برخلاف پدرانش هنوز چندان به ملاحظات و منطق توازن قوا در حوزه پاسیفیک پایبند نیست و شاید یک ضرب شست برای متوازن ساختن و عقلانی کردن رفتار او ضروری باشد.

بنابراین در ارزیابی رفتار اعضای شورای امنیت باید تفاوت جدی در نیات و اهداف طرف چینی و روسی با طرف های غربی قایل شد. پکن و مسکو به این قطعنامه به عنوان ابزاری برای متعادل کردن آهنگ بلندپروازی و تکروی پیونگ یانگ می نگرند یا به عبارتی محکمتر ساختن رشته وابستگی و حرف شنوی پیونگ یانگ از خویش . اما امریکایی‌ها به این مصوبات به عنوان راهی برای تغییر و براندازی نظام حاکم کمونیستی چشم طمع دوخته‌اند.

البته فرضیه دیگری نیز از طرف برخی تحلیلگران امریکایی در باره تصمیم چین در تحریم کره شمالی مطرح شده که مدعی است که چینی‌ها در قضیه قطعنامه تحریم شریک کره‌ای خود کوتاه آمده‌اند تا امریکایی‌ها را به انعطاف و انصراف از تشدید تحریم‌های شریک دیگرشان یعنی ایران ترغیب سازند. این گروه از تحلیلگران بیانیه اخیر وزارت خارجه چین را شاهد مثال آورده‌اند که به صراحت مخالفت پکن را با تشدید تحریمهای غرب علیه ایران ابراز کرده است اما این فرضیه با واقعیت‌ها و اولویت‌های سیاست منطقه‌ای چین انطباق ندارد زیرا چینی‌ها موضوع امنیت حوزه پاسفیک و خاور دور را بر هر اصلی مقدم می شمارند و با همین اندیشه از گسترش دکترین حضور نظامی و دریایی امریکا در آبهای اقیانوس آرام و اقیانوسیه اظهار نگرانی کرده‌اند.

استدلالهای نماینده چین در سازمان ملل به روشنی این واقعیت را آشکار می سازد .سفیر دولت چین در سازمان ملل گفته است«این اقدامی مثبت (رای به قطعنامه تحریم کره )برای حل بحران اتمی کره شمالی می باشد. پکن امیدوار است پس از مدتی تشنج ها در شبه جزیره کره کمتر شده و امکان ادامه مذاکرات در باره برنامه اتمی این کشور آغاز شود».

اولین امید پکن در فردای تصویب قطعنامه تحریم این است که مذاکره موسوم به «شش جانبه» در منطقه از سر بگیرد و برادر کوچکترشان(پیونگ یانگ) به جای رویارویی نظامی در میدان دیپلماسی و زیر نظر مربیان کارکشته چینی وارد زور آزمایی با غرب شود.

قادر مرادی

منبع: سیاست ما