لطفا هنگام دیدن «تهران 1500» در سینما، سوت و کف فراموش نشود!

به گزارش598، خبرنگار بخش سینمایی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)،«تهران 1500» به کارگردانی بهرام عظیمی در حالی برای اکران نوروز 92 روی پرده می‌رود که قرار بود مدت‌ها قبل به نمایش عمومی دربیاید. این فیلم در سی‌امین جشنواره فجر مورد استقبال قرار گرفت و اگرچه یکی از انتقادات منتقدان و اصحاب رسانه به آن، نداشتن یک فیلمنامه قوی برای ساختش بود اما تکنیک به‌کار رفته در این فیلم و نو بودن تجربه ایرانی ساخت یک انیمیشن سینماییِ استاندارد و مهم‌تر از همه مفرح بودنش باعث می‌شود احتمالا کسی از دیدنش پشیمان نشود.

جدای از همه این‌ها، کدامیک از شما می‌توانید ادعا کنید که تا 108 سال دیگر زنده‌اید که بتوانید یک پیکان تاکسی مدل جوانانِ پرنده را در تهرانِ آن موقع ببینید؟!

خبرنگار ایسنا، گفت‌وگویی را با بهرام عظیمی کارگردان «تهران 1500» که بیشتر با انیمیشن‌های «سیاساکتی» و «داودخطرش» شناخته می‌شود، ترتیب داده است که خلاصه‌ای از آن را در زیر می‌خوانید:

آقای عظیمی دوست دارم مصاحبه را با این پرسش شروع کنم که رشته تحصیلی شما یعنی صنایع دستی، چه ربطی به انیمیشن دارد؟! به نظر می‌رسد انیمیشن یک رشته متکی به تحصیلات آکادمیک است.

عظیمی: بگذارید سوالتان را با مثالی از «تهران 1500» پاسخ بدهم. در کل، 250 نفر روی پروژه انیمیشن سینمایی «تهران 1500» کار کردند که هیچ کدام به صورت آکادمیک انیمیشن نخوانده بودند! تنها سه نفر از تیم ما در دانشگاه، در رشته هنر تحصیل کرده بودند! من فکر می‌کنم ارتباطی بین ساخت انیمیشن با تحصیلات آکادمیک در این زمینه وجود ندارد، به خصوص آنکه در 20 سال گذشته که کامپیوتر وارد خانه‌ها شده، افراد راحت‌تر توانسته‌اند با آموزش‌های مختلف و یا حتی از طریق آموزش‌های مجازی با نرم‌افزارهای ساخت انیمیشن کار کنند.

انیمیشن تهران 1500

من همیشه فکر می‌کردم افرادی که در ساخت یک انیمیشن سنگین مانند «تهران 1500» کار می‌کنند، باید حداقل تحصیلات آکادمیک مرتبط داشته باشند!

خیر، می‌بینید که حداقل در فیلم ما اینگونه نیست. دوستانی که با ما در این پروژه کار کردند، تحصیلات آکادمیک در رشته انیمیشن نداشتند اما در کلاس‌های مختلف آموزش دیده‌اند؛ چرا که در هر صورت نفس آموزش برای کسی که بخواهد در حد ساخت یک فیلم سینمایی، انیمیشن کار کند لازم است.

شما در گذشته، انیمیشن‌های پرمخاطبی مانند «سیاساکتی» و «داود خطر» را ساخته و در تلویزیون مخاطبان زیادی را به سوی خود جذب کرده بودید؛ در واقع در ساخت تیزرهای تلویزیونی به شهرت خوبی رسیده بودید. چرا با این حال سراغ ساخت اولین انیمیشن جدی‌ سینمای ایران که تا این حد مورد توجه قرار گرفته، رفتید؟

من از سال 72 ساخت انیمیشن را شروع کردم. در زمینه ساخت انیمیشن‌هایی که مرتبط با فرهنگ‌سازی بودند نیز از سال 78 به بعد تعداد زیادی انیمیشن برای اداره راهنمایی و رانندگی، اداره برق، سازمان ملی جوانان، شهرداری و ... ساخته‌ام. من همیشه دوست داشتم یک انیمیشن پرمخاطب سینمایی برای مردم کشور خودم بسازم و فیلمهایی که در گذشته ساخته بودم باعث شد تا به من اعتماد کنند و ساخت چنین فیلمی را به من بسپارند. ضمنا «تهران 1500» اولین انیمیشن سینمایی ایرانی نیست. تاکنون 5 تا 6 انیمیشن سینمایی ساخته شده اما در هر صورت این انیمیشن سینمایی معروف‌ترین آنهاست، در واقع چون بازیگرهای شناخته شده‌ای در آن هستند تا این حد به چشم آمده است.

چرا سراغ سال 1500 رفتید؟! سال 1500 چه شاخصه دارد که فیلم در آن مقطع روایت می‌شود؟

من در سال 86 مدیر خانه انیمیشن شهرداری تهران بودم در آن زمان قرار شد تا فیلمی در ژانر طنز درباره تهران و آینده تهران بسازم. از همان ابتدا هدف‌مان ساخت یک فیلم هنری و جشنواره‌ای نبود بلکه می‌خواستیم تهران 100 سال دیگر را به مردم نشان دهیم تا برایشان به تصویر کشیدن چنین فضایی جالب باشد. البته نام «تهران 1500» به پیشنهاد آقای سهیل جهان بیگلری بود. همان یک ایده و طرح باعث شد که ما چهار سال درگیر ساخت این انیمیشن سینمایی باشیم.

پس در حال حاضر تهیه‌کننده‌ی اصلی کار، شهرداری تهران است؟

انیمیشن تهران 1500

خیر! شهرداری تهران در شروع از ساخت «تهران 1500» حمایت کرد و موقعی که کار جان گرفت، پروژه را واگذار کرد. اکنون آقای محمد ابوالحسنی تهیه‌کننده این فیلم هستند و اولین پروژه جدی انیمیشن سینمایی کشور کاملا بصورت خصوصی سرمایه‌گذاری شده است.

فکر نمی‌کنید این موضوع کمی خطرناک است؟! تلویزیون مخاطب میلیونی دارد، اما سینمای فعلی کشور ما به هیچ وجه پرمخاطب نیست. ضمن آنکه اکنون در وضعیت بدی از نظر مخاطب هستیم. به نظرم تهیه‌کننده خصوصی برای اولین تجربه انیمیشن کمی خطرناک است!

خطرناک است اما سینمای ایران حساب و کتاب مشخصی ندارد. تجربه نشان داده اتفاقات سینمای ایران بیشتر شانسی است! بعضی فیلم‌ها هستند که در سال‌های گذشته فروش زیادی کرده‌اند اما این فروش به هیچ وجه نشانگر خوب و ساختارمند بودن این فیلم‌ها نیست.

در حال حاضر از شبکه‌های مختلف ماهواره‌ای، دی وی دی‌ها، سی‌دی‌ها و ... فیلم‌های زیادی پخش می‌شود و مردم به دنبال اتفاقات جدید و خاص هستند. ما سعی کردیم «تهران 1500» یکی از همان اتفاقات خاص باشد که مخاطب را به سالن‌های سینما جذب کند.

البته باز هم باید تاکید کرد که اتفاقات عجیب و غریب سینما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. خیلی از اتفاقات پیش‌بینی نشده تنها در کشور ما حادث می‌شود. همین است که گاهی مردم حال و هوای سینما رفتن را از دست می‌دهند؛ اتفاقات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و ... همه را تحت تاثیر قرار می‌دهد اما کاملا یک طرفه هم نمی‌شود به موضوع نگاه کرد. از آن طرف هم اگر در مملکت اتفاق خاصی نیفتد مردم برای سینما رفتن شور و حال زیادی دارند. این شور و حال باعث می‌شود فیلمی که تصور نمی‌کنی 100 میلیون تومان هم بفروشد، فروشی میلیاردی می‌کند!

پس این وسط تکلیف چیست؟! بالاخره خودتان می‌گویید که سینما به اتفاقات بند است!

ببینید! اگر بخواهیم مدام به اینکه چه می‌شود یا چه نمی‌شود فکر کنیم به هیچ نتیجه‌ای نمی‌رسیم و سردرگم می‌شویم. ما کار خودمان را انجام می‌دهیم. کار من مانند یک نانواست! نانوا مگر کارش را با اتفاقات تعطیل می‌کند؟! خیر. من احساس می‌کنم مردم کشورم به یک انیمیشن در سینما نیاز دارند و من کار خودم را می‌کنم. کاسبی من انیمیشن و حداقل به خاطر وضعیت مالی خودم و مجموعه‌ام هم که شده باید یک فیلم انیمیشن خوب بسازم. احساس می‌کنم اگر با این دید کار کنم هم مردم فیلم را می‌بینند و دعایم می‌کنند و هم پول به جیبمان می‌رود.

البته همه این‌ها به شرط کیفیت اثر است!

دقیقا! متاسفانه در ایران اغلب، انیمیشن‌هایی با موضوعاتی خاص و با ضعف ساختاری و تکنیکی و کیفیت بسیار بد ساخته می‌شوند که به هیچ وجه حتی قابل پخش از تلویزیون نیستند، اما چون کار، بظاهر دینی است کسی جرات نمی‌کند به آن انتقاد کند، وقتی هم که به تیم سازنده می‌گویی که چه انیمیشنی است که ساختی؟ می‌گوید چون کار دینی بود، محدودیت داشتم. نه خیر! اگر محدودیت را هم از آن تیم سازنده بگیرند باز هم نمی‌توانند کاری جذاب ارائه دهند. محدویت یک بهانه دم‌دستی است، باید برای جذابیت یک اثر برنامه داشت.

حالا شما برای جذابیت «تهران 1500» چه برنامه‌ای داشتید؟

در انیمیشن «تهران 1500» گفتیم که مردم باید فیلم را در سینما ببینند و ممکن است منتقدها اصلا خوششان نیاید! نه اینکه مردم را سطح پایین گرفته باشیم، بلکه قصد داشتیم یک خانواده‌ای با هم به سینما بیایند و فیلم را ببینند و احساس خوبی از «در سینما بودن» داشته باشند. به همین دلیل ما در داستان این فیلم پیچیدگی آنچنانی نداریم و مواردی که مردم دوست دارند و با آن سرگرم می‌شوند را در فیلم گنجانده‌ایم؛ مواردی مانند عشق و عاشقی، معرفت، رقابت، درگیری و ... نه تنها مردم ایران بلکه همه مردم دنیا با این موضوعات سرگرم می‌شوند. اگر بگردید، 90 درصد کل فیلم‌های پرمخاطب دنیا از همین موضوعات برای جذب مخاطب استفاده می‌کنند، چون این مسایل سرفصل‌های سینمای مخاطب‌پسند است.

درباره محتوا کمی صحبت کردیم. درباره بازیگران هم صحبت کنیم! در انیمیشن‌های آمریکایی استفاده از صدای بازیگرانِ معروف کاملا مرسوم است اما شما در «تهران 1500» از چهره بازیگران شناخته شده هم استفاده کرده‌اید. در واقع فیلم شما چندین بازیگر شناخته شده دارد. استدلال‌تان در استفاده از چهره‌ها در این انیمیشن چه بود؟

به یک دلیل ساده که آن هم جذب مخاطب است! ما سراغ بازیگرها رفتیم تا مخاطب به سینما بیاید و کار جدی‌تر گرفته شد،‌ چون می‌دانستیم اگر بازیگر نداشته باشیم وضعیت اکران سینمایی «تهران 1500» هم مانند انیمیشن‌های دیگر می‌شود. تاثیر استفاده از چهره‌های شناخته شده بازیگری را در بازخورد خبرها نیز می‌توانید ببینید.

در سال این همه انیمیشن ساخته می‌شود خبرش به خبرگزاری‌ها ارسال می‌شود اما تنها یک یا دو روزنامه و سایت، خبر را منتشر می‌کنند اما ببینید خبر اینکه خانم هدیه تهرانی یا آقای مدیری و یا بهرام رادان دوبله‌اش در «تهران 1500» را تمام کرد در همه خبرگزاری‌ها، روزنامه‌ها و سایت‌ها کار می‌شود.

در کل ما از بازیگران کمک گرفتیم تا کار به چشم بیاید. وقتی فیلم اکران شود، اگر همان علاقمندان مهران مدیری، بهرام رادان، هدیه تهرانی و ... به سینما بیایند، هزینه ساخت «تهران 1500» کاملا تامین می‌شود. این بازیگران، باعث می‌شوند کار ما دیده شود.

طبیعی است که من به عنوان کارگردان، آن هم در یک پروژه انیمیشن سینمایی که در ایران تجربه نشده است، سعی می‌کنم سراغ چهره‌ها بروم، چون چه بخواهیم و چه نخواهیم بازیگران ما علاقمندان مخصوص به خود را دارند. من نیز سعی کردم از بازیگرانی که همه دوست‌شان دارند استفاده کنم. به عنوان مثال اگر می‌خواستم در فیلم چهره ورزشی استفاده کنم طبیعی بود سراغ کریم باقری! بروم که همه او را دوست دارند.

بازیگران ایرانی کمتر تجربه دوبله را دارند. بازیگران «تهران 1500» چگونه با دوبله شخصیت خودشان کنار امدند و با این کار ارتباط برقرار کردند؟

بازیگران واقعا از لحاظ دوبله سنگ تمام گذاشتند. شاید این موضوع برایتان جالب باشد که بگویم اکثر صداهای فیلم چهارسال قبل که هنوز تصویرها ساخته نشده بود، ضبط شده است! ما آن موقع فیلمنامه را به بازیگر می‌دادیم و صدا را ضبط می‌کردیم. شاید بگویید پس حس گرفتن چه می‌شود؟! در هر صورت افرادی که ما با آن‌ها کار کردیم، بازیگران کار بلدی بودند و معنی و مفهوم حس را کاملا درک می‌کردند و به همین دلیل همه به خوبی از پس دوبله برآمدند.

داستان حضور براد پیت و آنجلینا جولی در «تهران 1500» چه بود؟! من این موضوع را در جایی خواندم...

بله! البته قرار نبود این شخصیت‌ها صدا داشته باشند. قرار بود به شوخی در سکانس اول به جای تعدادی از مسافران که در بخش ترانزیت فرودگاه هستند، بازیگرانی مانند آنجلینا جولی و براد پیت و ... را بگذاریم. این کار اجازه هم نمی‌خواست، اما چون ممکن بود باعث حرف و حدیث از سوی برخی شود، در همان مرحله ایده پشیمان شدیم!

آقای عظیمی! ما در ساخت انیمیشن در مقابل برخی کشورها خیلی جوان و بی‌تجربه هستیم. اینکه ساخت «تهران 1500» چهار سال زمان برده، به دلیل همین بی‌تجربگی است؟

خیر اصلا! ساخت «شرک 1» پنج سال طول کشید. واقعا فکر می‌کنم با توجه به اینکه تجربه اولم در ساخت انیمیشن سینمایی بود، چهار سال زمان معقولی است. شاید این ابهام به دلیل آن باشد که فیلم‌های سینمایی در 5 6 ماه ساخته می‌شوند. شاید چون ما هم گفتیم چند بازیگر داریم، همه فکر می‌کنند که چهار سال زمان زیادی است، در حالی که اینگونه نیست.

اولین تجربه جدی ما، تا چه حد با انیمیشن‌های خارجی قابل رقابت است؟

«تهران 1500» از نظر تکنیک آبرومند است و حتی می‌خواهیم آن را در جشنواره‌ها به خارجی‌ها هم نشان دهیم. البته تاکنون یک پیش‌نمایش 10 دقیقه‌ای از فیلم را در ایتالیا، فرانسه، هند و چین نمایش داده‌ایم. جو کارشناسان در کشورهای خارجی اینگونه است که اصلا با کسی رودربایستی ندارند که بگویند حالا طرف اولین فیلمش است، پس انتقاد نکنیم! اما وقتی که 10 دقیقه از «تهران 1500» را دیدند، خیلی درباره آن صحبت کردند و باورشان نمی‌شد که ما بتوانیم انیمیشن در این حد و اندازه بسازیم.

پس با یک انیمیشن سینمایی فوق‌العاده روبرو هستیم...

نمی‌خواهم بگویم «تهران 1500» فوق‌العاده است! و از نظر رنگ و رو نسبت به نمونه‌های خارجی خیلی خوب نیست، اما در هر صورت ما چندین سال در تکنیک و ساختار از آنها عقب‌تر هستیم. شاید نکته جالب توجه و خاص کار ما، همان ایرانی بودن کار باشد.«تهران 1500» یک انیمیشن صد در صد ایرانی است و حتی اگر یک فنجان هم در فیلم داریم، آن را به‌شکل ایرانی طراحی کرده‌ایم. در کل سعی کردیم که در هر صحنه‌ای نشانی از ایرانی بودن داشته باشیم.

بعضی فیلم‌های پرخرج سینمایی در ایران، در کنار هزینه بسیار زیاد، دستاوردهای فنی و تکنیکی خوبی را نیز برای سینما به دنبال دارند. آیا ساخت «تهران 1500» هم برای دیگرانی که بخواهند انیمیشن بسازند، دستاوردی دارد؟

ما در ساخت یک انیمیشن سینمایی تجربه‌های بسیار زیادی کسب کرده‌ایم. طبیعی است که انیمیشن سینمایی بعدی که ساخته می‌شود خیلی راحت‌تر خواهد بود. فکر می‌کنم افراد 250 نفره گروه «تهران 1500» همگی در کار خود تا حدی حرفه‌ای شده‌اند.خوشبختانه فیلم ما جایزه دستاوردهای فنی و هنری را نیز از جشنواره سی ام فجر دریافت کرد و البته کاندیدای بهترین فیلم در بخش فیلم اولی‌ها هم بود.

برویم سراغ اکران عمومی سینماها! پیش‌بینی‌تان از اکران «تهران 1500» در سینماها چیست؟

انیمیشن تهران 1500

اگر فیلمی کنارش حاشیه و جنجال باشد، به چشم می‌آید. گاهی هم مخاطب برای فیلم هو می‌کند یا دست می‌زند. ترسم از این است که «تهران 1500» هم تا این حد حاشیه داشته باشد، چون همه توقع دارند یک فیلم خاص ببینند اما امیدوارم که فیلم با نمونه‌های خارجی مقایسه نشود چون آن‌ها در ساخت انیمیشن حدود 100 سال سابقه دارند.

ما تنها می‌خواهیم یک کار آبرومند ارائه بدهیم که همه از دیدن آن لذت ببرند. فکر می‌کنم اگر ماحصل کارمان به یک «خسته نباشید» درست و واقعی ختم شود، نتیجه‌مان را گرفته‌ایم البته ما همه تلاش‌مان را کرده‌ایم. حالا باید ببینیم مخاطب از حاصل چهار سال زحمت ما خوشش می‌آید یا نه.

آقای عظیمی! دوست دارم آخرین سوالم از شما درباره وضعیت فعلی انیمیشن در کشور باشد. ما در انیمیشن روز دنیا چه جایگاهی داریم؟

کیفیت انیمیشن‌های ما خوب نیستند و کلا کارهای شاخص کم داریم. شاید یکی از دلایلی که در این بخش پیشرفت کندی داریم، عدم رقابت است. به عنوان مثال کمپانی‌های «دریم ورکز»،‌ «پیکسار» و ... در سطحی از استاندارد قرار دارند. رقابت آن‌ها با یکدیگر باعث شده تا از سطح استانداردی که تعریف کردند، بالاتر روند، اما متاسفانه رقابت در بین دوستان در داخل کشور،‌کلامی است نه کاری!

آیا فکر می‌کنید تهران 1500 می‌تواند سینما را از این بی‌مخاطبی که اکنون گرفتارش شده نجات دهد؟

«تهران 1500» فیلمی خاص است. فیلمی است که مخاطب تا به حال حتی شبیه آن را در سینمای ایران ندیده است. این فیلم، اولین فیلم در ایران است که به آینده می‌پردازد. بقول نیما حسنی‌نسب این فیلم «دختر لر» انیمیشن سینمای ایران است! اگر بتوانیم خوب برای این فیلم تبلیغ کنیم بعید می‌دانم مردم از فیلم استقبال نکنند.

توصیه‌تان به افرادی که می‌خواهند «تهران 1500» را ببینند چیست؟ فیلم را چگونه ببینند.

فیلم را با خانواده ببینند. فیلم را حتما در سینما ببینند! سوت و کف هم فراموش نشود!!!

آیا تهران 1500 قسمت دوم هم خواهد داشت؟

بعید می دانم. اگر از «تهران 1500» استقبال شود و هزینه میلیاری‌اش برگردد، دوست دارم در فیلم سینمایی بعدی‌ام یک «ابرقهرمان ایرانی» خلق کنم.

تهیه و تنظیم گفت‌وگو: محمد صادق لواسانی خبرنگار ایسنا