ایران با تار عنکبوت تحریم ها چه می کند؟

به گزارش 598 به نقل از مشرق ،"ایران و تارعنکبوت تحریم ها"، نام گزارشی است که به تازگی "گروه بین المللی بحران" منتشر کرده است و به بررسی کارایی و نارسایی های تحریم های اعمال شده علیه ایران می پردازد و راه کارهایی برای حل بحران هسته ای، برداشتن تحریم ها و رفع آثار ناگوار آنها ارایه می دهد. این پیشهاد ها می توانند در گفتگوهای آتی به کار گرفته شوند.

این گزارش می افزاید: آنچه با قطعیت در مورد تحریم های وضع شده بر علیه ایران می توان گفت ناموفق بودن آنها تا به امروز در کاستن از دامنه بحرانی است که در پیرامون پرسش اصلی یعنی صلح آمیز بودن یا نظامی بودن برنامه هسته ای ایران بوجود آمده است.

حقیقت این است که با توجه به پیامدهای هولناک یک جنگ احتمالی و دشواری های دستیابی به یک توافق دیپلماتیک، تحریم ها به تنها ابراز رویارویی با ایران بدل شده اند. اما کارآمدی آنها به جای اینکه با میزان اثرگذاریشان بر هدف نهایی سنجیده شود، با میزان آسیبی که به اقتصاد ایران وارد می کنند سنجیده می شود.

علی واعظ، تحلیلگر ارشد امور ایران در گروه بین المللی بحران در این مورد می گوید "تجربه ایران نشان دهنده کشش بالایی است که تحریم بعنوان ابزار سیاستگذاری دارد. ولی خطر در اینجاست که با گذر زمان تحریم ها از وسیله به هدف تبدیل میشوند و میزان سنجش موفقیتشان می شود شمار و شدت آنها و نه اثرشان بر محاسبات سیاسی حاکمیت در ایران."

یکی از دشواری های عمده این است که ایران و غرب برداشت کاملاً متفاوتی از تحریم ها دارند.آمریکا و اتحادیه اروپا تصور می کنند که فشار اقتصادی و ترس از نارضایتی عمومی نهایتا دولت ایران را مجبور خواهد کرد که برای حفظ نظام از برنامه هسته ای اش دست بردارد. این در حالی که تنها عاملی که در چشم مسئولان در ایران خطر بیشتری از تحریم ها برای موجودیت نظام دارد، تسلیم شدن به آنها است. در نتیجه، دولتمردان ایران به جای تغییر در سیاست هسته ای برای رفع تحریم ها، گزینه تغییر در سیاست اقتصادی را برای مقاوت در برابر فشارها انتخاب کرده اند. البته گروهی از طرفداران نظام در ایران از تحریم ها متضرر شده اند، اما این شامل همه نمی شود. شواهد نشان می دهد که بیشترین فشار بر مردم عادی وارد می شود که با گرانی و کمبودها (بخصوص در مورد داروهای حیاتی) دست و پنجه نرم می کنند.

این گزارش تاکید می کند: بعلاوه تحریم ها، بعنوان ابراز دیپلماسی قهرآمیز، تنها زمانی کارگشا هستند که بتوان آنها را در مقابل رفتار سازنده کشور تحت تحریم لغو کرد. اما تحریم های ایران بقدری گسترده و بهم تنیده شده اند که برداشتن آنها بدون دگرگونی های اساسی -- و نامحتمل -- در سیاست داخلی و خارجی ایران تقریبا ناممکن است. با در نظر گرفتن این واقعیت و دیوار بلند بی اعتمادی بین طرفین، تنها راه حل عملی، تعليق –نه لغو-- برخی از تحریم ها توسط گروه پنج بعلاوه یک در مقابل تعلیق –نه توقف کامل-- برخی از فعالیت های هسته ای ایران می باشد. گفتگو های آلماتی فرصتی مناسب برای گام برداشتن در این مسیر را فراهم کرده اند. نخستین گام می تواند تعلیق برخی تحریم ها در ازای توقف غنی سازی بیست در صدی باشد. سپس مساله مرکز غنی سازی فردو و دیگر موارد مورد اختلاف می تواند مورد بحث قرار بگیرد. جزئیات چنین طرح گام به گامی با اشاره (برای نخستین بار) به تحریم های قابل تعلیق در گزارش مورد بررسی قرار گرفته اند.

رابرت مالی، رئیس بخش خاورمیانه گروه بین المللی بحران می گوید: "عدم موفقیت تحریم ها در قانع کردن ایران به تغییر سیاست هسته ای اش بمعنی بی ثمری آنها بعنوان ابزار سیاسی نیست. بلکه نشان دهنده این است که باید در اعمال تحریم ها احتیاط، ژرف اندیشی و قضاوت صحیح بکار گرفته شود. بررسی دایم میزان کارسازی آنها می تواند هوس اعمال و انباشتن تحریم های سنگین تر ولی نارکارآمد را از سر براند. نهایتا داشتن چالاکی و انعطاف در بکاربردن و برداشتن تحریم ها می تواند آنها را به خدمت دیپلماسی درآورد، بخصوص در گفتگوهایی دشوار و پیچیده که برای گسستن گره کور آنها به یک کارد ظریف نیاز است، نه به اره ای ضخیم."