بمناسبت یادواره سیامین سرداران و فرماندهان شهدای استان قم؛
دکتر سعید جلیلی در کنفرانس خبری در آلماتی:
جلیلی تاکید کرد: در این دور از گفت‌وگو ها شاهد بودیم با وجود رفتارهایی که در هشت ماه گذشته داشته‌اند آنها بودند که در نشست قزاقستان سعی کردند به دیدگاه‌های ما نزدیک شوند که ما این رفتار را مثبت تلقی می‌کنیم اگر این نشانه تغییر راهبرد باشد و اینکه بخواهند واقع‌بینانه و بر مبنای راهبرد صحیح گفت‌وگوها را دنبال کنند تا همکاری‌ها شکل گیرد می‌تواند نقطه عطف باشد.
به گزارش پایگاه 598، دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان پس از پایان مذاکرات آلماتی در قزاقستان در نشستی خبری گفت: دور بعدی مذاکرات میان ایران و 1+5 ، در تاریخ 16 و 17 فروردین ماه در روزهای جمعه و شنبه در شهر آلماتی قزاقستان برگزار می‌شود.
سعید جلیلی مذاکره کننده ارشد هسته یی در پایان دور دوم مذاکرات ایران و 1+5 در آلماتی قزاقستان در نشست خبری خود که ظهر امروز چهارشنبه برگزار شد، از دولت دوست قزاقستان به دلیل میزبانی مناسب از اجلاس تشکر و قدردانی کرد.
دبیر شورای امنیت ملی کشورمان گفت: تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیادی داریم
وی گفت: برای ملت قزاقستان آرزوی موفقیت داریم و از آقای رییس‌جمهور نظربایف به خاطر توجه ویژه به این گفت‌وگوها تشکر ویژه داریم.
جلیلی ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران 9 ماه پیش در مسکو طرح جامعی برای گفت‌وگوها ارائه کرد این طرح پنج محور برای همکاری داشت و اصول و اهداف گفت‌وگوها را تعیین کرده بود قرار شد این طرح بررسی و به ما پاسخ داده شود. روز گذشته طرف مقابل در پاسخ به این پیشنهاد ایران پیشنهاداتی را ارائه کرده که این پیشنهادات ناظر بر برخی پیشنهادهای طرح پیشنهادی جمهوری اسلامی ایران بود.
وی افزود: برخی نکاتی که در این پاسخ مطرح شده نسبت به آنچه در قبل مطرح می‌شد واقع‌بینانه‌تر بود و سعی شده بود که در برخی موارد به دیدگاه های ایران نزدیک شود که این را مثبت تلقی می‌کنیم؛ اگرچه تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیادی داریم.
دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان گفت: 1+5 پیشنهاد کرده است که برای شش ماه آینده گامهای ملموس اعتمادسازی متقابل برداشته شود و پیشنهادهایی نیز در این زمینه ارائه شد.
جلیلی در ادامه نشست خبری خود گفت: تاکید جمهوری اسلامی ایران بر متوازن و هم زمان بودن گامها بود.
وی ادامه داد: این پیشنهادات نباید نافی حقوق جمهوری اسلامی باشد. در این مبنا قرار شد جلسه کارشناسی در تاریخ 28 اسفند در شهر استانبول برگزار شود و در تاریخ 16 و 17 فروردین‌ماه جلسه سیاسی میان ایران با 1+5 مجددا در آلماتی برگزار شود. این گفت‌وگوها را گامی مثبت می‌دانیم که می‌تواند با رویکرد سازنده و برداشته شدن گامهای متقابل تکمیل شود.
جلیلی در پاسخ به سوال خبرنگاری درباره پیشرفت‌های فنی ایران در برنامه هسته‌یی و روند مذاکرات در آینده گفت: تمام فعالیتهای هسته‌یی ایران در چارچوب معاهده ان‌پی‌تی آژانس بین‌المللی خواهد بود همچنان که بوده است. مسلما در این زمینه ظرفیت‌های خوب علمی که در کشور وجود دارد پیشرفت‌های خوبی را در زمینه‌های هسته‌یی برای ما رقم زده است. ما امروز در زمینه‌های مختلف با اتکا به ظرفیت‌های بومی و داخلی توانسته‌ایم در زمینه انرژی صلح‌آمیز هسته‌یی گامهای مهمی برداریم.
جلیلی در پاسخ به پرسش خبرنگاری درباره مذاکرات و دنبال کردن مسیر تحریم در کنار آن با بیان اینکه ایران همواره از گفت‌وگوها استقبال کرده، افزود: همواره گفته‌ایم آنچه که می‌تواند برای موفقیت همکاری‌ها مفید باشد می‌تواند در این گفت‌وگوها دنبال شود و تنها راه آن این است که با یک راهبرد مشخص و صریح طرفین وارد گفت‌وگو شوند.
مذاکره‌کننده ارشد ایران اضافه کرد: آنچه که می‌تواند یک راهبرد صحیح باشد این است که گفت‌وگو برای همکاری باشد راهبردهایی مانند اینکه بخواهند از ابزار فشار برای پیشرفت و موفقیت‌های گفت‌وگوها استفاده کنند حتما بی‌نتیجه و جواب خواهد بود ما این را به صراحت گفته‌ایم و در همین گفت‌وگوها هم تاکید کرده‌ایم.
وی خاطرنشان کرد: در فاصله نشست مسکو تا نشست آلماتی و در 9 ماه گذشته این نگاه ایران خود را بیشتر نشان داد و واقعیتش را همه افکار عمومی جهان مشاهده کرده‌اند. کسانی که مدعی بودند تحریم‌های فلج‌کننده را بر ملت ما تحمیل کرده‌اند در این هشت ماه بیشترین فشارها را به زعم خود علیه ملت ما اعمال کردند. شاهدیم این فشارها و رفتارها نه تنها برای آنها نتیجه‌ای نداشته بلکه اراده ما را در ادامه مسیرمان محکم‌تر کرده است بنابراین بهترین راه تصحیح این راهبرد و ورود به مسیر جدید است.
جلیلی تاکید کرد: در این دور از گفت‌وگو ها شاهد بودیم با وجود رفتارهایی که در هشت ماه گذشته داشته‌اند آنها بودند که در نشست قزاقستان سعی کردند به دیدگاه‌های ما نزدیک شوند که ما این رفتار را مثبت تلقی می‌کنیم اگر این نشانه تغییر راهبرد باشد و اینکه بخواهند واقع‌بینانه و بر مبنای راهبرد صحیح گفت‌وگوها را دنبال کنند تا همکاری‌ها شکل گیرد می‌تواند نقطه عطف باشد.
جلیلی در خصوص ادعای برخی رسانه‌های غربی مبنی بر توقف غنی‌سازی 20 درصدی از سوی ایران، گفت: یکی از بحث‌هایی که مطرح شد این است که هر پیشنهادی که مطرح می‌شود چه برای شفاف‌سازی و چه برای اعتمادسازی، باید بر مبنای پذیرفته شدن حقوق جمهوری اسلامی ایران، حقوق هسته‌یی جمهوری اسلامی از جمله حق غنی‌سازی اورانیوم باشد.
دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان ادامه داد: در این چارچوب موضوعات می‌تواند مورد گفت‌وگو قرار بگیرد. ما در مسکو هم پیشنهاد دادیم. یکی از محورهای پیشنهادی ما در مسکو این بوده است که جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد تا گامهایی را برای همکاری بردارد. یکی از گامهای همکاری این بحث است که سه سال پیش در ژنو 2 مطرح کردیم که برای راکتور اتمی تهران احتیاج به سوخت 20 درصد داریم، در آن زمان نداشتیم، اعلام کردیم که حاضریم برای همکاری این سوخت را دریافت کنیم. متاسفانه آنها پاسخ مناسب را ندادند و خود ما این سوخت را تولید کردیم.
جلیلی تصریح کرد: لذا تولید سوخت 20 درصد برای تامین نیازهای جمهوری اسلامی ایران حق مسلم ماست که طبق ان.پی.تی این حق به ما داده شده است که این کار را انجام دهیم. اینکه ما برای تامین نیازهای خود این برنامه را داشته باشیم اما در یک برنامه همکاری با آنها باشیم این می‌تواند در گفت‌وگوها مورد بحث قرار گیرد اما در یک نگاه اعتمادساز باید اعتماد ملت ایران هم جلب شود.
وی ادامه داد: یکی از مهم‌ترین بحث‌هایی که در جلب اعتماد ملت ایران وجود دارد این است که رفتارهایی که خصمانه است و مقابله با ملت ایران است باید کنار گذاشته شود.
دبیر شورای عالی امنیت کشورمان در پاسخ به سوال خبرنگاری درباره تحریم‌های اعمالی علیه ایران گفت: با توجه به روندی که در طول هشت ماه گذشته ما شاهد بوده‌ایم خود آنها اذعان داشته‌اند هر آنچه که در امکانشان بوده علیه مردم ما به کار برده‌اند. مقاومت مردم برای آنها نیز قابل توجه است. در هشت ماه گذشته جمهوری اسلامی ایران موفقیت‌های بسیاری زیادی داشته است.
جلیلی در ادامه نشست خبری خود در آلماتی با اشاره به برگزاری اجلاس سران غیرمتعهدها در تهران در شهریورماه افزود: تهران در شهریورماه کانون یک تمرکز و جلسه‌ای بین‌المللی بود که بیش از 120 کشور جهان در آن حضور پیدا کردند و حقوقی که در موضوع هسته‌یی جمهوری اسلامی ایران به عنوان ریاست جنبش غیرمتعهدها دنبال می‌کند به اتفاق مورد تایید و پیشیبانی آنها قرار گرفت. در واقع حقوق جمهوری اسلامی در موضوع هسته‌یی ایران از پیشیبانی اکثریت قاطع جامعه بین‌المللی برخوردار است.
مذاکره کننده ارشد هسته یی ایران خاطر نشان کرد: همچنین ایران در زمینه‌های علمی و اقتصادی پیشرفتهایی داشته است. در سال 2012 خود آنها اعلام کردند که ما بالاترین رشد علمی را داشته‌ایم و در سال گذشته نیز توانستیم صادرات غیرنفتی و تولیدات صنعتی را رشد دهیم.
وی در ادامه گفت: همچنین در سال گذشته شاخص بورس ایران 62 درصد رشد داشته است و همه این مسائل نشان می‌دهد حتی در زمینه اقتصادی فشارهایی که آنها بیان می‌کنند نتیجه ای برای آنها نداشته است.
جلیلی با اشاره به برگزاری پرشکوه راهپیمایی 22 بهمن توسط ملت ایران در سراسر کشور خاطر نشان کرد: در کمتر از یک ماه گذشته در 22 بهمن ماه سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران مردم ایران با نشاط‌تر از گذشته و محکم‌تر از حقوق خود حمایت کردند. مجموع این مسائل شرایطی جدیدی را باید برای آنها نشان دهد که به راهبرد جدید فکر کنند.
دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان در پاسخ به سوال ایسنا مبنی بر این که واکنش شما به بسته‌ای که تحریم‌ها را از بان‌کها و تجارت طلا برمی دارد چیست؟ گفت: اگر ارزیابی از روند هشت ماه گذشته داشته باشند و همچنین از اینکه آنها از فشارهای اعمالی علیه ایران نتوانستند نتیجه مورد نظر را حاصل کنند که برعکس شد و باعث شد مردم ما از لحاط سیاسی پرنشاط‌تر باشند و فعالیتهای موفق‌تری در زمینه اقتصادی داشته باشند را نیز ارزیابی کنند، اگر آنها واقع‌بنیانه نگاه کنند به آنها کمک خواهد کرد که در راهبرد صحیح حرکت کنند..
وی ادامه داد: امروز در پیشنهاداتی که آنها ارائه کردند این پیشنهادات واقع‌بینانه‌تر و منطقی‌تر به نظر می‌رسید من فکر می‌کنم این نشان می دهد امروز بعد از این همه فشارها آنها هستند که به این نتیجه رسید‌ه‌اند که رویکرد خود را تغییر دهند.
جلیلی در پاسخ به پرسش خبرنگاری درباره این که غرب خواسته است غنی‌سازی اورانیوم در ایران کاهش یابد و یا برخی از سایت‌های هسته‌یی بسته شوند نیز گفت: ما برای همکاری‌ها همان طور که در مسکو مطرح کردیم دیدگاه‌های خود را گفته‌ایم آنها در نشست قزاقستان به پیشنهاد ما در مسکو نزدیک‌تر شدند.
وی در ادامه نشست خبری اش در آلماتی افزود: ما غنی سازی خود را بسته به نیازمان ادامه می‌دهیم چه 5 درصد و چه 20 درصد، اما موضوع همکاری و در این زمینه که بررسی کنیم همکاری‌ها به چه صورت باشد، آنها امروز پس از 8 ماه به این نتیجه رسیدند که باید گامهای واقع بینانه‌تری را برای نزدیک شدن به ایران تعریف کنند.
خبرنگاری پرسید آیا این امکان وجود دارد که ایران سایت فردو را تعطیل کند، که جلیلی گفت : سایت فردو یک سایت قانونی و کاملا شناخته شده برای آژانس است. زیر نظر آژانس کار می‌کند. آژانس فعالیتهای آن را بررسی می‌کند و کاملا طبق ضوابط آژانس فعالیت‌هایش را انجام می‌دهد و بسته شدن آن هیچ توجیهی ندارد. این درخواست را آنها هم نداشتند.
وی درباره انجام گفت‌وگوهای همزمان ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز گفت: آنچه که در تعاملات ایران با آژانس وجود دارد این است که ایران به عنوان یک عضو ان‌پی‌تی و آژانس شاید فعالترین و بیشترین همکاری‌ها را با آژانس داشته که این یک ادعای صرف نیست و شواهد آن وجود دارد. ما در چارچوب ان‌پی‌تی و آژانس بیشترین همکاری‌ها را داشته‌ایم چون از رفتار خودمان مطمئن هستیم و مشکلی با شفاف سازی نداریم اما اگر این همکاری‌ها بخواهد فراتر از این بحث‌ها باشد طبیعتا ایران برای خود چارچوب‌هایی دارد.
جلیلی تاکید کرد: حتما باید در چارچوب همکاری این گفت‌وگو ها شکل گیرد این بحثی است که ما هم در گفت‌وگوها با آژانس مطرح کردیم و هم درمذاکرات با 1+5 .
سعید جلیلی در ادامه نشست خبری‌اش با خبرنگاران در آلماتی در پاسخ به سوالی مبنی بر این که رژیم صهیونیستی که خود دارنده سلاح هسته‌یی است اعلام کرده که در تماس نزدیک با 1+5 است شما چه توصیه‌ای به 1+5 دارید، گفت: توصیه‌ای که ما به 1+5 داریم این است که آنها هزینه دیگران را نپردازند.
وی ادامه داد: ما معتقدیم آنچه که امروز ما در چارچوب گفت‌وگوها برای همکاری دنبال می‌کنیم برخی می‌خواهند با هزینه برخی کشورهای 1+5 و مجموعه آنها اهداف خود را دنبال کنند. شما می‌دانید که رژیم صهیونیستی امروز خود اولین متهم در بحث سلاح هسته‌یی است باید جامعه جهانی یک عزم جدی برای رسیدگی به سلاحهای رژیم صهیونیستی داشته باشد، اما نکته مهم این است که این رژیم علی‌رغم این اتهامی که متوجه آن است که فراتر از اتهام هم است و امروز به اذعان خود آنها به این سلاح دسترسی دارند، باید به جامعه جهانی پاسخ دهند و جامعه‌ی جهانی نیز باید عزم جدی داشته باشد و هم مجامع بین‌المللی و هم آژانس انرژی اتمی برای خلع سلاح این رژیم و جلوگیری از اشاعه این سلاح‌ها. آنها باید بررسی کنند که چه کسی این سلاح‌ها را در اختیار آنها قرار داده است علاوه بر آن جامعه جهانی باید توجه داشته باشد که رژیم صهیونیستی نخواهد برای اهداف نامشروع خود از بقیه هزینه کند این توصیه ما به آنها است.
دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان در پاسخ به سوالی مبنی بر این که شما گفتید پیشرفتهایی حاصل شده و از طرفی هم به تحریم‌ها اشاره کردید و گفتید که بی‌اثر است، به نظر شما راه‌حل‌های بهتر چه می‌تواند باشد و آیا در بحث پیشرفت فکر می‌کنید که در مذاکراتی که طی این چند ماه انجام شده و یا مذاکرات آتی این پیشرفت به چه صورت است، بیان کرد: آنها به هر حال در این 8 ماه به این نکته توجه پیدا کردند که باید اعتماد ملت ایران را جلب کنند این مساله خود مثبت است. یکی از بحثهای مهم در بحث اعتماد سازی این است که آنها باید متقابلا رفتارهایی داشته باشند که اعتماد ملت ما را جلب کند. تحریم‌ها یکی از این بحث‌ها است. البته آنها اشاره‌ای به این بحث داشتند.
وی ادامه داد: نکته‌ای که در این میان وجود دارد این است که این گامها را چگونه می‌خواهیم برداریم. ما معتقدیم ما آمادگی داریم و این مساله را نیز در گفت و گوها بیان کردیم که آنچه باید در این مسیری که دنبال می‌کنیم برداشته شود می‌تواند گامهای بلند باشد. اما می‌توانیم از گامهای کوچک هم شروع کنیم. آنها در این بحث گامهایی را اشاره داشتند و ما گفتیم که این گامها باید متوازن باشند. یعنی اگر رفع تحریم‌هایی که ما می‌گوییم باید انجام شود تا اعتماد ملت ایران جلب شود؛ اگر چه نفس ورود آنها به این مسیر رفع تحریم‌ها گام مثبتی است اما باید با یک توازن جدی همراه باشد.
جلیلی گفت: در بحث کارشناسی هم قرار شد بر این مساله بحث شود که مشخص شود این گامها چگونه می‌تواند متوازن باشد.
دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان در پاسخ به سوالی مبنی بر این که همانطور که می‌دانید همزمان با مذاکرات پیشرفتهایی در سوریه حاصل شده و دشمنان سوری و ترورسیت‌ها عقب نشینی کردند. تاثیر این تحول‌ها بر پیشرفت‌های جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات آلماتی را تا چه اندازه می‌دانید؟ بیان کرد: همانطور که می‌دانید در گفت و گوهای استانبول، بغداد و مسکو یکی از پیشنهادهای ما این بود که در کنار بحثهای هسته‌یی بحثهای غیرهسته‌یی نیز مطرح شود از جمله این که همکاری و گفت‌وگو برای همکاری برای مسائل منطقه‌ای مطرح شود که یکی از پیشنهادها بحث سوریه و بحرین بوده است.
وی ادامه داد: سال گذشته در گفت و گوهای استانبول این مساله را مطرح کردیم که مسیری که برخی کشورها و برخی قدرت‌ها در سوریه دنبال می‌کنند یک مسیر غیر دموکراتیک و غلط است و مسیری است که مجال را برای فعالیتهای تروریستی فراهم می‌کند و اینها مورد پذیرش جامعه جهانی نیست.
جلیلی گفت: این دیدگاه‌هایی که ما به صراحت بیان کردیم متاسفانه در رفتار دیدیم که برخی همان مسیر را دنبال کردند. یعنی رفتارهایی را داشتند همانند حمایت از ترویست‌ها، کشتار مردم بی‌گناه و انفجارهایی که انجام می‌شد و ارسال سلاح که همه اینها خلاف آن مسیر صحیح بود و پاسخ صحیحی برای حتی مطالبات مردم سوریه و نظام سوریه نبود.
وی تاکید کرد: ما از اول برای سوریه گفتیم که راه حل سوریه یک کلمه بیشتر نیست و آن دموکراسی است. همه باید به ساز و کارهای دموکراسی تن بدهند و زمینه را فراهم کنند تا خود مردم سوریه در یک ساز و کار داخلی در یک انتخابات آنچه را که می‌خواهند انتخاب کنند.
دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان ادامه داد: متاسفانه برخی خلاف این مسیر را رفتند و همانطور که گفتم از تروریست‌ها حمایت کردند و به ارسال سلاح پرداختند . امروز خود آنها به این نتیجه رسیدند که این مسیر غلط بوده است. یعنی واقعیت میدان در سوریه نشان داد نظری که جمهوری اسلامی ایران از ابتدا بیان کرد یک نظر درست بوده است و امروز واقعیت میدان و صحنه سوریه هم این را به آنها نشان داده است.
مذاکره‌کننده ارشد هسته‌یی ایران در پاسخ به پرسش خبرنگاری درباره اینکه جزئیات پیشنهاد ایران به 1+5 در آلماتی چه بود و آیا این پیشنهاد مورد استقبال طرف مقابل قرار گرفت؟ گفت: پیشنهاد ایران در مسکو بیان شده بود که رسانه‌ای شد و بر روی اینترنت نیز قرار گرفت، شامل پنج محور بود که مهم‌ترین محور آن این است که حق غنی‌سازی اورانیوم ایران به عنوان یک حق قانونی باید مورد احترام قرار گیرد و به رسمیت شناخته شود، همچنان‌که ما مخالفت خود را با سلاحهای کشتار جمعی به جد بیان می‌کنیم.
جلیلی در ادامه نشست خبری‌اش در آلماتی، اضافه کرد: همچنین پیشنهادهایی برای همکاری‌های متقابل در زمینه‌های اعتمادسازی و شفاف‌سازی و همکاری‌های متعارف هسته‌یی و همچنین همکاری‌های منطقه‌ای بیان کردیم. نکته مثبت آنها در هشت ماه گذشته که موضوع را بررسی کردند این بود که یک گام به پیشنهادهای ایران نزدیک شدند.
دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان ادامه داد: آنها سعی کردند به پیشنهادهای ایران نزدیک شوند که این نگاه واقع‌بیانه است که آن را مثبت تلقی می‌کنیم.
وی توضیح داد: پیشنهادی که ارائه دادیم همان مجموعه پیشنهادات مسکو بود و اینکه چگونه می‌شود این پیشنهادات را اجرایی کرد. جدید بودن پیشنهادات ما این بود که درباره سازوکار اجرایی شدن آنها هم پیشنهادهایی ارائه کرده‌ایم.
خبرنگار دیگری پرسید شما تاکید کردید که ایران حق غنی‌سازی اورانیوم را دارد آیا راجع به درصد غنی‌سازی اورانیوم نیز با توجه به مجموع شرایط تحریم‌ها علیه ایران نیز صحبت‌هایی شد، آیا زمان این نیست که ایران سازشی با جامعه جهانی انجام دهد؟
جلیلی پاسخ داد: حق غنی‌سازی، حق پذیرفته شده و شناخته شده برای همه اعضای ان.پی.تی است. ما نیز این را حق خود می‌دانیم. ما این حق را برای نیازهای خود اعمال می‌کنیم، ما هر آنچه که نیاز داشته باشیم انجام خواهیم داد چه پنج درصد و چه بیست درصد زیرا این نیاز ما است که باید آن را دنبال کنیم و برطرف نماییم.
مذاکره‌کننده ارشد هسته‌یی ایران ادامه داد: زمانی که اورانیوم غنی‌شده بیست درصد را نداشتیم به همه دنیا آن را از طریق آژانس و حتی 1+5 اعلام کردیم زیرا آنچه که برای ما مهم بود این بود که بتوانیم سوخت 20 درصد را برای مصارف دارویی داشته باشیم اما آنها این سوخت را به ما ندادند و ما آن را تامین کردیم و آن را حق خود می‌دانستیم و امروز نیز حق خود می‌دانیم که این غنی‌سازی را انجام دهیم.
وی ادامه داد: اعمال این حق ما که چگونه آن را دنبال کنیم مبتنی بر نیازهای ما است. مادامی که نیازهایی داشته باشیم این حق را اعمال می‌کنیم و در این چارچوب غنی‌سازی انجام می‌شود.
جلیلی درباره واکنش غرب به تصمیم غنی‌سازی ایران نیز گفت: در این دوره از مذاکرات واکنش‌ها واقع‌بینانه‌تر بود. آنها سعی کرده بودند به دیدگاه‌های ما نزدیک شوند اما همانطور که در بیانیه ایران نیز مطرح شده است این واکنش هنوز با نقطه مطلوب فاصله دارد اما در همین حد نیز گام مثبتی بوده است که آنها پیشنهادهایی برای شناخته شدن حق ما داشتند و یا اینکه پیشنهادهای آنها نافی حق ما نباشد و از سوی دیگر گامهایی برای رفع نگرانی‌های ما از جمله رفع تحریم‌ها بردارند.
مذاکره‌کننده ارشد هسته‌یی ایران در پایان گفت: این اقدامات از جانب ما یک گام مثبت تلقی می‌شود اما در حد خودش.
سعید جلیلی مذاکره کننده ارشد هسته یی در پایان دور دوم مذاکرات ایران و 1+5 در آلماتی قزاقستان در نشست خبری خود که ظهر امروز چهارشنبه برگزار شد، از دولت دوست قزاقستان به دلیل میزبانی مناسب از اجلاس تشکر و قدردانی کرد.دبیر شورای امنیت ملی کشورمان گفت: تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیادی داریم
وی گفت: برای ملت قزاقستان آرزوی موفقیت داریم و از آقای رییس‌جمهور نظربایف به خاطر توجه ویژه به این گفت‌وگوها تشکر ویژه داریم.
جلیلی ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران 9 ماه پیش در مسکو طرح جامعی برای گفت‌وگوها ارائه کرد این طرح پنج محور برای همکاری داشت و اصول و اهداف گفت‌وگوها را تعیین کرده بود قرار شد این طرح بررسی و به ما پاسخ داده شود. روز گذشته طرف مقابل در پاسخ به این پیشنهاد ایران پیشنهاداتی را ارائه کرده که این پیشنهادات ناظر بر برخی پیشنهادهای طرح پیشنهادی جمهوری اسلامی ایران بود.
وی افزود: برخی نکاتی که در این پاسخ مطرح شده نسبت به آنچه در قبل مطرح می‌شد واقع‌بینانه‌تر بود و سعی شده بود که در برخی موارد به دیدگاه های ایران نزدیک شود که این را مثبت تلقی می‌کنیم؛ اگرچه تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیادی داریم.
دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان گفت: 1+5 پیشنهاد کرده است که برای شش ماه آینده گامهای ملموس اعتمادسازی متقابل برداشته شود و پیشنهادهایی نیز در این زمینه ارائه شد.
جلیلی در ادامه نشست خبری خود گفت: تاکید جمهوری اسلامی ایران بر متوازن و هم زمان بودن گامها بود.
وی ادامه داد: این پیشنهادات نباید نافی حقوق جمهوری اسلامی باشد. در این مبنا قرار شد جلسه کارشناسی در تاریخ 28 اسفند در شهر استانبول برگزار شود و در تاریخ 16 و 17 فروردین‌ماه جلسه سیاسی میان ایران با 1+5 مجددا در آلماتی برگزار شود. این گفت‌وگوها را گامی مثبت می‌دانیم که می‌تواند با رویکرد سازنده و برداشته شدن گامهای متقابل تکمیل شود.
جلیلی در پاسخ به سوال خبرنگاری درباره پیشرفت‌های فنی ایران در برنامه هسته‌یی و روند مذاکرات در آینده گفت: تمام فعالیتهای هسته‌یی ایران در چارچوب معاهده ان‌پی‌تی آژانس بین‌المللی خواهد بود همچنان که بوده است. مسلما در این زمینه ظرفیت‌های خوب علمی که در کشور وجود دارد پیشرفت‌های خوبی را در زمینه‌های هسته‌یی برای ما رقم زده است. ما امروز در زمینه‌های مختلف با اتکا به ظرفیت‌های بومی و داخلی توانسته‌ایم در زمینه انرژی صلح‌آمیز هسته‌یی گامهای مهمی برداریم.
جلیلی در پاسخ به پرسش خبرنگاری درباره مذاکرات و دنبال کردن مسیر تحریم در کنار آن با بیان اینکه ایران همواره از گفت‌وگوها استقبال کرده، افزود: همواره گفته‌ایم آنچه که می‌تواند برای موفقیت همکاری‌ها مفید باشد می‌تواند در این گفت‌وگوها دنبال شود و تنها راه آن این است که با یک راهبرد مشخص و صریح طرفین وارد گفت‌وگو شوند.
مذاکره‌کننده ارشد ایران اضافه کرد: آنچه که می‌تواند یک راهبرد صحیح باشد این است که گفت‌وگو برای همکاری باشد راهبردهایی مانند اینکه بخواهند از ابزار فشار برای پیشرفت و موفقیت‌های گفت‌وگوها استفاده کنند حتما بی‌نتیجه و جواب خواهد بود ما این را به صراحت گفته‌ایم و در همین گفت‌وگوها هم تاکید کرده‌ایم.
وی خاطرنشان کرد: در فاصله نشست مسکو تا نشست آلماتی و در 9 ماه گذشته این نگاه ایران خود را بیشتر نشان داد و واقعیتش را همه افکار عمومی جهان مشاهده کرده‌اند. کسانی که مدعی بودند تحریم‌های فلج‌کننده را بر ملت ما تحمیل کرده‌اند در این هشت ماه بیشترین فشارها را به زعم خود علیه ملت ما اعمال کردند. شاهدیم این فشارها و رفتارها نه تنها برای آنها نتیجه‌ای نداشته بلکه اراده ما را در ادامه مسیرمان محکم‌تر کرده است بنابراین بهترین راه تصحیح این راهبرد و ورود به مسیر جدید است.
جلیلی تاکید کرد: در این دور از گفت‌وگو ها شاهد بودیم با وجود رفتارهایی که در هشت ماه گذشته داشته‌اند آنها بودند که در نشست قزاقستان سعی کردند به دیدگاه‌های ما نزدیک شوند که ما این رفتار را مثبت تلقی می‌کنیم اگر این نشانه تغییر راهبرد باشد و اینکه بخواهند واقع‌بینانه و بر مبنای راهبرد صحیح گفت‌وگوها را دنبال کنند تا همکاری‌ها شکل گیرد می‌تواند نقطه عطف باشد.
جلیلی در خصوص ادعای برخی رسانه‌های غربی مبنی بر توقف غنی‌سازی 20 درصدی از سوی ایران، گفت: یکی از بحث‌هایی که مطرح شد این است که هر پیشنهادی که مطرح می‌شود چه برای شفاف‌سازی و چه برای اعتمادسازی، باید بر مبنای پذیرفته شدن حقوق جمهوری اسلامی ایران، حقوق هسته‌یی جمهوری اسلامی از جمله حق غنی‌سازی اورانیوم باشد.
دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان ادامه داد: در این چارچوب موضوعات می‌تواند مورد گفت‌وگو قرار بگیرد. ما در مسکو هم پیشنهاد دادیم. یکی از محورهای پیشنهادی ما در مسکو این بوده است که جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد تا گامهایی را برای همکاری بردارد. یکی از گامهای همکاری این بحث است که سه سال پیش در ژنو 2 مطرح کردیم که برای راکتور اتمی تهران احتیاج به سوخت 20 درصد داریم، در آن زمان نداشتیم، اعلام کردیم که حاضریم برای همکاری این سوخت را دریافت کنیم. متاسفانه آنها پاسخ مناسب را ندادند و خود ما این سوخت را تولید کردیم.
جلیلی تصریح کرد: لذا تولید سوخت 20 درصد برای تامین نیازهای جمهوری اسلامی ایران حق مسلم ماست که طبق ان.پی.تی این حق به ما داده شده است که این کار را انجام دهیم. اینکه ما برای تامین نیازهای خود این برنامه را داشته باشیم اما در یک برنامه همکاری با آنها باشیم این می‌تواند در گفت‌وگوها مورد بحث قرار گیرد اما در یک نگاه اعتمادساز باید اعتماد ملت ایران هم جلب شود.
وی ادامه داد: یکی از مهم‌ترین بحث‌هایی که در جلب اعتماد ملت ایران وجود دارد این است که رفتارهایی که خصمانه است و مقابله با ملت ایران است باید کنار گذاشته شود.
دبیر شورای عالی امنیت کشورمان در پاسخ به سوال خبرنگاری درباره تحریم‌های اعمالی علیه ایران گفت: با توجه به روندی که در طول هشت ماه گذشته ما شاهد بوده‌ایم خود آنها اذعان داشته‌اند هر آنچه که در امکانشان بوده علیه مردم ما به کار برده‌اند. مقاومت مردم برای آنها نیز قابل توجه است. در هشت ماه گذشته جمهوری اسلامی ایران موفقیت‌های بسیاری زیادی داشته است.
جلیلی در ادامه نشست خبری خود در آلماتی با اشاره به برگزاری اجلاس سران غیرمتعهدها در تهران در شهریورماه افزود: تهران در شهریورماه کانون یک تمرکز و جلسه‌ای بین‌المللی بود که بیش از 120 کشور جهان در آن حضور پیدا کردند و حقوقی که در موضوع هسته‌یی جمهوری اسلامی ایران به عنوان ریاست جنبش غیرمتعهدها دنبال می‌کند به اتفاق مورد تایید و پیشیبانی آنها قرار گرفت. در واقع حقوق جمهوری اسلامی در موضوع هسته‌یی ایران از پیشیبانی اکثریت قاطع جامعه بین‌المللی برخوردار است.
مذاکره کننده ارشد هسته یی ایران خاطر نشان کرد: همچنین ایران در زمینه‌های علمی و اقتصادی پیشرفتهایی داشته است. در سال 2012 خود آنها اعلام کردند که ما بالاترین رشد علمی را داشته‌ایم و در سال گذشته نیز توانستیم صادرات غیرنفتی و تولیدات صنعتی را رشد دهیم.
وی در ادامه گفت: همچنین در سال گذشته شاخص بورس ایران 62 درصد رشد داشته است و همه این مسائل نشان می‌دهد حتی در زمینه اقتصادی فشارهایی که آنها بیان می‌کنند نتیجه ای برای آنها نداشته است.
جلیلی با اشاره به برگزاری پرشکوه راهپیمایی 22 بهمن توسط ملت ایران در سراسر کشور خاطر نشان کرد: در کمتر از یک ماه گذشته در 22 بهمن ماه سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران مردم ایران با نشاط‌تر از گذشته و محکم‌تر از حقوق خود حمایت کردند. مجموع این مسائل شرایطی جدیدی را باید برای آنها نشان دهد که به راهبرد جدید فکر کنند.
دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان در پاسخ به سوال ایسنا مبنی بر این که واکنش شما به بسته‌ای که تحریم‌ها را از بان‌کها و تجارت طلا برمی دارد چیست؟ گفت: اگر ارزیابی از روند هشت ماه گذشته داشته باشند و همچنین از اینکه آنها از فشارهای اعمالی علیه ایران نتوانستند نتیجه مورد نظر را حاصل کنند که برعکس شد و باعث شد مردم ما از لحاط سیاسی پرنشاط‌تر باشند و فعالیتهای موفق‌تری در زمینه اقتصادی داشته باشند را نیز ارزیابی کنند، اگر آنها واقع‌بنیانه نگاه کنند به آنها کمک خواهد کرد که در راهبرد صحیح حرکت کنند..
وی ادامه داد: امروز در پیشنهاداتی که آنها ارائه کردند این پیشنهادات واقع‌بینانه‌تر و منطقی‌تر به نظر می‌رسید من فکر می‌کنم این نشان می دهد امروز بعد از این همه فشارها آنها هستند که به این نتیجه رسید‌ه‌اند که رویکرد خود را تغییر دهند.
جلیلی در پاسخ به پرسش خبرنگاری درباره این که غرب خواسته است غنی‌سازی اورانیوم در ایران کاهش یابد و یا برخی از سایت‌های هسته‌یی بسته شوند نیز گفت: ما برای همکاری‌ها همان طور که در مسکو مطرح کردیم دیدگاه‌های خود را گفته‌ایم آنها در نشست قزاقستان به پیشنهاد ما در مسکو نزدیک‌تر شدند.
وی در ادامه نشست خبری اش در آلماتی افزود: ما غنی سازی خود را بسته به نیازمان ادامه می‌دهیم چه 5 درصد و چه 20 درصد، اما موضوع همکاری و در این زمینه که بررسی کنیم همکاری‌ها به چه صورت باشد، آنها امروز پس از 8 ماه به این نتیجه رسیدند که باید گامهای واقع بینانه‌تری را برای نزدیک شدن به ایران تعریف کنند.
خبرنگاری پرسید آیا این امکان وجود دارد که ایران سایت فردو را تعطیل کند، که جلیلی گفت : سایت فردو یک سایت قانونی و کاملا شناخته شده برای آژانس است. زیر نظر آژانس کار می‌کند. آژانس فعالیتهای آن را بررسی می‌کند و کاملا طبق ضوابط آژانس فعالیت‌هایش را انجام می‌دهد و بسته شدن آن هیچ توجیهی ندارد. این درخواست را آنها هم نداشتند.
وی درباره انجام گفت‌وگوهای همزمان ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز گفت: آنچه که در تعاملات ایران با آژانس وجود دارد این است که ایران به عنوان یک عضو ان‌پی‌تی و آژانس شاید فعالترین و بیشترین همکاری‌ها را با آژانس داشته که این یک ادعای صرف نیست و شواهد آن وجود دارد. ما در چارچوب ان‌پی‌تی و آژانس بیشترین همکاری‌ها را داشته‌ایم چون از رفتار خودمان مطمئن هستیم و مشکلی با شفاف سازی نداریم اما اگر این همکاری‌ها بخواهد فراتر از این بحث‌ها باشد طبیعتا ایران برای خود چارچوب‌هایی دارد.
جلیلی تاکید کرد: حتما باید در چارچوب همکاری این گفت‌وگو ها شکل گیرد این بحثی است که ما هم در گفت‌وگوها با آژانس مطرح کردیم و هم درمذاکرات با 1+5 .
سعید جلیلی در ادامه نشست خبری‌اش با خبرنگاران در آلماتی در پاسخ به سوالی مبنی بر این که رژیم صهیونیستی که خود دارنده سلاح هسته‌یی است اعلام کرده که در تماس نزدیک با 1+5 است شما چه توصیه‌ای به 1+5 دارید، گفت: توصیه‌ای که ما به 1+5 داریم این است که آنها هزینه دیگران را نپردازند.
وی ادامه داد: ما معتقدیم آنچه که امروز ما در چارچوب گفت‌وگوها برای همکاری دنبال می‌کنیم برخی می‌خواهند با هزینه برخی کشورهای 1+5 و مجموعه آنها اهداف خود را دنبال کنند. شما می‌دانید که رژیم صهیونیستی امروز خود اولین متهم در بحث سلاح هسته‌یی است باید جامعه جهانی یک عزم جدی برای رسیدگی به سلاحهای رژیم صهیونیستی داشته باشد، اما نکته مهم این است که این رژیم علی‌رغم این اتهامی که متوجه آن است که فراتر از اتهام هم است و امروز به اذعان خود آنها به این سلاح دسترسی دارند، باید به جامعه جهانی پاسخ دهند و جامعه‌ی جهانی نیز باید عزم جدی داشته باشد و هم مجامع بین‌المللی و هم آژانس انرژی اتمی برای خلع سلاح این رژیم و جلوگیری از اشاعه این سلاح‌ها. آنها باید بررسی کنند که چه کسی این سلاح‌ها را در اختیار آنها قرار داده است علاوه بر آن جامعه جهانی باید توجه داشته باشد که رژیم صهیونیستی نخواهد برای اهداف نامشروع خود از بقیه هزینه کند این توصیه ما به آنها است.
دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان در پاسخ به سوالی مبنی بر این که شما گفتید پیشرفتهایی حاصل شده و از طرفی هم به تحریم‌ها اشاره کردید و گفتید که بی‌اثر است، به نظر شما راه‌حل‌های بهتر چه می‌تواند باشد و آیا در بحث پیشرفت فکر می‌کنید که در مذاکراتی که طی این چند ماه انجام شده و یا مذاکرات آتی این پیشرفت به چه صورت است، بیان کرد: آنها به هر حال در این 8 ماه به این نکته توجه پیدا کردند که باید اعتماد ملت ایران را جلب کنند این مساله خود مثبت است. یکی از بحثهای مهم در بحث اعتماد سازی این است که آنها باید متقابلا رفتارهایی داشته باشند که اعتماد ملت ما را جلب کند. تحریم‌ها یکی از این بحث‌ها است. البته آنها اشاره‌ای به این بحث داشتند.
وی ادامه داد: نکته‌ای که در این میان وجود دارد این است که این گامها را چگونه می‌خواهیم برداریم. ما معتقدیم ما آمادگی داریم و این مساله را نیز در گفت و گوها بیان کردیم که آنچه باید در این مسیری که دنبال می‌کنیم برداشته شود می‌تواند گامهای بلند باشد. اما می‌توانیم از گامهای کوچک هم شروع کنیم. آنها در این بحث گامهایی را اشاره داشتند و ما گفتیم که این گامها باید متوازن باشند. یعنی اگر رفع تحریم‌هایی که ما می‌گوییم باید انجام شود تا اعتماد ملت ایران جلب شود؛ اگر چه نفس ورود آنها به این مسیر رفع تحریم‌ها گام مثبتی است اما باید با یک توازن جدی همراه باشد.
جلیلی گفت: در بحث کارشناسی هم قرار شد بر این مساله بحث شود که مشخص شود این گامها چگونه می‌تواند متوازن باشد.
دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان در پاسخ به سوالی مبنی بر این که همانطور که می‌دانید همزمان با مذاکرات پیشرفتهایی در سوریه حاصل شده و دشمنان سوری و ترورسیت‌ها عقب نشینی کردند. تاثیر این تحول‌ها بر پیشرفت‌های جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات آلماتی را تا چه اندازه می‌دانید؟ بیان کرد: همانطور که می‌دانید در گفت و گوهای استانبول، بغداد و مسکو یکی از پیشنهادهای ما این بود که در کنار بحثهای هسته‌یی بحثهای غیرهسته‌یی نیز مطرح شود از جمله این که همکاری و گفت‌وگو برای همکاری برای مسائل منطقه‌ای مطرح شود که یکی از پیشنهادها بحث سوریه و بحرین بوده است.
وی ادامه داد: سال گذشته در گفت و گوهای استانبول این مساله را مطرح کردیم که مسیری که برخی کشورها و برخی قدرت‌ها در سوریه دنبال می‌کنند یک مسیر غیر دموکراتیک و غلط است و مسیری است که مجال را برای فعالیتهای تروریستی فراهم می‌کند و اینها مورد پذیرش جامعه جهانی نیست.
جلیلی گفت: این دیدگاه‌هایی که ما به صراحت بیان کردیم متاسفانه در رفتار دیدیم که برخی همان مسیر را دنبال کردند. یعنی رفتارهایی را داشتند همانند حمایت از ترویست‌ها، کشتار مردم بی‌گناه و انفجارهایی که انجام می‌شد و ارسال سلاح که همه اینها خلاف آن مسیر صحیح بود و پاسخ صحیحی برای حتی مطالبات مردم سوریه و نظام سوریه نبود.
وی تاکید کرد: ما از اول برای سوریه گفتیم که راه حل سوریه یک کلمه بیشتر نیست و آن دموکراسی است. همه باید به ساز و کارهای دموکراسی تن بدهند و زمینه را فراهم کنند تا خود مردم سوریه در یک ساز و کار داخلی در یک انتخابات آنچه را که می‌خواهند انتخاب کنند.
دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان ادامه داد: متاسفانه برخی خلاف این مسیر را رفتند و همانطور که گفتم از تروریست‌ها حمایت کردند و به ارسال سلاح پرداختند . امروز خود آنها به این نتیجه رسیدند که این مسیر غلط بوده است. یعنی واقعیت میدان در سوریه نشان داد نظری که جمهوری اسلامی ایران از ابتدا بیان کرد یک نظر درست بوده است و امروز واقعیت میدان و صحنه سوریه هم این را به آنها نشان داده است.
مذاکره‌کننده ارشد هسته‌یی ایران در پاسخ به پرسش خبرنگاری درباره اینکه جزئیات پیشنهاد ایران به 1+5 در آلماتی چه بود و آیا این پیشنهاد مورد استقبال طرف مقابل قرار گرفت؟ گفت: پیشنهاد ایران در مسکو بیان شده بود که رسانه‌ای شد و بر روی اینترنت نیز قرار گرفت، شامل پنج محور بود که مهم‌ترین محور آن این است که حق غنی‌سازی اورانیوم ایران به عنوان یک حق قانونی باید مورد احترام قرار گیرد و به رسمیت شناخته شود، همچنان‌که ما مخالفت خود را با سلاحهای کشتار جمعی به جد بیان می‌کنیم.
جلیلی در ادامه نشست خبری‌اش در آلماتی، اضافه کرد: همچنین پیشنهادهایی برای همکاری‌های متقابل در زمینه‌های اعتمادسازی و شفاف‌سازی و همکاری‌های متعارف هسته‌یی و همچنین همکاری‌های منطقه‌ای بیان کردیم. نکته مثبت آنها در هشت ماه گذشته که موضوع را بررسی کردند این بود که یک گام به پیشنهادهای ایران نزدیک شدند.
دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان ادامه داد: آنها سعی کردند به پیشنهادهای ایران نزدیک شوند که این نگاه واقع‌بیانه است که آن را مثبت تلقی می‌کنیم.
وی توضیح داد: پیشنهادی که ارائه دادیم همان مجموعه پیشنهادات مسکو بود و اینکه چگونه می‌شود این پیشنهادات را اجرایی کرد. جدید بودن پیشنهادات ما این بود که درباره سازوکار اجرایی شدن آنها هم پیشنهادهایی ارائه کرده‌ایم.
خبرنگار دیگری پرسید شما تاکید کردید که ایران حق غنی‌سازی اورانیوم را دارد آیا راجع به درصد غنی‌سازی اورانیوم نیز با توجه به مجموع شرایط تحریم‌ها علیه ایران نیز صحبت‌هایی شد، آیا زمان این نیست که ایران سازشی با جامعه جهانی انجام دهد؟
جلیلی پاسخ داد: حق غنی‌سازی، حق پذیرفته شده و شناخته شده برای همه اعضای ان.پی.تی است. ما نیز این را حق خود می‌دانیم. ما این حق را برای نیازهای خود اعمال می‌کنیم، ما هر آنچه که نیاز داشته باشیم انجام خواهیم داد چه پنج درصد و چه بیست درصد زیرا این نیاز ما است که باید آن را دنبال کنیم و برطرف نماییم.
مذاکره‌کننده ارشد هسته‌یی ایران ادامه داد: زمانی که اورانیوم غنی‌شده بیست درصد را نداشتیم به همه دنیا آن را از طریق آژانس و حتی 1+5 اعلام کردیم زیرا آنچه که برای ما مهم بود این بود که بتوانیم سوخت 20 درصد را برای مصارف دارویی داشته باشیم اما آنها این سوخت را به ما ندادند و ما آن را تامین کردیم و آن را حق خود می‌دانستیم و امروز نیز حق خود می‌دانیم که این غنی‌سازی را انجام دهیم.
وی ادامه داد: اعمال این حق ما که چگونه آن را دنبال کنیم مبتنی بر نیازهای ما است. مادامی که نیازهایی داشته باشیم این حق را اعمال می‌کنیم و در این چارچوب غنی‌سازی انجام می‌شود.
جلیلی درباره واکنش غرب به تصمیم غنی‌سازی ایران نیز گفت: در این دوره از مذاکرات واکنش‌ها واقع‌بینانه‌تر بود. آنها سعی کرده بودند به دیدگاه‌های ما نزدیک شوند اما همانطور که در بیانیه ایران نیز مطرح شده است این واکنش هنوز با نقطه مطلوب فاصله دارد اما در همین حد نیز گام مثبتی بوده است که آنها پیشنهادهایی برای شناخته شدن حق ما داشتند و یا اینکه پیشنهادهای آنها نافی حق ما نباشد و از سوی دیگر گامهایی برای رفع نگرانی‌های ما از جمله رفع تحریم‌ها بردارند.
مذاکره‌کننده ارشد هسته‌یی ایران در پایان گفت: این اقدامات از جانب ما یک گام مثبت تلقی می‌شود اما در حد خودش.
اخبار ویژه
از ایران تا لبنان، صدای همدلی و کمکرسانی
تحلیل استراتژیهای محور مقاومت و غرب در تنشهای منطقه‌ای؛
نظرات بینندگان
فیلم و عکس
جدیدترین اخبار پربازدید ها
