به گزارش 598 به نقل از خبرگزاری فارس، پنجمین جلسه از سلسله درس گفتارهای «تمام شدگی مدرنیته و ناتمامی صیرورت انقلاب اسلامی» در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی با حضور محمدحسین رجبی دوانی از اساتید دانشگاه و تحلیلگر تاریخ اسلام برگزار شد.
رجبی دوانی در این جلسه به موضوع «انقلاب اسلامی؛ از عصر نبوی (ص) تا عصر خمینی(ره)» پرداخت و سعی کرد تا به لحاظ تاریخی دست به تبارشناسی انقلاب اسلامی بزند.
امپراتوری روم و ایران دچار انحطاط فرهنگی شده بودند
رجبی دوانی در ابتدای بحث خود گفت: ظهور پیامبر اکرم(ص) در موقعیتی بود که جهان آن روز در یک وضعیت خاصی به سر می برد. در آن روزگار، ظلم و تباهی به حد بالای خود رسیده بود. دو قدرت بزرگ آن زمان یعنی امپراتوری روم و پادشاهی ایران (ساسانیان)، مهمترین مراکز اقتصادی و فرهنگی و تاریخی زمان بودند. البته چین و هند نیز در آن زمان وجود داشتند.
وی اظهار داشت: اما به دلیل اینکه چین و هند در بخشهای حاشیهایتر زمین قرار داشتند، عملا جایی جدی در تقسیم قدرت جهانی نداشتند. اما از سویی دیگر هر دو امپراتوری روم و پادشاهی ساسانیان، دچار انحطاط سیاسی، فرهنگی و اجتماعی شده بود.
این استاد دانشگاه ادامه داد: جنگ بین هر دو قدرت از بیرون و درون وجود داشت. سخت گیریهای مذهبی در هر دو امپراتوری به شدت وجود داشت و موجب شده بود که مردم به ستوه آیند. در ایران دو مذهب ساختگی مانی و مزدک نیز در پاسخ به همین مسئله و همچنین به دلیل فساد و تباهی که در موبدان زرتشت وجود داشت، شکل گرفت و با اقبال عمومی نیز مواجه شد.
وی افزود: اقبال به انوشیروان تا حدی بود کسی که او را در داستانها به عدالتگستری میشناخت برای اینکه بتواند بر این وضع فائق آید کشتار وسیعی به راه انداخت و هزاران نفر از مزدکیان را کشت. در امپراتوری روم نیز کلیسای مسیحیت بر سایر گروهها و نحلههای کوچک مسیحی سخت میگرفت. در هر دوی این حکومتها نیز نظام کاستی و طبقاتی شدیدی وجود داشت.
کارشناس مذهبی رسانه ملی افزود: پیامبر اکرم(ص) و اسلام در این شرایط ظهور کردند. شرایطی که جهان نیازمند یک تکان شدید فرهنگی بود. پیامبر نیز دعوت خود را در ابتدا با ارسال نامه به این دو حکومت بزرگ شروع کرد هرچند آنها از دعوت پیامبر سر باز زدند. البته بعد از پیامبر، حاکمان اسلامی مجدداً این دعوت را عرضه کردند که ایرانیان نیز به سرعت تحت تأثیر آن قرار گرفتند و به اسلام گرویدند. در امپراتوری روم هم بسیاری از مناطق تحت پوشش در آفریقا و آسیا تحت تأثیر اسلام قرار گرفت و مسلمان شدند و امپراتوری روم هم فقط به همان منطقه اروپایی محدود شد.
انقلاب اسلامی ایران جلوهای از انقلاب پیامبر(ص) بود
متخصص تاریخ تمدن و ملل اسلامی با اشاره به شباهت انقلاب اسلامی ایران با انقلاب پیامبر گفت: انقلاب اسلامی نیز در شرایطی ظهور کرد که شبیه انقلاب اسلامی پیامبر(ص) بود. در دوران شروع نهضت انقلاب اسلامی نیز بیدینی محض وجود داشت. ابرقدرتهای شرق و غرب مبلغ بیدینی بودند. درست است که در ظاهر خود را طرفدار مسیحیت و یهودیت نشان میدادند اما از حیث کارکرد و اقداماتی که انجام دادند، چنین موضوعی برداشت نمیشود.
وی تصریح کرد: انقلاب اسلامی در حقیقت جلوهای از انقلاب پیامبر بود. من معتقدم که انقلاب اسلامی اتمام حجتی بود با مردم جهان قبل از ظهور حضرت حجت(عج) که مردم با یک رهبر الهی و حکومت مبتنی بر دین آشنا شوند. برای همین هم بود که امام(ره) در دوران اول انقلاب، به قول و فعل پیامبر استناد زیادی میکرد که نامه امام به گورباچف یعنی یکی از دو ابرقدرت بزرگ جهان خود، یکی از همین استنادها است.
کارشناس و تحلیلگر تاریخ اسلام یادآور شد: البته تا انقلاب اسلامی جایگاه جهانی خود را آنگونه که باید به دست بیاورد زمان میبرد هرچند تا همین جا هم تأثیرات زیادی در جهان داشته است. تا قبل از انقلاب ایران صحبت از حضور دین در عرصه اجتماعی و سیاسی وجود نداشت. در ایران اگر حکومت پهلوی اندکی دیگر ادامه می یافت اساسا چیزی به نام هویت دینی مردم باقی نمیماند.
وی عنوان کرد: رژیم شاهنشاهی، تاریخ کشور را از قمری به شمسی تغییر داد، میخواست زبان ما را هم تغییر دهد، تعطیلی روز جمعه را میخواست مانند کشورهای اروپایی به یکشنبه تغییر دهد، جشن هنر شیراز را برگزار کرد که این مراسم به قدری مبتذل بود که سفیر وقت انگلیس در ایران گفت اگر این جشن در انگلستان برگزار میشد، مردم تا چندین روز به خیابانها ریخته و شهر را به آشوب میکشاندند. اما انقلاب اسلامی موجب شد که هویت دینی ایرانیان همچنان ادامه یابد.
قیام امام حسین(ع) موجب شکست تفکرات غلط در جهان اسلام شد
رجبی دوانی در بخش دیگری از سخنان خود به شباهت های انقلاب اسلامی ایران با قیام امام حسین(ع) پرداخت و گفت: در قیام امام حسین(ع) ایستادگی در برابر ظلم زمان را شاهدیم. تکلیف برای حفظ اسلام و اعتقادات دینی ایجاب میکرد که امام حتی جان خود را در این راه بدهد. بسیاری از مردم به امام حسین(ع) میگفتند به سمت کوفه نروید، آنها نگران جان امام بودند در حالی که امام دنبال ادای تکلیف بود حتی اگر جانش را هم در این راه بدهد.
وی ادامه داد: نتیجه ظاهری قیام امام حسین(ع) آن بود که گفته شود ایشان شکست خوردهاند اما گذشت زمان نشان داد که پیروز واقعی میدان امام حسین(ع) بودهاند. چرا که امام به هدفی که میخواست برسد، یعنی زنده نگه داشتن اسلام رسیده بود. امام با قیام خود این تفکر غلط را در جهان اسلام شکست که نباید در مقابل حکومت جور ایستاد. به همین علت است که پس از ایشان قیامهای دیگری علیه حکومت جور شکل گرفت.
دو مؤلفه اساسی در تشکیل حکومت دینی
این استاد دانشگاه ادامه داد: انقلاب اسلامی ایران هم از این زاویه شبیه قیام امام حسین(ع) است. در دوران امام خمینی (ره) نیز حکومت جوری وجود داشت که امام در برابر آن به پا خواست. حتی اگر مردم ایران با امام خمینی (ره) همراهی نمی کردند باز هم امام کار خودش را به تنهایی انجام می داد. البته هر حکومت حقی نیازمند حداقل دو مؤلفه اساسی است: یکی رهبری الهی و دوم پشتوانه مردمی. حضرت امیر(ع) به این دلیل نتوانست بعد از پیامبر(ص)، حکومت تشکیل دهند که پشتوانه مردمی نداشتند. اما امام خمینی (ره) وقتی انقلاب خود را شروع کرد مردم به سمت او رفتند و لذا بر ایشان تکلیف شد که حکومت جور را ساقط کرده و حکومت الهی تشکیل دهند. بنابراین نقش مردم در انقلاب، نقش اساسی است. درست است که مردم به رهبر الهی، «مشروعیت» نمی دهند اما اگر مردم نباشند اساساً نمیتوان تشکیل حکومت الهی بود.
شباهت توطئههای ضد انقلاب اسلامی ایران به فتنههای صدر اسلام
استاد تاریخ تمدن و ملل اسلامی در بخش دیگری از سخنان خود بیان داشت: من معتقدم که انقلاب اسلامی ایران، دورههای مختلفی از تاریخ صدر اسلام را در خود جای داده است. یعنی بسیاری از حوادثی که در صدر اسلام به وقوع پیوست در این مدت سی و چند سال از انقلاب اسلامی نیز واقع شد. البته از حیث «نتایج» متفاوت از تاریخ صدر اسلام بود. آن هم به این دلیل که مردم ایران مردمی هوشیار و بابصیرت بوده و هستند.
وی اظهار داشت: جنگی شبیه جنگ جمل و فتنههای دوران حکومت حضرت امیر(ع) در دوران انقلاب ما هم رخ داد. منتها چون مردم بصیر بودند آن نتایج به بار نیامد. حضرت امیر(ع) در جنگ جمل و فتنهها پیروز شدند اما پایگاه مردمی حضرت پس از آن به دلیل بیبصیرتی مردم سست شد در حالی که در انقلاب ایران بر عکس، فتنه ها موجب استحکام پایه های حکومت شد. آن هم به دلیل حضور مردم و بصیرت آنها.
رجبی دوانی در پایان سخنان خود گفت: انقلاب اسلامی ایران نیازمند آن است که اهل فکر و اندیشه همواره در صحنه حاضر باشند و از آن دفاع کنند. دشمنان انقلاب خوف آن دارند که اگر این انقلاب پا بگیرد و جهانی شود، میتواند تمدن نوین اسلامی را به وجود آورده و در نتیجه تمدن غربی را کنار بزند.
وی عنوان کرد: با همه ابزارهایی که غرب در دست دارد درصدد جلوگیری از صدور انقلاب اسلامی هستند. هر چند انقلاب اسلامی کار خودش را کرد و بیداری اسلامی که امروزه مشاهده میکنیم از نتایج آن است. بنابراین اقدامات غرب در برابر ایران همه از روی درماندگی و بیچارگی است. غرب خودش را در برابر اسلام باخته است.
به گزارش فارس، جلسه بعدی درسگفتارهای انقلاب اسلامی، شنبه آینده، با حضور «ابراهیم فیاض» و با موضوع «انقلاب اسلامی و ضد انقلاب اسلامی» در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی برگزار خواهد شد.