سبحانی:کسی نیست که به نفعش کناربکشم

به گزارش 598، حسن سبحانی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی و کاندیدای یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در گفت‌وگوی تفصیلی با خبرنگار سیاسی خبرگزاری تسنیم درباره علت کاندیدا شدن در انتخابات ریاست جمهوری اظهار داشت: جمهوری اسلامی نیازمند به این است که توسط نسلی که در خود این انقلاب رشد کرده‌اند و به برکت این جمهوری فرصت خدمت‌گذاری در مجامع و مقاطع مختلف به دست آورده‌اند به آن خدمت کنند و با توجه به نامناسب بودن شرایط اقتصادی کشور و تجربه‌ طولانی‌ام در مجلس، تصمیم گرفتم کاندیدا شوم.

وی با بیان اینکه اعلام کاندیداتوری در انتخابات تصمیم شخصی خودش بوده، تصریح کرد: ممکن است افرادی در مراحل مختلف  به انسان پیشنهادی کنند ولی تصمیم را خودم گرفتم و نمی‌توانم بگویم که این تصمیم محصول پیشنهاد عده زیادی از کسانی است که مثلاً مشهور هستند یا موضوعیت دارند، مطالعه کردم و فکر کردم که می‌توانم در این زمینه خدمت کنم، لذا اعلام کردم.

نماینده سابق مجلس با بیان اینکه قائل به ائتلاف یا کنار رفتن فردی به نفع فرد دیگری نیستم، اعلام کرد: من قائل به ائتلاف یا کنار رفتن اندیشه‌ای به نفع اندیشه دیگر هستم و کسانی که برای کاندیداتوری مطرح هستند را به لحاظ قرابت به این باورها خیلی نزدیک نمی‌بینم لذا موضوعیت پیدا کرد که خودم را مطرح کنم و بدیهی است که اگر در آینده فردی به لحاظ اندیشه‌ای با آنچه که من فکر می‌کنم، قرابت و نزدیکی داشته باشد و از من اصلح‌تر باشد، اصولا هیچ موضوعیتی برای حضورم وجود ندارد.

سبحانی در تشریح اندیشه‌هایش گفت: سیاست، فرهنگ و اقتصاد یک مقوله در هم تنیده و یک واحد با وجوه مختلف هستند و قابل تفکیک از هم نیستند؛ شما وقتی که یک مقوله‌ای را در اقتصاد دنبال می‌کنید، باید از فرهنگ و سیاست پشتیبانی شود بنابراین یک تفکر واحد اقتصادی، سیاسی و فرهنگی را باید تعقیب کرد و اصلاحات مورد نیاز در قوانین نیز باید با یک تفکر واحد دنبال شود.

وی نام دولتش را دولت قانون معرفی کرد و تصریح کرد: دولت قانون، گفتمانش اصول و مبانی قانون اساس است و قوانین ذیل قانون اساسی را دولت‌ها باید اجرا کنند و سعی کنند که به خوبی اجرا کنند و آنچه را که محل نقدشان است و یا دچار ایراد می‌بینند، باید از طریق مجلس اقدام و اصلاح کنند.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه برنامه‌هایش را برای اداره دولت مدون کرده است، خاطرنشان کرد: ضرورتی نمی‌بینم که اعضای هیئت دولت را معرفی کنم زیرا کشور ما به صورت حزبی اداره نمی‌شود و این دست موارد را در زمان خودش باید تصمیم گرفت.

این نماینده سابق مجلس درباره کلید واژه انتخابات آزاد اظهار داشت: من به تشکیلات برگزار کننده انتخابات در جمهوری اسلامی اعتماد دارم و معتقدم که در انتخابات تقلب صورت نمی‌گیرد و حتی در انتخابات‌هایی که کاندیدا بودم، حتی بازرس سر صندوق‌ها رای نفرستادم.

سبحانی در پاسخ به سوالی در مورد موضعش در قبال جریان فتنه و انحراف گفت: به این علت که پنج سال است دیگر نماینده مجلس نیستم، در جریان ریز اطلاعات نیستم اما هر جریان و فردی که خلاف موازین قانونی در کشور اقدام کند، به نسبت تخلفی که باید در قبال کسانی که ناظر بر حسن اجرای قانون هستند، پاسخگو باشند. این حرف به این معناست که عدول از قانون و تخلف و تلاش برای آشفته کردن اوضاع، امر پسندیده‌ای نیست و به شدتی که از آن برخوردار باشد، مجازات متناسب با جرم ارتکابی را می‌طلبد.

وی درباره اتفاقات و بی‌اخلاقی‌های رخ داده در مجلس تصریح کرد: روابط بین قوا کاملا تعریف شده است، قوه مقننه باید قانون‌گذاری کند که می‌کند، دولت باید این قوانین را بدون کم و کاستی اجرا کند و اگر به بخشی و یا همه آن ایراد دارد، باید از طریق تقدیم لایحه تلاش کند آن قانون را اصلاح کند و قوه‌قضاییه هم موظف است از طریق نظارت مستمر بر حسن اجرای قوانین و مجازات متخلفین از قانون به قوه مجریه کمک کند، یعنی قوه مجریه از یک طرف باید از مقننه دائم بطلبد که قانون کارآمد تصویب کند و از قوه قضاییه دائم بخواهد که بر حسن اجرای قوانینی در دستگاه ‌های دولتی نظارت کند و متخلف را مجازات کند.

استاد دانشگاه تهران در ارتباط بازگشت به نظام پارلمانی گفت: ما از نظر حزبی ضعیف هستیم و در کشوری که از نظر حزبی ضعیف است، اصولا مجلس از مزایای یک نظام حزبی برخوردار نیست و دچار تشتت است و افراد بر حسب تشخیص روزشان تصمیم می‌گیرند و کار انتخاب رئیس‌جمهور به مجالسی از این دست واگذار کردن، کارآمدی را رقم نمی‌زند.

نماینده سابق مردم دامغان در مجلس استعفای دسته جمعی نمایندگان مجلس ششم را سخت‌ترین لحظه در دوران نمایندگی خود دانست و افزود: در همان زمان من تذکری به رئیس مجلس داده بودم که مطابق آیین نامه به جریان انداختن استعفا باید به گونه‌ای باشد که مجلس از رسمیت نیفتد و این مورد در مذاکرات همان روزها وجود دارد.

سبحانی شعار دولتش را "اقتصاد بدون ربا، همراه با قانون‌گرایی، حق‌جویی و اخلاق محوری" اعلام کرد و درباره اقتصاد بدون ربا گفت: هر کس بخواهد دولت تشکیل دهد و به این اعتقاد داشته باشد که در مدت کوتاهی مشکلات اقتصادی و غیره را بر طرف می‌کند، نگاه واقع بینانه‌ای ندارد اما اگر امکان‌پذیر نبود، خداوند حرف بیهوده نمی‌زند و پس عملی است و اگر عملیاتی نشده، باید آسیب‌شناسی شود.

متن کامل این گفت‌وگوی تفصیلی را در ادامه می‌خوانید:

* تسنیم: در ابتدای این جلسه می‌خواستیم با توجه به اینکه حدود دو ماه از راه‌اندازی خبرگزاری تسنیم گذشته، نظر شما را در خصوص این خبرگزاری بدانیم.
- سبحانی: بسم الله الرحمن الرحیم، خبرگزاری تسنیم ، خبرگزاری تازه تأسیسی است و فعالیتش را تازه آغاز کرده است و به من لحاظ پیامک‌هایی که دریافت می‌کنم، از همان آغاز فعالیت در جریان خبرهایی که تولید می‌کند، هستم.

سرعت در ارسال خبرهای کوتاه و یا تیتر خبرها و تنوع برای من خیلی دیدنی است و توجه من را بیشتر جلب کرده است. من به لحاظ اینکه از جاهایی دیگر کمتر پیامک دریافت می‌کنم، امکان مقایسه ندارم، اما از کار خبری معطوف به تشکل‌هایی که مسائل انقلابی و اسلامی برایشان اصالت دارد و با کیفیتی و زمانی متناسب منتشر می‌شود، احساس خوبی دارم که از این حیث هم خوشحالم و هم آرزوی توفیق دارم.

* تسنیم: در مورد تفکیک آقایان و خانم‌ها که در خبرگزاری ایجاد شده است، چه نظری دارید؟
- سبحانی: در حقیقت هر قدر محیط کار برای کسانی که در آن کار می‌کنند، راحت‌تر باشد، قاعدتاً قابل دفاع‌تر است و از این لحاظ که فردی در ساعات طولانی کار، احساس راحتی کند، کارش را دقیق و درست انجام می‌دهد و این تفکیک محیط کاری خانم‌ها و آقایان می‌تواند الگوی خوبی باشد و جزو شعائر و باورهای ما هم هست.

* تسنیم: آقای دکتر چند سؤال از حضور شما داریم و اگر اجازه بدهید، سوالات ابتدایی را در مورد معرفی خود حضرتعالی انتخاب کنیم؛ برای اینکه شما داوطلب کاندیداتوری هستید و مردم علاقه‌مند هستند که با شما بیشتر آشنا شوند. سوالات مقدماتی مشخصاً این است که سن شما چقدر است و الان در کجا مشغول هستید و چه سوابق اجرایی در جمهوری اسلامی داشته‌اید؟
- سبحانی: اولاً بسیار ممنونم که این فرصت در اختیار من گذاشته شد و توانستم در خبرگزاری تسنیم با دوستان خوب قدیمی خودم دوباره دیدار کرده و آن‌ها را زیارت کنم؛ همچنین با دوستان جوان‌تر. فرصت مغنتمی است. من متولد سال 32 هستم و 58 یا 59 سال سن دارم و معلم اقتصاد در دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران هستم.

* تسنیم: سه دوره نماینده مجلس بودید؟
- سبحانی: سه دوره و در ادوار پنجم، ششم و هفتم نماینده مجلس بودم. قبل از آن در دوره‌ای که آقای لاریجانی و میر‌سلیم وزیر فرهنگ و ارشاد بودند، به مدت سه سال و نیم معاون پژوهشی و آموزشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، قبل از آن هم مدیر‌کل تبلیغات دولت‌ و همچنین قائم مقام معاون پژوهشی و مدیر‌کل امور پژوهشی دانشگاه تهران بودم. در سال‌های بعد از انقلاب مشغله‌هایی داشتم.

***اولین دکترای اقتصاد بعد از انقلاب هستم***

* تسنیم: آقای دکتر! شما اولین دکترای اقتصاد هستید که فارغ‌التحصیل شدید؟
- سبحانی: بعد از انقلاب که دانشگاه‌ها تعطیل شده بود و دوره‌های دکترا راه‌اندازی شد، من زودتر از بقیه فارغ‌التحصیل شدم.

* تسنیم: این اولین باری است شما تصمیم می‌گیرید در انتخابات ریاست جمهوری کاندیدا شود؟
- سبحانی: بله.

* تسنیم: چه شد که در این دوره به فکر ریاست جمهوری افتادید؟
- سبحانی: شرایط کشور و شرایط فرد تعیین کننده است. در این زمینه همانطور که مستحضرید، جمهوری اسلامی نیازمند به این است که نسلی که در خود این انقلاب بالیده‌اند و به برکت این جمهوری فرصت خدمت‌گذاری در مجامع و مقاطع مختلف به دست آورده‌اند، به آن خدمت کنند و شرایط اقتصادی هم شرایط مناسبی نیست و از طرف دیگر هم تجربه طولانی من در مجلس در برخی از کارهایی که زمینه‌های فرهنگی و سیاسی بوده ایجاب می‌کند که این به اصطلاح تجربیات با آن مقوله علمی در خدمت این مرحله از جمهوری اسلامی قرار بگیرد و لذا اعلام کردم که کاندیدا هستم.

***خودم تصمیم گرفتم کاندیدا شوم***

* تسنیم: کسانی به شما برای کاندیدا شدن پیشنهاد کردند؟ با افرادی برای کاندیداتوری مشورت کردید؟
- سبحانی: البته به طور معمول افرادی در مراحل کم و زیاد حکومتی، ممکن است که به انسان پیشنهاد کنند ولی تصمیم را خودم گرفتم و نمی‌توانم بگویم که این تصمیم محصول پیشنهاد عده زیادی از کسانی است که مثلاً مشهور هستند یا موضوعیت دارند، مطالعه کردم و فکر کردم که می‌توانم در این زمینه خدمت کنم، لذا اعلام کردم و بدیهی است که پس از اعلام هم با بعضی‌ها به هر حال ممکن است صحبت‌هایی کرده باشم.

* تسنیم: آقای دکتر! عده قابل توجهی از کسانی که در این مرحله کاندیدا می‌شوند، احتمال کنار کشیدن‌شان وجود دارد. الان حدود 6 نفر که قطعی اعلام کردند؛ برخی هم گفتند که ما آمدیم ولی فلانی بیاید، ما کنار می‌رویم. شما چه کار می‌کنید؟ قرار است به نفع کسی کنار بروید و یا نه، تا آخر در عرصه هستید؟
- سبحانی: من قائل به ائتلاف یا کنار رفتن فردی به نفع فرد دیگری نیستم. من قائل به ائتلاف یا کنار رفتن اندیشه‌ای به نفع اندیشه دیگر هستم و آنچه که در عرصه اقتصاد، سیاست و فرهنگ فکر می‌کنم و وضعیت بنده هم طوری است که به اصطلاح جعبه سیاهی نیستم که گفته و فکرم نگفته شده باشد، بلکه در موارد فراوان کتاب نوشتم و مصاحبه کردم و در مجلس هم صحبت کردم.

***اگر کسی به لحاظ اندیشه‌ای اصلح‌تر از من باشد، کنار می‌کشم***

در واقع مواضع مشخصی دارم که در گذشته گفته شده است. عزیزانی که تا به حال در معرض مطرح شدن هستند را به لحاظ قرابت به این باورها خیلی نزدیک نمی‌بینم. از این جهت موضوعیت پیدا کرد که خودم را مطرح کنم. بدیهی است که اگر در آینده فردی به لحاظ اندیشه‌ای با آنچه که من فکر می‌کنم، قرابت و نزدیکی داشته باشد و از من اصلح‌تر باشد، اصولاً هیچ موضوعیتی برای حضورم وجود ندارد، یعنی هیچ حجتی ندارم که بمانم‌ ولی این باید به لحاظ اندیشه‌ای باشد نه فرد.

* تسنیم: اندیشه اقتصادی یا سیاسی؟
- سبحانی: اقتصادی، سیاسی، فرهنگی. همانطور که عرض کردم مسایل کشور مسایل کلان است و فقط شامل اقتصاد نیست.

* تسنیم: مثلاً در عرصه سیاسی اندیشه خاص شما چیست و مؤلفه‌هایی که اندیشه شما را از اندیشه‌های دیگری که الان هستند، متمایز می‌کند، چیست؟
- سبحانی: سیاست، فرهنگ و اقتصاد یک مقوله هستند؛ یک مقوله در هم تنیده و یک واحد با وجوه مختلف هستند و قابل تفکیک از هم نیستند.

شما وقتی که یک مقوله‌ای را در اقتصاد دنبال می‌کنید، باید پشتیبان آن، فرهنگ و سیاست باشد و آنچه در سیاست دنبال می‌کنید، باید با فرهنگ و اقتصاد پشتیبانی شود، بنابراین وجوه جدا از هم را نمی‌شود دنبال کرد.

من قوانینی که در کشور حاکم است را باید مد نظر بگیرم و آنچه که احتیاج به اصلاح دارد را دنبال کنم و در آن اصلاحات یک تفکر واحد اقتصادی، سیاسی و فرهنگی را تعقیب کنم، بنابراین صحبت از وجه تفکیکی از اقتصاد و فرهنگ، شاید موضوعیت نداشته باشد.

* تسنیم: قوانینی که فرمودید اصلاح بشود، قوانین جاری است یا به قانون اساسی هم ممکن است مربوط شود؟
- سبحانی: نه، گفتمانی که ما دنبال خواهیم کرد، اصول و مبانی قانون اساسی است و عرض کردم که دولت قانون گفتمانش اصول و مبانی قانون اساس است. قوانین ذیل قانون اساسی را دولت‌ها باید اجرا کنند و سعی کنند که به خوبی اجرا کنند و آنچه را که محل نقدشان است و یا دچار ایراد می‌بینند، باید از طریق مجلس اقدام و اصلاح کنند.

* تسنیم: آقای دکتر! شما شخصیت محجوب و نجیبی دارید. فکر می‌کنید در کوران انتخابات که بعضاً بد اخلاقی‌هایی هم دیده می‌شود، بتوانید دوام بیاورید؟
- سبحانی: به نظر من قالب نیست. ما ده‌ها میلیون نفر انسان‌های اخلاقی و طرفدار اصول انقلاب اسلامی و اصول اخلاقی داریم و بزرگوارانی مثل شما (خبرگزاری تسنیم ) هستند‌ که فلسفه حضور و فعالیت‌تان برای ترویج همین امور درست و اخلاقی است. من مطمئنم که توده‌های مردم پشتیبان اصول اخلاقی و انسانی انقلاب هستند و در زمان خودش آن قدر می‌توانند از این اصول و نه از افرادش حمایت کنند که این بد اخلاقی‌ها را بشکنند.

* تسنیم: در انتخابات اگر لازم باشد، افشاگری خواهید کرد؟
- سبحانی: افشاگری یعنی چی؟ (با خنده)

* تسنیم: مانند همان‌هایی که در انتخابات‌های قبلی بوده‌اند؟
- سبحانی: ما به هر حال یک کار ایجابی را باید انجام دهیم. به نحوی که همان چند ماه فعالیت انتخاباتی به سهم خودش در تنویر افکار عمومی و ترویج اصول انقلاب و فرهنگ عمومی موثر باشد، بنابراین مسائلی که تراز انتخابات را پایین می‌آورد را حتما همه باید از آن اجتناب کنیم.

* تسنیم: آقای دکتر! فرمودید که ائتلاف به معنای کنار کشیدن فرد به نفع فرد دیگر را قبول ندارید. الان در بین اصولگرایان ائتلافی به نام ائتلاف سه‌گانه وجود دارد. اگر پیشنهاد شود، به این جمع می‌‌پیوندید و یا خودتان درصدد هستید که پیشنهاد دهید در کنار آقای قالیباف، حداد و ولایتی باشید؟
- سبحانی: ببینید آنچه برای من اصالت دارد، اندیشه مکتوب، مرام و برنامه است. تاکنون من همچنین مواردی را از جایی ندیده‌ام، اگر ببینم، بررسی می‌کنم.

***برنامه‌هایم مدون است***

* تسنیم: خود شما فرمودید که برنامه‌هایتان مدون است، درست است؟
- سبحانی: بله، مدون است.

***برای همه امور برنامه دارم***

* تسنیم: طیف قالب برنامه‌هایتان اقتصادی است؟
- سبحانی: نه، همانطور که بارها عرض کردم، برنامه دولت برنامه‌ای برای همه مسائل کشور حیات سیاسی و اجتماعی کشور است، بنابراین اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است و همه امور را در بر می‌گیرد. مضافاً اینکه فراموش نکنیم که کشور جدیدی نمی‌خواهد تأسیس شود. کشور با قوانین، ارکان و نهادهای خودش اداره می‌شود، بنابراین برنامه‌‌ها باید جستجو‌گر کاستی‌ها و روزنه‌هایی باشد که در راه کارآمدتر کردن وضعیت فعلی به کار می‌رود. نباید اشتباه شود که یک نفر می‌آید و همه امور را می‌خواهد کنار بزند و فقط حرف‌های خودش را اعمال کند، بلکه در کشور قانون حاکم است.

* تسنیم: هیئت دولت چه؟ قبل از انتخابات مشخص خواهید کرد؟
- سبحانی: ببینید در کشوری که احزاب فعال نیستند و تشکل سیاسی خیلی زیاد معنادار نیست، در حقیقت خیلی قابل پیش‌بینی نیست.

آنچه که به نظر می‌آید، این است که بعید است که قبل از این که کار به نتیجه برسد، ضرورت داشته باشد تا افرادی معرفی شوند. در هر حال اگر در ادامه راه شرایطی فراهم شود که فرد احساس کند که یک یا چند نفری از افرادی را که می‌خواهد به کار گیرد را به دلایلی اعلام کند، این را در زمان خودش باید تصمیم بگیرد. من در این زمینه نفیاً و اثباتاً نظری ندارم.

***من به مجریان انتخابات در جمهوری اسلامی اعتماد دارم***

* تسنیم: حدود یک ماه پیش در کشور کلید واژه‌ای مطرح شد که در ابتدا چهره‌های مشخصی که مخالف نظام هستند، آن را مطرح کردند و بعد چهره‌هایی در داخل آن را پیگیری کردند و آن هم "انتخابات آزاد" بود. می‌خواستیم نظرتان را در مورد "انتخابات آزاد" بپرسیم و مشخصاً موضع شما نسبت به آن چیست و فکر می‌کنید این "انتخابات آزاد" تفاوتش با دیگر انتخابات‌‌هایی که ما برگزار کرده‌ایم، چیست؟
- سبحانی: ببییند چون من به دفعات در انتخابات مجلس شورای اسلامی شرکت کرده‌ام، شاید از این حیث تجربیاتی دارم. اگر شما تحقیق کنید، می‌بینید که من در اکثر قریب به اتفاق انتخابات‌هایی که شرکت کردم، حتی بازرس سر صندوق نفرستادم.

من به تشکیلاتی که در جمهوری اسلامی انتخابات برگزار می‌کند، اعتماد دارم و تصمیمات آن‌ها در مجموع قرین به صحت است و با مواردی که می‌فرمایید به اصطلاح سر و سّری ندارم و معتقد نیستم که انتخابات در داخل کشور ما مشکلاتی دارد.

***معتقدم در انتخابات تقلب نمی‌شود***

* تسنیم: علت اینکه این مسئله مطرح می‌شود را شما چه می‌دانید؟
- سبحانی: البته منویات‌خوانی نمی‌توانم کنم، اما ممکن است هر کسی به نیتی و هدفی مسئله را تعریف کند ولی آنچه که برای ما اصالت دارد، این است که من به تشکیلات برگزار کننده انتخابات اعتقاد دارم و معتقدم که در انتخابات تقلب صورت نمی‌گیرد.

* تسنیم: آقای دکتر! سوالی که غالبا مطرح می‌شود و خیلی از کاندیداها هم اظهار‌نظر می‌کنند، این است که نظرشان را در رابطه با وجود جریان‌هایی مثل فتنه و انحراف بیان می‌کنند، شما قائل به وجود این جریان‌ها هستید؟
- سبحانی: ببینید هر جریانی، فکری و فردی که خلاف موازین قانونی در کشور اقدام کند، به نسبت تخلفی که باید در قبال کسانی که ناظر بر حسن اجرای قانون هستند، پاسخگو باشند.

این حرف به این معناست که عدول از قانون و تخلف و تلاش برای آشفته کردن اوضاع، امر پسندیده‌ای نیست و به شدتی که از آن برخوردار باشد، مجازات متناسب با جرم ارتکابی را می‌طلبد.

باید نهادهای ذکور هر کدامشان به این مقولات توجه کنند و وظایفشان را عملی کنند که این یک حرف کلی است ولی اگر بخواهد در مورد مسائل ریز صحبت شود، انسان باید در مورد آن مسائل اطلاعات داشته باشد. من یک معلم دانشگاه هستم که در 5 سال گذشته دیگر نماینده مجلس نبودم و در ریز مسائلی که در این امور می‌گذرد، قاعدتا آنقدر اشراف ندارم که به قضاوت برسم اما اصل همان است که خدمت شما عرض کردم.

* تسنیم: امام خمینی(ره) جمله‌ای دارند که دانشگاه در رأس امور است، بالاخره در اتفاقاتی در سال 88 در کشور ما افتاد و یکی از تحول‌پذیرترین و یا شاید یکی از تحول‌آفرین‌ترین بخش‌های نظام همین دانشگاه‌ها بودند. ‌این قاعده‌ای که شما گفتید، همین عدول از قانون و این‌ها، مشخصاً در سال 88 اتفاق افتاد یا خیر؟
- سبحانی: من معتقدم هم قبل از انتخابات و هم بعد از انتخابات عدول از قانون اتفاق افتاد.

* تسنیم: می‌شود بفرمایید که در کدام بخش‌ها و کجا؟
- سبحانی: اگر بخواهم ریزبه‌ر‌یز وارد شوم، باید بروم برنامه زمانی بیاورم، ولی به اصطلاح هر نوع تخلف از قانون و هر موقعی که اتفاق افتاده، به نحوی که آن تخلف از نظر قانون جرم شناخته می‌شود، باید مجازات شود و دستگاهی که مسئول این کار است، بایستی وظیفه‌اش را انجام می‌داد و یا انجام دهد.

* تسنیم: شما فرمودید که متولد سال 1332 هستید، درست است؟
- سبحانی: بله.

* تسنیم: سایت ویکیپدیا شما را متولد 133 درج کرده است که البته قابل اصلاح است از سوی مسئولین این سایت. (‌خنده) ‌در رابطه با اتفاقات اخیری که در مجلس افتاد، می‌خواستیم نظرتان را بدانیم. بالاخره رهبر انقلاب از این مسئله به عنوان بد‌اخلاقی یاد کردند. نظر شما چیست؟ فکر می‌کنید اگر قوا بخواهند اختلافی داشته باشند، شکل آن چگونه است، با چه شکلی می‌توانیم اختلاف‌سلیقه‌ها را بررسی و پیگیری کنیم و اصلاً جای آن در صحن علنی مجلس هست یا خیر؟
- سبحانی: در حکومت اعمال سلیقه بازگشت به دوران طایفه‌گری است. جامعه‌ای که با قانون اداره می‌شود، اصلا جایی برای اعمال سلیقه در آن نباید باشد. چون افراد، سلایق مختلف دارند و هر کس به طور منطقی دوست دارد سلیقه خودش را اعمال کند، ولی کسانی که در حکومت منصب می‌گیرند، باید تمکین به قاعده اداره حکومت کنند که قانون است.

روابط بین قوا کاملا تعریف شده است، قوه مقننه باید قانون‌گذاری کند که می‌کند، دولت باید این قوانین را بدون کم و کاستی اجرا کند و اگر به بخشی و یا همه آن ایراد دارد، باید از طریق تقدیم لایحه تلاش کند آن قانون را اصلاح کند و قوه قضاییه هم موظف است از طریق نظارت مستمر بر حسن اجرای قوانین و مجازات متخلفین از قانون به قوه مجریه کمک کند، یعنی قوه مجریه از یک طرف باید از مقننه دائم بطلبد که قانون کارآمد تصویب کند و از قوه قضاییه دائم بخواهد که بر حسن اجرای قوانینی در دستگاه‌های دولتی نظارت کند و متخلف را مجازات کند.

این‌ها مسائل تعریف شده است و این طور نیست که بگوییم که قوه مجریه از جایی دیگری است، این‌ها دانه‌های یک تسبیح هستند و با هم ربط دارند که اگر این مسایل رخ دهد، جایی برای بروز سلایق یا اعمال آن باقی نمی‌ماند که واقعا هم به همین دلایل و دلایل بسیار دیگری بود که گفتم.

***در برخی موارد قبح عدم رعایت قانون ریخته است***

اگر خدا کمک بکند و مردم یاری بکنند، می‌خواهم دولتی را به نام دولت قانون تشکیل بدهم، چون معتقدم با قانون حتی در کشورهای توسعه‌نیافته مستقیم می‌شویم. آنچه که در کشور ما  می‌گذرد، عمدتاً فراتر از این مقوله است، عدم رعایت قانون اگر در چند سال گذشته قبیح می‌کند. الان متاسفانه در برخی از موارد قبح عدم رعایت قانون هم ریخته است و این یک ضایعه بزرگی برای کشور است.

* تسنیم: مقصر کیست؟
- سبحانی: در این موضوعات باید بگردیم در هر مورد خاص بسنجیم مقصر کیست و آن مورد خاص را بررسی کنیم.

***نظام پارلمانی در شرایط فعلی کارامد نیست***

* تسنیم: در چند وقت اخیر اختلافاتی بین قوا پیش آمد، به خصوص بین قوای مجریه و مقننه که برخی معتقدند این اختلافات را شاید بتوان از طریق بازگشت به نظام پارلمانی و نخست‌وزیری حل کرد، شما معتقد به این موضوع هستید؟
- سبحانی: من در شرایط فعلی ایران نظام پارلمانی را کارآمد نمی‌بینم. تأسیس نظام پارلمانی به این معنا که مجلس رئیس‌جمهور را تعیین کند. ببینید ما یک کشوری هستیم که احزاب فعال و دارای سابقه نداریم.

ضمن احترام و قدردانی از احزابی که فعالیت می‌کنند، چون وجود احزاب برای کشوری که پارلمان دارد، ضروری است اما این موضوع قابل کتمان نیست که تبلور حضور احزاب در هنگام انتخابات است.

شما کمتر می‌بینید که حزبی در 4 سالی که یک دولت بر سر کار است، در امور مختلف اظهار‌نظر کند، بنابراین ما از نظر حزبی ضعیف هستیم و در کشوری که از نظر حزبی ضعیف است، اصولا مجلس از مزایای یک نظام حزبی نیست و دچار تشتت است و افراد بر حسب تشخیص روزشان تصمیم می‌گیرند و کار انتخاب رئیس‌جمهور به مجالسی از این دست واگذار کردن، کارآمدی را رقم نمی‌زند، البته اگر توسعه کشور انشالله بیشتر شود، به نحوی که برخی از این کاستی‌هایی که عرض کردم، به صورت نهادی حل شود، آن موقع معنادارتر می‌شود که به عملیاتی کردن این مقوله‌ها بیشتر فکر کنیم.

***نام, گفتمان و شعار دولت حسن سبحانی***

* تسنیم:‌ شعار انتخاباتی شما "دولت قانون" خواهد بود؟
- سبحانی: اسم دولت، دولت قانون است.

* تسنیم:‌ شعار انتخاباتی شما چیست؟
- سبحانی: گفتمان من "دولت قانون، مبانی و اصول قانون اساسی" است و شعار دولت هم "اقتصاد بدون ربا، همراه با قانون‌گرایی، حق‌جویی و اخلاق محوری" است.

* تسنیم:‌ طولانی نیست؟
- سبحانی: به هر حال همین است.

* تسنیم:‌‌ در این مدتی که اعلام کاندیداتوری کردید، دیدار انتخاباتی با احزاب، گروه‌ها و شخصیت‌های مطرح داشته‌اید؟
- سبحانی: ممکن است با تعداد کمی از اشخاص صحبت کرده باشم ولی با حزب و گروهی نبوده است.

* تسنیم:‌ گفتمانی که شما انتخاب کردید، چه رابطه‌ای با پیشرفت، عدالت و مقاومت دارد؟
- سبحانی: پیشرفت و عدالت وقتی شکل می‌گیرد و مورد وفاق است و به لحاظ بنیادین از جوهره انقلاب اسلامی سیراب می‌شود که از قانون اساسی سرچشمه بگیرد، بنابراین وقتی می‌گوییم گفتمان اصول و مبانی قانون اساسی، یعنی آنچه که تحت عنوان پیشرفت، عدالت و یا هر مفهوم دیگری که دنبال می‌کنیم، باید از جوهره قانون اساسی سیراب شود و این موارد ربط غیر قابل تفکیکی با یکدیگر دارند.

***استعفای دسته‌جمعی نمایندگان مجلس ششم برایم سخت بود***

* تسنیم:‌ سخت‌ترین لحظات شما در مجلس چه بود که اعصاب شما به شدت خورد شده باشد؟
- سبحانی: 12 سال هم لحظات مسرت‌بخش و هم لحظات تلخ زیاد دارد و باید به آن تامل کرد، اما در جایی هم گفتم که استعفای دسته جمعی نمایندگان مجلس ششم برای من سخت بود. به هر حال عواملی منجر به چنین پدیده‌ای در سیاست ایران می‌شود که صحت و سقم آن عوامل را ما نمی‌دانیم اما آنچه که در آن صحن رخ می‌داد، برای کشوری که با پارلمان اداره می‌شود، گوارا نبود.

* تسنیم:‌ ‌ شما اعتراض کردید؟
- سبحانی: به استعفا که نمی‌شود اعتراض کرد. افراد حق دارند استعفا بدهند و آنها از حق خودشان استفاده کرده بودند‌ البته من تذکری به رئیس مجلس داده بودم که مطابق آیین‌نامه به جریان انداختن استعفا باید به‌گونه‌ای باشد که مجلس از رسمیت نیفتد و این مورد در مذاکرات همان روزها وجود دارد.

لحظات شیرین هم بسیار زیاد است. بعضی از روزها پیش می‌آمد که تا 22 بار پیشنهاد می‌دادم و در مباحث مداخله می‌کردم و بسته به نوع مجالس، بعضی از روزها بیشتر و بعضی از روزها کمتر تصویب می‌‌‌‌‌‌شد اما هر روز برای من روز مسرت‌بخشی بود به این خاطر که احساس می‌کردم تشخیصم را دنبال می‌کنم و به نتیجه آن هم خیلی کاری ندارم. همین که به تشخیصی که می‌رسیدم و همان را اجرا می‌کردم، برایم روز مسرت‌بخشی می‌شد، بنابراین لحظات مسرت‌خیلی زیاد دارم.

***به پیروزی امیدوارم***

* تسنیم:‌ ‌ چقدر احتمال می‌دهید که رای بیاورید؟
- سبحانی: من امیدوار هستم که این اتفاق بیفتد.

* تسنیم:‌ می‌توانید بگویید که چه تعداد رای دارید؟
- سبحانی: نه، عدد نمی‌توانم بگویم ولی همه مردم ایران علاقه‌مند هستند که در اقتصاد استثمار نباشد، ربا و بهره‌کشی نباشد و قانون‌گرا و حق‌جو هستند. بر این اساس اگر فرصت‌ و امکان رساندن این پیام به گوش مردم باشد، اعتقاد دارم که مطالب با فطرت پاک آنها سازگار است و مردم از این مباحث حمایت می‌کنند.

* تسنیم: اقتصاد بدون ربا شدنی است؟
- سبحانی: بله، امیدوارم.

* تسنیم: خیلی‌ها آمدند و گفتند، اما نتوانستند.
- سبحانی: چه کسی گفت؟

***اقتصاد بدون ربا شدنی است***

* تسنیم: مثلا آقای احمدی‌نژاد از وقتی آمد، سیستم بانکی را نشانه گرفت. آقای احمدی‌نژادی که یک دفعه همه چیز را دگرگون می‌کند. حالا شما که چنین روحیه‌ای هم ندارید. به نظر شما می‌شود در 4 سال چنین کاری را انجام داد؟
- سبحانی: دو بحث در اینجا مطرح است. اول اینکه اگر امکان‌پذیر نبود، خداوند حرف بیهوده نمی‌زند و پس عملی است و اگر عملیاتی نشده، باید آسیب‌شناسی شود. ابتدا باید ببینیم که موضوع همین بوده یا نه؟ بعد باید آسیب‌شناسی شود که مشکلاتش به چه صورت است، البته کار ساده‌ای نیست، مهم این است که دنبال شود.

* تسنیم: در چهار سال امکان‌پذیر است؟
- سبحانی: هر کس بخواهد دولت تشکیل دهد و به این اعتقاد داشته باشد که در مدت کوتاهی مشکلات اقتصادی و غیره را بر طرف می‌کند، نگاه واقع‌بینانه‌ای ندارد. ما با وضعیتی مواجه هستیم که گره‌های زیادی به مسئله‌های اقتصادی و اجتماعی ما بسته شده است. زمانی لازم است از کورتر شدن این گره‌ها جلوگیری شود تا فرصت برای باز کردن این گره‌ها فراهم شود. این نکته را باید مد نظر قرار داد و نگاه واقع بینانه به قضایا داشت و توقعات غیر قابل عمل را مطرح نکرد.

* تسنیم: در انتخابات ریاست جمهوری 84 و 88 به چه کسی رأی دادید؟
- سبحانی: اینکه من به چه کسی رای دادم، به شناخت مردم کمک می‌کند؟ (خنده جمع)

* تسنیم: رویکرد سیاسی شما بیشتر مشخص می‌شود.
- سبحانی: این همه صحبت کردم (خنده) و مطلب نوشتم. رویکرد من مشخص است.

* تسنیم: آقای توکلی را به عنوان وزیر اقتصاد معرفی می‌کنید؟
- سبحانی: فکر کردن به این مباحث هنوز زود است. اگر دولتی با این برنامه‌ها تشکیل شود، قاعدتا افرادی که نزدیک به آن هستند، انتخاب می‌شوند و تعهد آن افراد نیز به اجرای آن نرم‌افزار است. یکی از مشکلاتی که وجود دارد این است که دولت‌ها از قبل، برنامه مدون و دارای سیاست مشخص نیستند و روزمرگی می‌کنند، بنابراین برنامه‌ای خواهد بود و افراد نزدیک به اجرای آن باشند و آن را باور داشته باشند، همکار می‌شوند.

* تسنیم: در سطح کشور بیشتر نظر اقتصادی کدام از آقایان را می‌پسندید؟
- سبحانی: شما باید نام ببرید تا من ببینم که نظر اقتصادی آن فرد چیست و اصلا آن فرد نظر اقتصادی دارد یا نه؟ چون نظر و دیدگاه اقتصادی با تفکری که می‌خواهد بر اقتصاد حاکم شود، فرق دارد. همه افرادی که در مجلس هستند، در مورد یک نظری دارند، اینکه نظر اقتصادی نیست. باید دید دکترین اقتصادی آن فرد چیست؟

* تسنیم: با آقای توکلی رابطه شما چطور است؟
- سبحانی: رابطه برادری و ایمانی است و خوب است.

***احمد توکلی صاحب‌نظر اقتصادی است***

* تسنیم: به نظر شما نظر اقتصادی دارد؟
- سبحانی: ایشان در بعضی از موضوعات نظر دارند‌ البته ممکن است در گذر زمان و در یک موضوع واحد گاهی دچار تغییراتی شود که بعضی از آنها از نظر من قابل فهم نیست‌ اما بله ایشان هم صاحب‌نظر است.

* تسنیم: رتبه علمی شما استاد تمام است؟
- سبحانی: بله.

* تسنیم: در دانشگاه تهران در رشته اقتصاد به غیر از شما استاد تمام وجود دارد؟
- سبحانی: بله.

* تسنیم: به دانشجوهایتان نمره 20 می‌دهید یا از اساتیدی هستید که 20 نمی‌دهید؟
- سبحانی: بله، البته بچه‌ها 20 کم می‌گیرند، ولی من به طور معمول در طول ترم‌ها دانشجویانی دارم که 20 می‌گیرند.

* تسنیم: ما اسامی‌ و کلماتی را مطرح می‌کنیم؛ شما نیز نظرتان را در باره آنها بفرمائید.
- سبحانی: گاهی وقت‌ها به من می‌گویند سریع بگو، اما من فکر می‌کنم و جواب می‌دهم. (خنده)

* تسنیم: آقای مصباحی‌مقدم

- سبحانی: ایشان به لحاظ نوع مسئولیتی که دارد، در معرض آزمون‌های خطیری قرار گرفته است.

* تسنیم: آقای هاشمی رفسنجانی‌

- سبحانی: فردی که قبل و بعد از انقلاب خدمات بزرگی را به کشور کرده است.

* تسنیم: آقای احمدی‌نژاد‌

- سبحانی: صاحب منصبی که بر پیکره عدالت به جای ایجاد فرصت‌های یکسان، لباسی از اسکناس پوشاند.

* تسنیم: آقای محمد خاتمی

- سبحانی: معقول و محجوب.

* تسنیم: کمیسیون اقتصادی مجلس

- سبحانی: خیلی از امور مهم اقتصادی به آنجا مربوط است.

* تسنیم: فتنه 88

- سبحانی: آشوب‌گرانی که روز عاشورا به عقاید مردم مسلمان و موازین کشور توهین کردند، فتنه‌گر هستند.

* تسنیم: مجلس ششم

- سبحانی: مجلسی که به لحاظ انضباط تشکیلاتی و حزبی از سایر مجالس سر بود.

* تسنیم: اخلال ارزی

- سبحانی: محصول منویات شناخته شده و ناشناخته‌ای که زندگی را بر همه ایرانیان گران کرد.

* تسنیم: آقای مشایی:

- سبحانی: اطلاعات زیادی ازش ندارم.

* تسنیم: آقای بهمنی

- سبحانی: مردی که دستگاه تحت مسئولیت او مالکیت آدم‌ها را، نه در اداره ثبت اسناد، بلکه در جیب‌هایشان و به ضررشان تغییر داد.

* تستیم: وزیر اقتصاد

- سبحانی:  پیش‌نمازی که دوران مأموم بودن را نگذرانده است.

* تسنیم: آقای خاوری و آقای جهرمی

- سبحانی: مدیران عامل بانک‌های ملی و صادرات. چون در مورد کسی که من اطلاعاتی نداشته باشم، صحبت نمی‌کنم.