فوتبالیست حرفه‌ای؛ يادداشتي به قلم وحید هاشمیان

به گزارش 598 به نقل از سايت گل- وحيد هاشميان ملي‌پوش سابق فوتبال ايران اين روزها در آلمان مشغول سرمربيگري است. او طي يادداشتي كه در سايت خودش منتشر كرده، آموزه‌ها و تجربه‌هايش را از سال‌ها حضور در فوتبال حرفه‌اي در اختيار مخاطبانش گذاشته است. متن كامل اين يادداشت مفصل اما خواندني پيش روي شماست.

فوتبالیست حرفه‌ای از نگاه وحید هاشمیان

فوتبالیست حرفه‌ای، فوتبال را شغل خود می‌داند و آگاه است که در مدت‌زمان معین و مفید باید بهترین توانایی خود را ارائه دهد، پیشرفت کند و بتواند از این شغل درآمدزایی خوبی داشته باشد. مدت‌زمان فوتبال بازی کردن، نسبت به شغل‌های دیگر کوتاه است. نسبت به گذشت زمان توانایی جسمی بازیکن کم می‌شود و او باید از فرصت به خوبی بهره ببرد.

زمان فوتبال حرفه‌ای هر بازیکن تقریباً از ۱۸ سالگی شروع می‌شود و تا سن ۳۲ سالگی شخص می‌تواند در اوج جسمی و تجربه قرار گیرد که به مرور زمان توانایی جسمی شخص کمتر می‌شود. همچنین مصدومیت‌های گذشته کم‌کم خود را نشان می‌دهد که البته بسته به نحوه زندگی، رفتار و رسیدگی شخص به خودش و اندام مختلف این زمان متفاوت می‌شود. برای این‌که یک بازیکن بتواند سالیان متمادی به عنوان یک حرفه‌ای در فوتبال بماند عوامل زیادی دخالت دارند. عواملی که به خود بازیکن بستگی دارد. مثل رسیدگی به بدن، تغذیه، تمرینات مناسب و... عواملی دیگر عوامل خارجی هستند مانند مصدومیت و...

با توجه به شروع لیگ در ایران و تجربه حضور دو فصل در لیگ ایران مسأله‌ای که نظر مرا به خود جلب کرد، دید و نگاه به مسئله نیمکت‌نشینی توسط بازیکنان بود. با توجه به شروع فصل، احساس کردم که شاید این نوشته که خود نیز تجربه آن را دارم بتواند کمکی کند به نحوه برخورد و نگرش به مسأله نیمکت‌نشینی یا تعویض شدن.

بازیکنان در ایران هنگام ذخیره شدن این موضوع را سریعاً یک موضوع شخصی در نظر می‌گیرند، یا این‌که فکر می‌کنند مربی نسبت به توانایی آن‌ها دچار شک و تردید شده است. در این هنگام آن‌ها دچار افسردگی و دلزدگی و کم‌انگیزگی می‌شوند که در تمرینات مبتدیان به خوبی می‌توان آن را مشاهده کرد. یا در حرکات‌شان روی نیمکت و خارج زمین فوتبال در زمان تمرینات و بازی به وضوح دید. بهتر است قبل از پرداختن به این‌که یک بازیکن باید در قبال نیمکت‌نشینی و تعویض چه رفتاری را از خود نشان دهد به نکاتی که باعث نیمکت‌نشینی یا تعویض بازیکن می‌شود اشاره کنم که من آن را با توجه به ویژگی‌های فوتبال ایران به دو بخش تقسیم کرده‌ام.

الف) - مسائل فنی

* بازی ضعیف و عدم اجرای دستورات مربی در بازی‌های قبلی در حین مسابقه

* ضعف و ناآمادگی جسمانی بازیکن بعد از مصدومیت طولانی

* نداشتن بدنسازی خوب

* بیمار بودن

* مسائل حاشیه‌ای

* فشار بیش از حد بازی و مخصوصاً روی آن پست خاص

* عدم انجام تمرینات به صورت خوب در طول هفته قبل از بازی

* تغییرات تاکتیکی تیم حریف و یا تغییرات فردی در تیم حریف

* جلوگیری از دو اخطاره یا محروم شدن بازیکن

* میدان دادن به بازیکنان جوان و مستعد و انگیزه دادن به آن‌ها

* بازی دادن بازیکنی که در مقابل تیم‌های خاص خوب بازی می‌کند یا دقایق کوتاهی که وارد زمین می‌شود مثمرثمر می‌باشد (جوکر).

* استفاده کردن و بازی دادن مربی به تمامی بازیکنان در طول فصل و جلوگیری از بی‌انگیزه شدن بازیکنان ذخیره

* تغییر تاکتیکی تیم خودی توسط مربی

* جلوگیری از مصدومیت بیشتر بازیکن و یا استراحت برای تجدید قوای جسمی و روحی

* وقت‌کشی در حین بازی و تعویض کردن

* هم‌پستی بازیکن نیمکت‌نشین به خوبی بازی و وظایفش را انجام می‌دهد.

* و عواملی دیگری که با توجه به شرایط فکری هر مربی و وضعیت‌های پیش آمده متفاوت می‌باشد.

ب) عوامل حاشیه‌ای

* فشار بیرونی بر مربی

* قرارداد بازیکن رقم بالایی دارد و باشگاه می‌خواهد با نیمکت‌نشینی باعث رفتن او شود که به این ترتیب از پرداخت پول بازیکن طفره برود و یا باشگاه از نظر شخصیتی بازیکن را مناسب نمی‌بیند.

* مطبوعات به دلیل مسائل فنی و یا غیرفنی مربی را مجبور به نیمکت‌نشینی می‌کنند.

* تماشاگران با توجه به عملکرد فنی و یا غیرفنی نسبت به بازیکن شعار یا حساسیت نشان می‌دهند.

* عدم سازگاری بازیکن با سایر بازیکنان تیم

* مشکل انضباطی

* عدم نظم و انضباط در تیم و رعایت قوانین باشگاه

* مصاحبه علیه مربی یا تیم و باشگاه و یا هواداران

* محرومیت

* تأثیرگذاری کمک‌مربیان بر روی مربی

* ارتباط مربی با بعضی از مدیربرنامه‌های بازیکنان یا خبرنگاران که بازیکن خاصی را حمایت می‌کنند و موجب ذخیره شدن بازیکن دیگر می‌شود.

* مربیان کم‌جرأت که بازیکن آرام و بی‌سروصدا را ذخیره می‌کنند و از بازیکنان پررو می‌ترسند.

* و سایر عوامل بیرونی دیگر

با توجه به عواملی که در بالا ذکر کردم و نیز عواملی دیگر که از جنبه‌های دیگر می‌تواند وجود داشته باشند که من آن‌ها را ذکر نکردم، نیمکت‌نشینی برای هیچ بازیکنی خوش‌آیند نیست.

در اینجا می‌خواهم چندین نکته از تجربیات خودم و یا آنچه از دیگران آموخته‌ام را در این مورد بیان کنم که شاید بتواند برای برخی آموزنده باشد.

روز بازی

* قبل از جلسهٔ بازی از هم‌تیمی‌های خود در مورد این‌که بازی می‌کنید یا نه سوال نکنید.

* در صورتی که در آرایش تیم نیستید باز به صحبت‌های مربی و نکات توجه کنید و مخصوصا نکات مخصوص پست خود، شاید هم‌پستی شما دچار مصدومیت و یا کارت قرمز و یا عوامل دیگری شود که شما باید وارد زمین شوید.

* بدانید که بیشتر از ۱۱ نفر نمی‌توانند بازی کنند و از این‌که دوست شما امروز جای شما بازی می‌کند ناراحت نشوید و بدانید که در هر فصل حداقل در لیگ ۳۴ بازی وجود دارد و به شما هم بازی خواهد رسید.

* با بازیکنان و مربیان تیم قبل از بازی دست بدهید و خود را ناراحت نشان ندهید.

* در حین بازی و یا بعد از بازی از مربیان تیم و یک بازیکن انتقاد نکنید.

* هنگام گرم کردن خوب خود را گرم کنید تا زمانی که وارد زمین می‌شوید بتوانید حداکثر بازدهی را از خود نشان دهید و یا دچار مصدومیت نشوید. از این شانس خود با گرم کردن خوب بهترین استفاده را ببرید تا لیاقت خود را نشان دهید.

* بعد از بازی با مربیان و هم‌تیمی‌هایتان دست بدهید و برد را تبریک بگویید و یا اگر نتیجه دلخواه نبوده است خود را از آن‌ها بدانید.

* روز قبل از بازی در مصاحبه‌هایتان از این‌که نیمکت‌نشین هستید یا بازیکن اصلي اعلام بی‌اطلاعی کنید و بگویید تابع تیم و مربی هستيد و از آمادگی خوبی برخوردار هستید و دوست دارید به تیم کمک کنید (البته اگر واقعا آماده هستید و یا مصدومیت ندارید)

* بعد از بازی از نیمکت‌نشینی خود صحبت نکنید و بگویید که به نظر مربی احترام می‌گذارید و خود را در برد و یا باخت و مساوی تیم شریک بدانید.

* شب بازی فکر خود را تا حد ممکن مشغول بازی نکردن نکنید و با هم‌تیمی‌هایتان و اطرافیان در مورد بازی صحبت نکنید و خوب استراحت کنید و زود بخوابید که در صورت داشتن تمرین روز بعد بازی به دلیل کم‌خوابی و افکار منفی دچار مصدومیت یا مشکل و درگیری با تیم خود نشوید.

تمرین روز بعد از بازی

* آرام و راحت به سر تمرین بروید و با مربیان و کادر تیم و بازیکنان سلام و عليك کنید.

* نسبت به طرفداران تیم که به سر تمرین می‌آیند و به شما طعنه می‌زنند بی‌تفاوت باشید و عکس‌العمل نشان ندهید.

* سعی کنید که بهترین تمرین خود را ارائه دهید و بدانید که برای خودتان تمرین می‌کنید و نه برای مربی.

* چون بازی نکرده‌اید بیش از حد به خودتان بعد از تمرین اصلی با تیم فشار نیاورید چون فشار زیاد شما معمولا ۴۸ ساعت بعد مشخص می‌شود و روزی که اولین تمرین بعد از استراحت یک‌روزه انجام می‌شود بدن شما دچار افت و خستگی می‌شود و شما نمی‌توانید تمرین پرفشار اول هفته را خوب انجام دهید که روی مربی تأثیر منفی می‌گذارد.

* از تمرین خوب خودتان راضی باشید و به سونا و استراحت و ماساژ بپردازید و بازی پیش را فراموش کنید.

در صورت طولانی شدن نیمکت نشینی

* بدانید فوتبال شغل شماست. فوتبال ورزشی بی‌رحم است. پس خود به فکر جسم و روح و روان خود باشید و متکی به خود. بدانید سالیان زیادی باید از این شغل درآمدزایی کنید. هر تیمی در سال آینده شما را آماده نیاز دارد و به دلایل نیمکت‌نشینی شما اهمیت نمی‌دهد پس خود مربی خودتان باشید. همیشه خودتان را مواظبت و کنترل کنید.

* در تمرینات همیشه منظم شرکت کنید و در تمرین حداکثر توان خود را به کار ببرید و به این فکر نکنید در تیم اصلی نیستید و بازی نخواهید کرد. سعی کنید که بدون استرس و فشار خوب‌ترین و بهترین بازدهی خود را برای تیم و خودتان ارائه دهید.

* در تمرینات ناراحتی خود را با دعوا با بازیکنان و مربیان نشان ندهید و از خطاکردن دوری کنید زیرا در این زمان‌ها امكان آسیب‌دیدگی برای خودتان و همچنین دوست هم‌تیمی‌تان وجود دارد.

* با مربی خود صحبت کنید و بخواهید که نقاط ضعف و ایرادات شما را بگوید. به او بگویید که با کمکش می‌خواهید نقاط ضعف خود را با تمرینات اختصاصی رفع کنید.

* در بازی‌های دوستانه مثل بازی رسمی رفتار کنید و خود را محک بزنید و بدین وسیله خود را در شرایط بازی قرار دهید.

* در زمان خارج از تمرین و یا کارهای درمانی سعی کنید به فوتبال فکر نکنید و کاری غیر از فوتبال را یاد بگیرید که بدین‌وسیله بتوانید فکر خود را از این موضوع دور کنید. مثلا یادگیری یک زبان، يك ساز، یادگیری کامپیو‌تر یا هر چیزی که به آن علاقمند هستید.

* ناامید نشوید که این بد‌ترین وضعیت برای یک بازیکن است. یاد بگیرید که در شرایط سخت تلاش کنید و مطمئن باشید که در صورت داشتن لیاقت شانس به شما رو می‌آورد.

* در صورتی که در ‌‌نهایت برای خود شانسی نمی‌بینید و مربی و باشگاه هم همین نظر را دارند در نیم‌فصل و یا پایان فصل تیم را ترک کنید ولی تا آخرین روز قراردادتان مانند یک کارمند در خدمت تیم باشید و برای آمادگی خود تلاش کنید.

* همواره سعی کنید با یک شخص باتجربه که بی‌طرف باشد و به شرایط شما نیز واقف باشد مشاوره کنید و همچنین روان‌شناس ورزشی وارد نیز می‌تواند به شما کمک کند ولی شما با مرور زمان و تجربه‌اندوزی خود نیز می‌توانید به خود اعتماد به نفس و یا مشاوره بدهید.

* همواره مراقب وزن خود باشید.

* همواره مربی را مقصر ندانید بلکه بازدهی و عملکرد خود را بررسی کنید و واقع‌بین باشید.

* از مصاحبه تند علیه مربی خودداری کنید و سعی کنید مشکلات خود را با مربی و یا سرپرست تیم مطرح کنید.

* صحنه‌هایی از بازی‌های فوتبال را انتخاب کنید و آن‌ها را قبل از رفتن به تمرین ببینید.

* موسیقی که شما را بانشاط و سرحال می‌کند را قبل از تمرین گوش کنید.

* اگر جوان هستید و کمتر بازی می‌کنید، ناامید نشوید و آماده باشید کم‌کم به شما بازی برسد ولی برای بازیکن جوانان اگر مدت طولانی بازی نمی‌کند بهتر است که به تیمی برود که بیشتر بازی کند تا با تجربه‌تر شود.

راهکار‌ها و پیشنهادهایی برای بازیکنان فوتبال

هنگامی که باشگاه بازیکنی را به دلیل بالا بودن قرارداد نمی‌خواهد می‌تواند دو دلیل داشته باشد.

الف) باشگاه از لحاظ مالی دچار مشکل است که می‌خواهد با ترک کردن بازیکن از پرداخت پول و هزینه‌ها کم کند و یا بازیکن را بفروشد که کسب درآمد کند.

ب) بازده بازیکن نسبت به پولی که می‌گیرد خوب نیست.

در این صورت بازیکن باید با باشگاه و مربی صحبت کند و راه حل مناسبی را پیدا کند چون در این وضعیت نه به نفع باشگاه است و نه به نفع بازیکن و مربی.

* رفتاری با احترام به تماشاگران و طرفداران خودی و غیرخودی داشته باشید و نسبت به روزنامه‌ها یا خبرنگاران جبهه نگیرید و ضد آن‌ها مصاحبه نکنید.

* در صورتی که مطالب غیرواقعی در مطبوعات در مورد شما چاپ می‌شود خواهان پیگیری توسط مسئول روابط عمومی باشگاه شوید و خود دخالت نکنید.

* نسبت به مربی و هم‌تیمی خودتان و باشگاه و همچنین بازیکنان و باشگاه‌های دیگر اظهارنظر منفی نکنید.

* به قوانین انضباطی باشگاه پایبند باشید و قوانین تیمی را رعایت کنید.

* با داور و داوران بازی‌ها درگیر نشوید زیرا در بازی‌های بعدی در صورت این‌که این داور بازی شما را قضاوت کند پیش‌زمینه منفی نسبت به شما خواهد داشت و قضاوت در مورد داوران را به سرپرست تیم بسپارید و در مصاحبه‌ها هیچ وقت داوری را زير سؤال نبرید.

* با کمک‌مربیان تیم هیچ‌گاه در مورد شخصیت فردی و فنی سرمربی صحبت نکنید.

* در صورتی که آشکارا در زمین بازی عملی غیراخلاقی «کارت قرمز- درگیری و...» انجام می‌دهید آن را بپذیرید و رسما معذرت‌خواهی کنید و طلب بخشش کنید.

نقش فدراسیون و باشگاه‌ها نسبت به مربیان که با دلالان و مدیران برنامه‌های خاصی کار می‌کنند:

کلمه استاد و معلم در کشور ما همواره دارای احترام و ارزش بالایی بوده است. اشخاص بزرگ در کشورمان توسط استادان و معلمان بزرگ ساخته شده‌اند و همواره معلمان نمونه فداکاری، اخلاق و تربیت و سازندگی بوده‌اند. مربی نیز در ذهن ما مترادف و هم‌ارزش با معلم و استاد است.

در ایران مربی علاوه بر تربیت جسمی و قهرمان‌سازی مسئولیت تربیت اخلاقی و روحی را نیز عهده‌دار است. متأسفانه در فوتبال که نسبت به سایر رشته‌های ورزشی در تمامی جهان در آن پول بیشتر وجود دارد آلودگی‌ها و ناپاکی‌های فراوان در این رشته ورزشی شاهدیم. هر روزه می‌شنویم و یا می‌خوانیم که تیمی در کشوری داوران را خریده است و به این وسیله قهرمان شده است و یا فیفا متهم به این است که برای میزبان کردن کشوری برای جام جهانی رشوه گرفته و از این قبیل مسائل.

موضوع دردآوری که در این میان وجود دارد نقش مربیان در انتقال بازیکنان و کار کردن با دلالان و یا مدیران برنامه‌های بازیکنان که از این نقل‌وانتقالات درآمدزایی می‌کنند، است که این کار مخالف با قوانین اخلاقی مربیگری می‌باشد. با چنین مربیانی باید توسط باشگاه و فدراسیون برخورد قاطع شود نه این‌که پس از مدتی این موضوع به فراموشی سپرده شود و دوباره روز از نو روزی از نو... قانون نا‌کارآمد و خنده‌داری که این مربیان در لیگ بالا‌تر نباشند و در لیگ‌های پائین‌تر کار کنند یعنی بی‌اخلاقی و زد و بند در لیگ‌های پایین مجاز است! و در لیگ‌های بالا ممنوع!

نباید در مناسبت‌های خاص محرومیت‌ها کم و یا پاک شوند. امیدوارم که با قانون قوی و کارساز در مورد نقل و انتقالات و داشتن مدیران برنامه سالم و قانونی فوتبال تیم‌های کشورمان بتوانند در محیط سالمی رقابت وتلاش کنند و هزینه و بودجه فوتبال بتواند در جهت مناسب‌تری استفاده شود.