سيد علي اصغر حسيني | نامگذاري سال‌هاي مختلف به عناوين متنوع، بهانه‌اي براي توليد انديشه، تدوين برنامه و تشريح اهداف براي آن عنوان است. اگر سالي به عنوان «جهاد اقتصادي» نامگذاري مي‌شود، بايد هر کدام از تشکل‌ها، گروه‌ها و اصناف، وظايفي براي توليد انديشه براي گسترش مباني آن، تدوين برنامه براي نهادينه ساختن آن در سطح مختلف سازمان‌ها و عموم مردم و تشريح اهداف آن با هدف به نتيجه رساندن آن انجام دهند، وجه مشترک اين سه تلاش نيز، فعاليت‌هاي فرهنگي و تبليغي است، در اين ميان ابزارهاي تبليغي و رسانه‌اي در حکومت اسلامي تلاش‌هايي را براي اين موضوع انجام مي‌دهند که تدوين و توليد برنامه‌هاي مختلف بخشي از اين ابزارهاست. روشن است که هر مقدار نامگذاري سال‌ها، با نگاهي ديني تدوين شده باشد، فعاليت‌هاي فرهنگي در اين باره بيشتر داراي رنگ و بوي مذهبي‌خواهد بود، وظايف حوزه‌هاي علميه بيشتر خواهد شد، در اين ميان نبايد از گسترده‌ترين، فراگيرترين و مؤثرترين شبکه رسانه‌اي سنتي يعني ارتباط مردم و روحانيت غافل شد. آنچه مي‌خوانيد نگاهي است به وظايف حوزه‌هاي علميه براي توليد انديشه، تدوين برنامه و تشريح اهداف سال جهاد اقتصادي.
تبيين مفهوم جهاد و جهاد اقتصادي
روشن است که اشخاص زماني مي‌توانند تمامي تلاش‌هاي خود را براي يک هدف متمرکز کرده يا براي رسيدن به آن «جهاد» کنند که اهداف نهايي اين تلاش را بدانند، حوزه‌هاي علميه نيز مي‌توانند با ابزارهاي تبليغي خود، همه گروه‌هاي مردمي را براي انجام «جهاد اقتصادي» ترغيب نمايند که اهداف متعالي اين جهاد و کوشش همگاني را براي عموم تشريح کرده باشند، زيرا در غير اين صورت نه تنها امکان تمرکز براي اين اهداف ميسر نخواهد بود، بلکه نشان‌هايي از دشمني نيز به مصداق روايت «الناس اعداء ما جهلوا» آشکار مي‌شود، زيرا به فرموده امير مؤمنان علي (ع)، «مردم با آنچه نمي‌دانند دشمن هستند» حجت‌الاسلام مهدي رستم‌نژاد عضو هيئت علمي جامعه‌المصطفي (ص) در تشريح اهداف جهاد اقتصادي مي‌گويد «در جهاد اقتصادي، شكاف و فاصله طبقاتي از جامعه رنگ خواهد باخت و در سايه آن عدالت اجتماعي تحقق مي‌يابد. وي هدف غايي در جهاد اقتصادي را خودكفايي دانست و آن را امري عمومي و جمعي تلقي كرد و بيان داشت: در جهاد اقتصادي شكاف و فاصله طبقاتي از جامعه رنگ خواهد باخت و در سايه آن عدالت اجتماعي تحقق مي‌يابد و در شكل جمعي است كه افراد در برابر عدالت علي‌السويه مي‌شوند.» آيت‌الله مقتدايي مدير حوزه علميه نيز در اين باره مي‌گويد «شعار امسال مقام معظم رهبري مبني بر جهاد اقتصادي، نويد پيروزي نظام اسلامي بر تحريم‌هاي اقتصادي و طرح‌هاي خائنانه دشمنان است، توطئه‌هايي که در غالب قطعنامه‌ها و تحريم‌هاي مختلف از سوي ابرقدرت‌هاي جهان براي تضعيف و نابودي نظام اسلامي طراحي مي‌شود، ولي با اتکا به خداوند، هوشياري مقام معظم رهبري، وظيفه‌شناسي مردم و مسئولان همگي نقش بر آب مي‌شود».
اگر مهم‌ترين وظيفه حوزه‌هاي علميه و روحانيون را «معرفي و گسترش مباني ديني در سطوح مختلف جامعه» بدانيم، مهم‌ترين وظيفه حوزه‌هاي علميه در سال جاري نيز تشريح مفهوم «جهاد» به ويژه «جهاد اقتصادي»، بررسي مفهوم جهاد و تشريح انواع و اهداف آن است. آيت‌الله مقتدايي مدير حوزه علميه قم در اين باره مي‌گويد: «وظيفه حوزه‌هاي علميه در جهت تبيين جهاد اقتصادي اين است که با برنامه‌هايي که مي‌تواند مردم را با جهاد في سبيل الله‌درباره اقتصاد آشنا کنند راهنمايي نمايند و مسئولان نيز وظيفه دارند، براي مردم راه را تسهيل کنند تا در جهاد اقتصادي پيروز شوند.
راهنمايي‌هايي که حوزه‌هاي علميه، مبلغين و روحانيون در مجامع عمومي و خصوصي در راستاي تبيين ابعاد مختلف جهاد اقتصادي انجام مي‌دهند، موجب مي‌شود نظام اسلامي مسير جهاد اقتصادي را با موفقيت طي کند، البته احساس مسئوليت مردم نيز در اين راستا مؤثر است، اگر مردم نسبت به جهاد اقتصادي احساس تکليف داشته باشند و به عنوان يک هدف مقدس به آن بنگرند، کشور از نظر اقتصادي در دنيا نمونه مي‌شود و موجب دلگرمي دوستان نظام در داخل و خارج از کشور مي‌شود.حجت‌الاسلام‌و‌المسلمين سيد غلام‌عباس موسوي، مديركل امور مبلغان دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم نيز درباره وظايف مبلغان در سال جهاد اقتصادي مي‌گويد: «از آنجايي‌كه جهاد امري فرهنگي است، بنابراين بايد زيرساخت‌هاي فرهنگي را در جامعه فراهم كرد. به همين منظور مبلغان با بيان ضرورت جهاد اقتصادي به مردم و فراخواندن آنها به پرهيز از افراط و تفريط و رعايت صرفه‌جويي، مردم را با اصول قناعت و آموزه‌هاي ديني در رابطه با مسائل اقتصادي آشنا سازند. مبلغان با آگاهي‌بخشي مردم در خصوص حقوق شرعي و مباحثي نظير زكات، خمس و انفاق در اين حركت جهادگونه سهيم باشند و هر قدر مردم با آموزه‌هاي اقتصادي دين آشنا و نزديك‌تر شوند، موفقيت در جهاد اقتصادي بيشتر تضمين مي‌شود.»
مدير كل اعزام مبلغ دفتر تبليغات اسلامي حركت در جهاد اقتصادي را وظيفه وزارت بازرگاني و اقتصاد ندانست و بيان داشت: تمام اقشار و اصناف بايد در جهاد اقتصادي مشاركت داشته باشند و با تعامل هرچه بيشتر در اين زمينه، در خنثي‌سازي تحريم‌هاي بين‌المللي عليه ايران سهيم باشند. وي با اشاره به اينكه راهكار مؤثر در جهاد اقتصادي هنگامي رقم مي‌خورد كه با كساني كه از اقتصاد كشور و اقتصاد عمومي استفاده نابه‌جا مي‌كنند، برخورد شود، ادامه داد: بايد از افراط و تفريط در همايش‌ها، كنگره‌هاي دولتي و خصوصي پرهيز شود و با ارائه سازوكار جديد در اين قسمت از حجم سرسام‌آور هزينه‌ها كاست. حجت‌الاسلام موسوي در خصوص اينكه نبايد فرامين رهبري تبديل به شعار شود، همت تمام دستگاه‌هاي اجرايي را در جهاد اقتصادي خواستار شد و خاطرنشان كرد: عناوين و نام‌هايي كه مقام معظم رهبري در ابتداي هر سال مي‌گذارند، با عنايت و با ديدگاه كارشناسي بالايي انتخاب مي‌شود، اما گاهي ديده مي‌شود، اين فرامين در مسير اصلي خود قرار نمي‌گيرد، بنابراين در تبديل‌شدن اين شعارها به شعور، تلاش بيشتري صورت گيرد. وي لازمه تحقق جهاد اقتصادي در جامعه را امنيت اقتصادي دانسته و بيان داشت: از آنجايي كه در حكومت اسلامي عدالت در جايگاه نخست قرار دارد و هيچ‌گونه ملاحظه‌كاري و مسامحه را در امنيت اقتصادي نمي‌پذيرد و به شدت از حقوق عمومي مردم دفاع مي‌كند، بنابراين بايد با افراد خاطي در عرصه اقتصادي بدون توجه به جايگاه آنها برخورد شود. حجت‌الاسلام حسيني مدير مرکز قرآن و عترت حوزه در اين باره مي‌گويد: «قرآن کريم، اقتصاد را در همه زمينه‌ها سرايت داده و حتي تأكيد مي‌کند انسان‌ها در عمر خود مقتصد باشند. چندين آيه از سوره‌هاي مختلف قرآن کريم به طور صريح يا تلويحي به مسئله اقتصاد اشاره کرده‌اند که از جمله آنها سوره مائده آيه66 «و اگر آنان به تورات و انجيل و آنچه از جانب پروردگارشان به سويشان نازل شده است، عمل مى‌كردند، قطعاً از بالاى سرشان [بركات آسمانى] و از زير پاهايشان [بركات زمينى] برخوردار مى‌شدند. از ميان آنان گروهى ميانه‌رو هستند، و بسيارى از ايشان بد رفتار مى‌كنند»، سوره لقمان آيه 32 «و چون موجى كوه‌آسا آنان را فراگيرد، خدا را بخوانند و اعتقاد [خود] را براى او خالص گردانند، و[لى] چون نجاتشان داد و به خشكى رساند برخى از آنان ميانه‌رو هستند، و نشانه‌‌هاى ما را جز هر خائن ناسپاسگزارى انكار نمى‌كند» و سوره فاطر آيه 32، «سپس اين كتاب را به آن بندگان خود كه [آنان را] برگزيده بوديم، به ميراث داديم؛ پس برخى از آنان بر خود ستمكارند و برخى از ايشان ميانه‌رو، و برخى از آنان در كارهاى نيك به فرمان خدا پيشگامند و اين خود توفيق بزرگ است» مي‌باشد.»مدير مرکز قرآن و عترت حوزه بيان داشت: در يکي از اين آيات به قومي‌از اهل کتاب اشاره دارد که قرآن آنها را افرادي مقتصد معرفي مي‌کند و در واقع صفت «مُقتصد» را از ويژگي‌هاي خوب اجتماعي بر‌شمرده است. وي با اشاره به لفظ جهاد و ريشه‌هاي فراوان آن در قرآن کريم عنوان کرد: مسئله جهاد در جاي جاي قرآن به مناسبت‌هاي مختلف مطرح شده که از جمله آنها مي‌توان به سوره توبه آيه 24 اشاره كرد: «بگو اگر پدران و پسران و برادران و زنان و خاندان شما و اموالى كه گرد آوردهايد و تجارتى كه از كسادش بيمناكيد و سراهايى را كه خوش مى‌داريد، نزد شما از خدا و پيامبرش و جهاد در راه وى دوست داشتنى‌تر است، پس منتظر باشيد تا خدا فرمانش را [به اجرا در] آورد.» و «خداوند گروه فاسقان را راهنمايى نمى‌كند». و سوره الممتحنه، آيه 1 «اى كسانى كه ايمان آوردهايد، دشمن من و دشمن خودتان را به دوستى برمي‌گيريد [به طورى] كه با آنها اظهار دوستى كنيد، و حال آنكه قطعاً به آن حقيقت كه براى شما آمده كافرند [و] پيامبر [خدا] و شما را [از مكه] بيرون مى‌كنند كه [چرا] به خدا، پروردگارتان ايمان آوردهايد، اگر براى جهاد در راه من و طلب خشنودى من بيرون آمده‌ايد. [شما] پنهانى با آنان رابطه دوستى برقرار مى‌كنيد در حالى كه من به آنچه پنهان داشتيد و آنچه آشكار نموديد داناترم. و هر كس از شما چنين كند، قطعاً از راه درست منحرف گرديده است.»سوره الفرقان، آيه 52، «پس، از كافران اطاعت مكن، و با [الهام گرفتن از] قرآن با آنان به جهادى بزرگ بپرداز.» سوره الحج آيه 78، «و در راه خدا چنانكه حق جهاد [در راه] اوست جهاد كنيد، اوست كه شما را [براى خود] برگزيده و در دين بر شما سختى قرار نداده است. آيين پدرتان ابراهيم [نيز چنين بوده است] او بود كه قبلاً شما را مسلمان ناميد، و در اين [قرآن نيز همين مطلب آمده است] تا اين پيامبر بر شما گواه باشد و شما بر مردم گواه باشيد. پس نماز را برپا داريد و زكات بدهيد و به پناه خدا رويد. او مولاى شماست؛ چه نيكو مولايى و چه نيكو ياورى».
تدوين نقش گروه‌هاي مختلف مردم در جهاد اقتصادي
همانگونه که در موضوع «جهاد نظامي» هر مسلمان بايد تمامي توان خود را براي مقابله با دشمنان – براساس وظيفه‌هاي تدوين شده توسط فرماند‌هان جنگ - به کار گيرد، زيرا اگر در يک مقابله نظامي توان‌ها براساس يک برنامه منظم به کارگيري نشود، نتيجه‌اي جز هرج و مرج نخواهد داشت، در «جهاد اقتصادي» نيز بايد نقش هر کدام از گروه‌هاي اجتماعي تدوين شود. بررسي نقش بانوان، دانشجويان، طلاب، دانش‌آموزان و ديگر گروه‌ها در «جهاد اقتصادي» از وظايف حوزه‌هاي علميه است، به عنوان نمونه آيت‌الله يزدي دبير شوراي عالي حوزه در مورد نقش بانوان در جهاد اقتصادي گفته است: «توجه مردم به ويژه بانوان به صنايع‌دستي و هنري که از گذشته همواره در ميان اقوام مختلف ايراني وجود داشته و امروز کم‌رنگ شده مي‌تواند به اقتصاد خانواده‌ها و به تبع آن به اقتصاد کشور کمک شاياني کند و به نوعي منبع درآمدي هرچند کوچک براي خانواده‌ها محسوب شود.» بنابراين در مسئله جهاد اقتصادي تنها مرد‌ها، بازرگانان و بازاريان مورد خطاب نيستند، بلکه آحاد مردم تأثيرگذارند و بانوان نيز بايد خود را مورد خطاب فرمايشات رهبري بدانند و از کمترين امکانات بيشترين استفاده را ببرند. اين تشريح وظايف حتي براي طلاب و روحانيون نيز بايد روشن شود «جهاد اقتصادي يک طلبه به اين است که از صرف وقت در امور غيرضرور و بيهوده خودداري کند چون بخش عمده «اقتصاد» صرفه‌جويي است و طلاب بايد در برنامه‌ريزي‌هاي خود صرفه‌جويي در وقت و عمر را ملاک قرار دهند.»
تشريح اهداف متعالي جهاد اقتصاديروشن است که اشخاص زماني مي‌توانند تمامي تلاش‌هاي خود را براي يک هدف متمرکز کرده يا براي رسيدن به آن «جهاد» کنند که اهداف نهايي اين تلاش را بدانند، حوزه‌هاي علميه نيز مي‌توانند با ابزارهاي تبليغي خود، همه گروه‌هاي مردمي را براي انجام «جهاد اقتصادي» ترغيب نمايند که اهداف متعالي اين جهاد و کوشش همگاني را براي عموم تشريح کرده باشند، زيرا در غير اين صورت نه تنها امکان تمرکز براي اين اهداف ميسر نخواهد بود، بلکه نشان‌هايي از دشمني نيز به مصداق روايت «الناس اعداء ما جهلوا» آشکار مي‌شود، زيرا به فرموده امير مؤمنان علي (ع)، «مردم با آنچه نمي‌دانند دشمن هستند» حجت‌الاسلام مهدي رستم‌نژاد عضو هيئت علمي جامعه‌المصطفي (ص) در تشريح اهداف جهاد اقتصادي مي‌گويد «در جهاد اقتصادي، شكاف و فاصله طبقاتي از جامعه رنگ خواهد باخت و در سايه آن عدالت اجتماعي تحقق مي‌يابد. وي هدف غايي در جهاد اقتصادي را خودكفايي دانست و آن را امري عمومي و جمعي تلقي كرد و بيان داشت: در جهاد اقتصادي شكاف و فاصله طبقاتي از جامعه رنگ خواهد باخت و در سايه آن عدالت اجتماعي تحقق مي‌يابد و در شكل جمعي است كه افراد در برابر عدالت علي‌السويه مي‌شوند.» آيت‌الله مقتدايي مدير حوزه علميه نيز در اين باره مي‌گويد «شعار امسال مقام معظم رهبري مبني بر جهاد اقتصادي، نويد پيروزي نظام اسلامي بر تحريم‌هاي اقتصادي و طرح‌هاي خائنانه دشمنان است، توطئه‌هايي که در غالب قطعنامه‌ها و تحريم‌هاي مختلف از سوي ابرقدرت‌هاي جهان براي تضعيف و نابودي نظام اسلامي طراحي مي‌شود، ولي با اتکا به خداوند، هوشياري مقام معظم رهبري، وظيفه‌شناسي مردم و مسئولان همگي نقش بر آب مي‌شود».
اخبار ویژه
در دیدار هزاران نفر از زنان و دختران؛
بحران انرژی در سایه اختلافات نفت و نیرو؛
سکوت اصلاحطلبان
نظرات بینندگان
جدیدترین اخبار پربازدید ها
