بايكوت و سركوب قيام بحرين با تاكتيك يكسان در BBC و العربية

رضا عابدی: پیشینه‌ی تاریخی لندن در تحکیم حاکمیت آل سعود در شبه جزیره‌ی عربستان، روابط اقتصادی، نظامی و امنیتی گسترده‌ی میان حکومت سعودی و انگلستان در حال حاضر بر کسی پوشیده نیست. به طور مثال قرارداد خرید 72 جنگنده به ارزش تقریبی هشت میلیارد و 858 میلیون دلار تنها بخش کوچکی از همکاری های تنگاتنگ دو کشور است.

این روابط به قدری از استحکام برخوردار است که حتی انتشار تلکس‌های دیپلماتیک امريكا که به تازگی در سایت ویکی‌لیکس منتشر شده در مورد پرداخت رشوه شرکت تسلیحاتی انگلیس در ازای قراردادهای پرسود تسلیحاتی به مقامات سعودی نیز نتوانست از گرمی روابط دو متحد دیرینه كم كند.

با اين حال، مدتی است که همکاری های میان دو کشور در عرصه‌ی دیپلماسی رسانه ای نیز افزايش یافته است، به‌ویژه در مواردي که هدف ضربه زدن به ایران باشد، این همراهی ها از شدت و دامنه‌ی بیشتری نیز برخوردار مي‌شود.

همراهی معنادار برخی از رسانه های نزدیک به دولت لندن به نفع سیاست های عربستان در منطقه رویه ای جدیدی است که با این شدت سابقه نداشته است. در یک ماه اخیر با شدت گیری اعتراض‌هاي مردمی در بحرین و دخالت سرکوب گرانه‌‎ی ریاض به نفع حاکمان این کشور، برخی از رسانه های فارسی زبان مانند بی بی سی را به تحرک بيشتري وا داشته است.

در حالي كه اطلاع رسانی بی طرفانه از ابتداي آغاز به کار بی‌بی‌سی فارسی بارها از سوی گردانندگان این شبکه به عنوان سیاستی راهبردی تکرار شده است، مجریان و برنامه سازان اين شبكه، انتقادهاي افرادی که بی طرفی این شبکه را زیر سوال می برند، را رد مي‌كنند و دریافت بودجه از وزارت خارجه انگلستان و حمایت های مادی و معنوی دولت امريكا را دلیلی بر اطلاع رسانی جهت دار به نفع منافع غرب نمی دانند. با اين حال، حداقل مروري در مورد وقایع جاری بحرین نشان مي‌دهد،‌ ماجرا از اساس برعكس است.

رویدادهای تلخ روزهای اخیر در بحرین اگرچه با همدردی و ابراز خشم بسیاری از مسلمانان و به‌ویژه مردم ایران همراه شد اما نوع اطلاع رسانی بی‌بی‌سی به نفع عربستان و منافع غرب، تضعیف موقعیت ایران و سانسور سرکوب ها و حکومتی خواندن اعتراض‌ها مردمی در ایران تنها کارکردی بود که از این شبکه منتشر شد.

قومی و مذهبی خواندن اعتراض‌ها در بحرین، نشان دادن بی طرفی غرب، تلاش در جهت اثبات دخالت ایران در حوادث بحرین، عقب نشینی ایران در برابر کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس و قانونی جلوه دادن اقدامات ریاض و برخی از کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس در لشکرکشی به بحرین از دیگر موارد مورد توجه اتاق سیاست گذار بی‌بی‌سی در هفته های اخیر بوده است.

در اين زمينه،‌ برخی از تیترها عیناً از سایت بی بی سی فارسی انتخاب شده اند:

- نیروهای عربستان سعودی برای تامین امنیت وارد بحرین شدند

- نمایندگان مجلس ایران خواستار سرنگونی سه دولت عربی شدند

- رهبر مخالفان بحرین خواستار عدم دخالت ایران شد

- پیام‌های آشتی‌جویانه ایران به کشورهای عربی

- حمله به سفارت عربستان در تهران با کوکتل مولوتف (در متن خبر این افراد محافظه کار و حکومتی خوانده می شوند)

- استقبال اوباما از "گفتگوی ملی" بحرین

- کاخ سفید خواهان خویشتنداری نیروهای عرب در بحرین شد

- بحرین دو ایرانی را به اتهام جاسوسی محاکمه می کند

- نیروهای امنیتی در بحرین تظاهرکنندگان مخالف را متفرق کردند

- بازداشت رهبران مخالف در بحرین؛ تظاهرات اعتراضی در تهران

با نگاهی گذرا و با داشتن کمترین اطلاعات در حوزه‌ی ژورنالیسم و عملیات روانی مي‌توان به انتخاب تیترهای جهت دار بی‌بی‌سی فارسی پی برد. به‌عنوان نمونه، این شبکه با تغییر جایگاه مظلوم و ظالم، اعتراض‌ها در اطراف مراکز دیپلماتیک سعودی در تهران و مشهد را حمله می خواند، حال آنکه برخورد خشونت آمیز نیروهای آل خلیفه و آل سعود با مردم را متفرق کردن می داند. جالب تر آنکه با رجوع به متن همین خبر در سایت و دیگر برنامه های پخش شده، فرقه ای و مذهبی خواندن اعتراض‌ها در بحرین آنگونه که حکومت سعودی هم مد نظر دارد، در دستور کار است.

همزمانی رویدادها در بحرین با آغاز ناآرامی ها در سوریه و پوشش به نسبت گسترده‌ی تحولات این کشور نشان دهنده‌ی نوعی نگاه سیاسی و غیر حرفه ای در بی‌بی‌سی فارسی است. جالب آنکه حتی برنامه‌ی "نوبت شما" نیز که همواره ساده ترین مباحث چون پیش بینی نتایج مسابقات فوتبال را به عنوان موضوع برنامه خود بر می گزیند، در مورد تحولات جاری در بحرین سیاست سکوت را در پیش گرفته است.

این گونه از پوشش اخبار صدای بسیاری از بینندگان را هم درآورده است. آنان بارها از خود پرسیده اند که چرا وقایع بحرین اینگونه انعکاس می یابد؟ آیا توافق نانوشته و پنهانی میان بی‌بی‌سی فارسی و شاهزادگان سعودی به منظور کاهش حساسیت افکارعمومی ایرانیان در مورد تحولات بحرین وجود دارد؟ انعکاس مشکلات مالی بی‌بی‌سی فارسی این ديدگاه را تقویت کرده است که پس از اعلام آمادگی امريكا براي حل مشکلات مالی بی‌بی‌سی فارسی، عربستان سعودی نیز در این راه پیش قدم شده است.

حمایت مالی عربستان از 80 درصد رسانه‌های عرب زبان منطقه و برخی ارتباطات میان بخش فارسی سایت العربیه با همکاران سابق خود در بی‌بی‌سی فارسی از جمله دلایلی است که در تایید این نگرش این روزها در برخی از محافل به گوش می رسد. برخی از گزارش ها که کم و بیش انتشار یافته اند، حاکی از آن است که عربستان سعودی سالانه بیش از 20 میلیون دلار صرف ترویج وهابیت، کمک به برخی گروه های مخالف جمهوری اسلامی، سازمان های تجزیه طلب و بعضاً تروریستی در ایران می کند.

بنابراين، طبیعی است که بخشی از این بودجه امروز به‌منظور فشار رسانه ای و تضعیف موقعیت ایران در سطح داخلی و افکار عمومی منطقه هزينه شود. اثرگذاری نسبتاً موفق پرس‌تی‌وی و العالم در تحولات اخیر منطقه، شاهزادگان سعودی را به سمت و سویی برده است که حمایت رسانه ای از گروه ها و افرادی را که هدف اول خود را تضعیف جمهوری اسلامی می دانند، در اولويت بالاتري قرار داده است.

این تغییر تاکتیک با توجه به ضربات سنگین دستگاه امنیتی و نظامی ایران به گروه‌های تروریستی و تجزیه‌طلب حامی سعودی و از همه مهم تر بی اعتبار شدن این گروه ها در نزد افکار عمومی ایرانیان چندی است که مورد توجه جدی تر قرار گرفته است.

رقابت های منطقه ای ایران و عربستان سعودی و احساس خطر حاکمان این کشور و آنچه که غربی ها از تحولات اخیر منطقه محور اعتدال می خوانند، زمینه ساز نزدیکی بیشتر خاندان پادشاهی سعودی با امريكا و به‌ویژه انگلستان شده است. در این چهارچوب به علت شناخت نسبتاً قوی انگلستان (به علت سابقه‌ی تاریخی حضور استعماری) از روحیات مردم ایران، امکانات فنی و تجربه رسانه ای بی‌بی‌سی مادر (انگلیسی) افزایش همکاری میان بی‌بی‌سی و دستگاه رسانه ای ریاض را تقویت کرده است.

نگاهی گذرا به تیترهای بخش فارسی سایت العربیه در مورد حوادث جاری در بحرین این نگاه را مورد تایید قرار می دهد. گرچه نگاه رادیکال تری به نسبت بی‌بی‌سی فارسی در العربیه وجود دارد اما همان خطوط مشترک در مورد شیوه‌ی انعکاس وقایع بحرین در اين شبكه نیز قابل ردیابی است.

العربیه به‌عنوان انعکاس دهنده‌ی مواضع حاکمان سعودی با توسل به مصاحبه با برخی از اشخاص و گروه های نزدیک به اين سياست‌ها در حال پی گیری همان دیدگاه بی‌بی‌سی با تاکتیک دیگري است. بنابراين، برای اثبات بیشتر این نگرش و بیان شباهت های رویکردهای این دو رسانه نسبت به تحولات اخیر در بحرین برخی تیترها عیناً از بخش فارسی سایت العربیه انتخاب شده اند.

مقایسه ساده‌اي میان تیترهای انتخابی بی‌بی‌سی فارسی و العربیه، بیان کننده واقعیت‌هاي زيادي است.

- "حمله نیروهای بسیج با کوکتل مولوتوف علیه سفارت سعودی در تهران"

- "وزیر دفاع بریتانیا‏: ايران برای کشورهای منطقه و جهان خطرساز است"

- "در واکنش به اظهارات احمدی نژاد اعلام شد: شورای همکاری (خلیج فارس) از توطئه گری ایران علیه امنیت همسایگان بیزاریم"

- "اعزام نیروهای "سپرجزیره" برای برقراری امنیت در بحرین"

- "وزیر دفاع امريكا جمهوری اسلامی ایران را به ایجاد آشوب در منطقه متهم کرد"

- "سعد حریری: نه لبنان نه بحرین و نه هیچ کشور دیگری تحت الحمایه ایران نخواهد شد"

- "ولیعهد بحرین: دولت در قبال تفرقه افکنان کوتاه نخواهد آمد"

- "شیخ یوسف قرضاوی: تحولات بحرین "انقلاب فرقه ای" است"

- "تعدادی از معترضان مقررات فوق العاده را زیرپا گذاشتند: برخورد نیروهای امنیتی بحرین با تجمع مخالفان در منامه"