سرویس نقد رسانه پایگاه 598 - سي سال از پيروزي انقلاب اسلامي ايران ميگذرد اما هنوز آنطور كه بايسته است به تاريخ معاصر كشورمان كه به شكلگيري اين انقلاب جهاني و سقوط رژيم 2500 شاهنشاهي انجاميده، پرداخته نشده است و بارها امام خامنهاي كه ميراثدار برحق اين انقلاب است درجلسات مختلف با هنرمندان به اين موضوع تاكيده داشتهاند؛ سفارشاتي كه متاسفانه از سوي مسوولان كمترعملياتي شده است. تاريخ هرچند دستمايه برخي از سريالها و فيلمهاي سينمايي است، اما بيشتر نگاه فيلمسازان به حواشي بوده تا اصل تاريخ؛ شايد دراين سي واندي سال تلويزيون در عرصه فيلم و سريال، روايتگر خوبي براي تاريخ معاصرمان نبوده است، اما با اين حال معدود افرادي بودهاند كه بيمحابا تكليف خود را ادا كردهاند و براي روشنگري نسل جوان انقلاب در رابطه با توطئههاي بزرگي كه در تاريخ معاصر ضد اين ملت انجام شده از هيچ تهديد و نقدهاي مغرضانهاي نهراسيدهاند.
اين سالها محمدرضا ورزي چهره نام آشنايي براي تاريخ كشورشده است؛ او از معدود كارگرداناني است كه بهصورت تخصصي درعرصه تاريخ ورود پيدا كرده و در سايه ايمان به خدا وتعهد كارياش توانسته براي اولينبار در طول اين سالها نقش فرقه ضالهبهاييت را در خيانت به اين مملكت به تصوير بكشد و حتي چهره واقعي رييس فرقه بابيت را در قاب تلويزيون جمهوري اسلامي به نمايش درآورد تا جايي كه رسما از سوي روساي فرقه بهاييت مورد تهديد قرار گرفت اما با اينكه هيچگونه حمايتي ازسوي مدعيان اصولگرايي نشد؛همچنان عزم خود را بيان حقايق تاريخي راسخ ميداند او كه پيش ازاين به عنوان تنها كارگرداني كه حقاقي رژيم پهلوي را به تصوير كشيده تلقي ميشد، بارديگر قصد دارد تا حقايق ديگري از كتاب قطور تاريخ اين كشور را درقالب سريالي بانام «معماي شاه» بيان كند.
این کارگردان جوان بر اساس دیدگاههای دینی و سیاسیاش فیلم و سریال میسازد و به گفته خودش حاضر نیست از این راه دست بکشد. خودش میگوید افتخارش این است که مسلمان و شیعه علی (ع) به دنیا آمده، حتی اگر یک روز از عمرش باقی باشد از دشمنی با صهیونیزم دست برنخواهد داشت و فیلم و سریالهایی خواهد ساخت که براساس اعتقادتش باشد با وي گفتوگويي داشتهايم:
-در بررسی اجمالی آثار شما درمییابیم که اکثرا پیرامون تاریخ معاصرهستند با توجه به اینکه کار دراین عرصه به نسبت مشکلتر از سایر حوزههاست چرا اينگونه سوژهها را انتخاب ميكنيد؟واقعيت امر اين است كه دراین بخش تاریخ که از اهمیت بالایی هم برخورداراست كم كاري داشتيم و باید کارکرد بازگوکردن آنها ضرورت دارد به دلیل اینکه عمدتا نسل جوان در بحرانی قرار گرفتهاند که ناشی از کماطلاعی درمورد وقايع تاریخ معاصر ماست به طورمثال درقضیه ملی شدن صنعت نفت دکترمصدق با حمایت آیتالله کاشانی موفقیتهایی کسب کرد، اما بعد ازمدتی مصدق به شرایطی رسید که فکر کرد به تنهایی وبدون اتکاء به روحانیت ومردم میتواند کارگستردهای انجام بدهد نتیجه آن را هم دیدیم . بنابراين باید اين مقاطع تاريخي گفته شود و بیش ازهمه اين رسالت به عهده آموزش و پرورش است که چنین آموزههایی را به نسل نوجوان وجوان ما انتقال بدهد متاسفانه روش تدریس تاریخ درمدارس ما، تاریخ گویی است كه درتمام مدارس دنیا منسوخ شده است؛ تاریخگویی برای دانشآموزان مناسب نيست اینکه آنها بدانند به طور مثال میرزاکوچک خان درچه تاریخی به شهادت رسید مهم نیست، بلکه مهم تحلیل تاثیر حضور و شهادت میرزاست یا تاثیر حضورشهید مطهری كه خیلی مهمتر از این است که دانشآموزان ما تاریخ شهادت او را حفظ کنند بايد تفکرمطهری تحلیل شود، لذا دراین شرایط وظیفه ما درعرصه فیلمسازی است تا ازسر تکلیف این اطلاعرسانی را داشته باشیم
نکته مهمی که در آثار شما دیده میشود وفاداری و تعهدتان به مفاهیم تاریخی است چيزي كه کمتر در مجموعه های تاریخی تلویزیونی شاهد آن هستیم زيرا بعضا چاشنی دراماتیک آنها خیلی پررنگتر از اصل تاريخي است به صورتیکه به تخیل بیشتر نزدیک ميشوند.
مجموعههاي تاریخی را با همراهي مشاوران پژوهشی دنبال كردهام؛ عبدالله شهبازی، دکترموسی نجفی وبعد ازآن بیشتر دکترموسی حقانی درموسسه تحقیقات ومطالعات تاریخ معاصر ایران و از مركز اسناد انقلاب اسلامی هم برخوردار شديم حتیالمقدور تلاش کردهایم تا اشتباهات تاریخی کمتری داشته باشیم البته ناگفته نماند مفاهیم تاریخی به دلیل شرایطی که دارند باید داستانپردازی کرد و در قالب نمایش ارایه شوند تا برای مخاطب قابل فهمتر وملموستر شوند. به طورمثال ممکن است یک واقعه تاریخی بسیار تلخ وگزنده باشد كه گفتن آن هم ضرورت دارد ولی هضم آن برای مخاطب سخت است آنجا خوب است تا داستان پردازی کنیم؛ البته بهگونهاي به اصل تاریخ لطمهای وارد نشود بهطورحتم داستان با تخیل فرق دارد؛ قصه در تاريخ یعنی اینکه بهعنوان نمونه مساله انجمنهای ایالتی ولایتی توسط اسدالله اعلم مطرح شده تا برای سوگند درمجلس التزام سوگند به قرآن حذف شود به صورتیکه زمینه ایجاد میشود تا کم کم بهاییان هم دركشوربه رسمیت شناخته شوند که خطر بزرگی برای اسلام بود خوب تاثیراین مساله مهم را میتوان در قالب داستانی درخانواده مذهبی نشان داد که نگران هستند با قصهپردازی آن را به تصویر درآورد، اما اگریک اتفاق ساده را با خیالپردازی به صورت دیگری ارایه دهیم درست نیست وتخریب تاریخ است.
یک فیلمساز نباید وارد آن شود بهخصوص برای نسلی که آن واقعه تاریخی را درک نکرده و قرار است درقالب فیلم وسریال به كنه مساله پی ببرد. برای من پیام تاریخی مهمتر از جزییات وقایع و رویدادهایی است كه در تاریخ رخ داده است؛البته این به معنی عدم وفاداری به تاریخ نیست و كارگردان موظف است در به تصویر كشیدن وقایع تاریخی به واقعیتهای تاریخی وفادار باشد. درتمام این سریالهایی كه كار كردم یك پیام مشترك داشتم كه این به سوال اول شما نیز پاسخ میدهد و آن پیام این بود كه یك تفكری در پس پرده سیاستهای بیگانگان وجود دارد كه خواهان نابودی اسلام و فرهنگ ایرانی در مركزیت خاورمیانه است. من سعی كردم با برجسته كردن این مفاهیم از دل روایتهای تاریخی، نسل جوان را نسبت به نقشههای بیگانگان درباره این سرزمین آگاهی بدهم. بهعبارت دیگر هدف اصلی من از روایت تاریخ معاصر برانگیختن حس استقلالطلبی و بیگانهستیزی در مخاطب بویژه نسل جوان بود.
-به نظر شما تعامل بین مورخ وفیلم ساز در توليد يك مجموعه خوب تاريخي چقدر لازم است؟بسیا رضروری است چون هر كدام در يك حوزه تخصص و شناخت دارند هدف ما هم تنها فیلمسازی نیست اگرآنطوربود خودم را به دردسر نمیانداختم ومانند بسياري ديگرسراغ تولید وساخت سریالهاي ملودرام خانوادگی میرفتم که هم بازار خوبی دارد وهم بدون دردسر است مخاطب زیادی هم داشت این همه هجمه و اتهام هم علیه من راه نمی افتاد.
-از نكات جالب توجه در مجموعههاي شما، اين بود كه براي اولين بار حضور بهاييت و چهره واقعي فروغي را به تصوير كشيدند اين قضيه براي شما مشكلي ايجاد نكرد؟ما نبايد فقط دركلام به شيعه بودنمان اشاره كنيم، بلكه ميبايست درعمل هم ثابت كنيم حالا درهر جايگاه ومقامي كه هستيم بدون واهمه بايد به دشمنان دين اسلام بگوييم شيعه هستيم و عقايد ديني ما براين اساس است؛ شايد اگر در كتابهاي درسي ما به وضوح اين اسناد تاريخي آورده ميشد با چنين مشكلاتي مواجه نبوديم بايد بپذيريم كه نسل فعلي ما مانند گذشته كتابخوان نيست و بيشتر وابسته به فيلم و اينترنت هستند حالا اين رسالت سنگين آگاهيسازي به عهده ما درعرصه فيلمسازي است تا اين مفاهيم مستدل تاريخي را برايشان بازگوكنيم، زيرا آينده اين انقلاب بهعهده نسل جوان است لذا فكر ميكنم بيشترين سرمايهگذاري دولت بايد در زمينه آموزش وپرورش باشد و ازهمان اوان هفت سالگي آغازتحصيل، روي فرزندانمان سرمايه گذاري كنيم. درمورد مطرح كردن نفوذ بهاييت دركشور متاسفانه براي حمايت در اين امرتوقع بيشتري داشتم كه به شدت هم مورد هجمه تبليغاتي قرارگرفتم چون به مزاج آنها خوش نيامد درحاليكه من به عنوان فيلمسازتنها تاريخ را بازگو كردم كه با عكسالعمل بهاييان و عوامل آنها مواجه شدم ادعايي ندارم همه آن چيزي كه در تاريخ بوده است را به تصويركشيدم، ولي براي همان كليگوييهاي تاريخي،بنده درمظان اتهام و تهمتهاي زيادي قرار گرفتم بسياري ازاتهاماتي كه در روزنامهها و نشريات مختلف به من وارد مي شد نشات گرفته ازنيات سردمداران فرقه ضاله بهاييت بود، زيرا آنها خودشان نميآيند به طورعلني ابراز وجود كنند، بلكه از راه نفوذ برعوامل خود ديگران را تحريك مي كنند شايد حتي طرف هم نداند كه بازيچه دست اين فرقه ضاله شده است و با نوشتن مطالبي سعي دارد تا مرا تخريب كند ولي بدانند تخريب بنده به كسي كمكي نميكند؛ چراكه تمام اين اسناد ومدارك تاريخي موجود هستند ومطمئنا اگرمحمدرضا ورزي دراينباره فيلمي نسازد هزاران نفر ديگرهستند كه به نوعي اين اسناد را منتشر ميكنند؛ اينها هويت تاريخي ما هستند كه وجود دارند وتوفيقي بود كه نصيب بنده شد تا گوشهاي ازآن را در قالب مجموعهاي تلويزيوني مطرح كنم.
بهرحال مملكتي هستيم كه انقلاب كرديم تا اسلام را زنده كنيم و دين اسلام هم تنها به حجاب نيست بلكه حجاب يكي ازبخشهاي دین اسلام است در درجه اول حقانيت اسلام مطرح است ما به عنوان مسلمان بايد بتوانيم حافظ آن باشيم و اين چيزي است كه ميخواهيم تصميم بگيريم خداوند هم اينگونه مقدركرده است و تنها ميتوانيم اين مدال افتخار را به سينه داشته باشيم كه خدا ما را مسلمان و شيعه در ايران زمين قرار داده است بايد قدردان اين موهبت باشیم و آن را در عمل نشان دهيم بدون اينكه از واكنش دشمنان بترسيم. شهيد مطهري براي اين كه حقانيت اسلام را اثبات كند افراد زيادي عليه او اقدام كردند حتي دراين راه شهيد شد، ولي در آنها واقع خودشان را حذف كردند و مطهري براي هميشه تاريخ زنده است.
-گویا وابستگی رژیم پهلوی به صهیونیسم بین الملل باعث نفوذ بيشاز اندازه آنها درکشورما شده بود تا جایی که بهاییان مجال جولان داشتند آيا در «معماي شاه» هم به اين نكات اشاره شده است؟بله چون موضوع پيرامون شخصيت محمدرضا شاه است. خاندان روچیلد در انگلیس دارای قدرت زیادی حتی بالاتر از ملکه است وبزرگترین سرمایه داران اروپاییاند که حتی گردانندگان اسراییل بخشی ازاین خاندان هستند. ویکتورروچیلد دوست صمیمی و نزدیک محمدرضاشاه بود که با هم رفت وآمد خانوادگی داشتند او به قدری روی شاه مملکت ايران اثر گذاشته بود که فرح دیبا نقشه کاخ نیاوران که کاخ مرکزی واصلی شاه بود را براساس خانه روچیلد طراحي كرد بهصورتیکه تمام ابعاد و زوایای کاخ دقیقا عین خانه روچیلد است نقشههای آن کاملا موجود است این تنها نمونه کوچکی از تسلط یهودیان بر شاه بود.
-جسارتی که شما داشتید این بود که چهره و شخصيت واقعی محمدرضاشاه را در تلويزيون بهتصویرکشیدید برخلاف فیلمهایی که اکثرا شاه را بیطرف نشان میدهند وتمام مشکلات را به گردن اطرافیان شاه میاندازند.
ما سعی کردیم با توجه به اسناد و مدارك مستدل تاريخي تا چهره واقعی محمدرضا پهلوی را نشان دهیم. امام خمینی(ره) نکته جالبی درباره خاندان پهلوی داشتند مبني براينکه اگر سایر شاهان درکشور جنایت میکردند، پهلوی هم جنایت کرد وهم خیانت. اسناد این جنایت وخیانت هم موجود است برای همین از آموزش وپرورشمان گله دارم که چرا هنوزنتوانسته است این مسایل را برای فرزندانمان تشریح و كالبدشكافي کند؛ اینکه از 12 بهمن يعني ورود حضرت امام(ره) به ايران تا22 بهمن انقلاب به پیروزی رسید را جشن ميگيريم و رسانههای ما هم پیروزی انقلاب را به همین دهه محدود کردهاند كافي نيست ما دراین عرصه نیازبه اطلاعرسانی و بصیرتدهی بهخصوص براي نسل جوان داریم و بايد چهره شاه خائن را براي همگان برملا کنیم.
-با توجه به اين مساله درمجموعه جدیدتان يعني «معمای شاه» تا چه اندازه سعی کردید تا حقایق خیانتهای شاه را برملا کنید؟دراین سریال ما براساس مدارک واسناد به اصالت تاریخ میپردازیم بههمینخاطربراي اين پروژه بزرگ سيما، بزرگترین مورخان را برای کار دعوت کردیم ازجمله موسی حقانی که تحلیلهای خوبی از تاریخ دارد معتقدم که این کار را باید به صورت گروهی انجام داد تا بعد ازگذشت سی وچهارسال از پیروزی انقلاب اسلامی یکبار برای همیشه حقیقت تاریخ پهلوی را برای همه بازگو کنیم.
-با توجه به این رویکرد درساخت مجموعه«معمای شاه» با مشکلی مواجه نشدید؟بسیار زیاد. خیلیها مدام سنگ جلوی پا میاندازند وچوب لای چرخ میگذارند نمیخواهند این سریال با چنین مضمونی ساخته شود؛ درحالیکه بیان این حقایق برای نسل جوان ما ضرورت دارد عدهای نمیخواهند این کارساخته شود، اما به لطف خداوند و به همت مهندس ضرغامی ریاست سازمان صداوسیما ودکتر دارابی معاونت محترم سیما ومهندس فرجی مدیرشبکه اول و نیز دکتر فنائیان مدیر کل نمایش سیما کار انجام شد . از مسوولان تقاضا داریم تا دراین پروژه بزرگ فرا ملي که متعلق به جمهوری اسلامی است برای روشنگری و آگاهسازي نسل جوان ما را یاری کنند تا بتوانیم خیلی از ناگفتههای تاریخ معاصر کشورمان را که دراین سالها گفته نشده را به تصویر بکشیم.
-بااین وجود قطعا بازخوردهای زیادی هم به نسبت «عمارت فرنگی » باید داشته باشد.
بله این کاری جهانی است که شخصیت شاه را به تصویر میکشد واصلا متعلق به مناسبتی محدود به دهه فجر نیست بسیار گستردهتر ازآن است برای این کار یک بسیج همگانی داریم تا در قالب 45 قسمت تولید شود یقین دارم که این کار تکلیفی و جهادی است برای بیان حقیقتهای تاریخی، تا آنجا که خدا یاری کند و بتوانم دراین راه خواهم ماند ولی با این وجود اگر مسوولان نخواهند من نمیتوانم به اجبار جوانان را با تاریخ معاصر آشنا سازم این یک تکلیف است که باید انجام شود.
-«معمای شاه» دنباله «عمارت فرنگی» است و در چه مرحلهای ازکارهستید.
بله مجموعه «معماي شاه» در ادامه «عمارت فرنگی» است؛ یعنی از سال 1315 که از سویبس به ایران بازگشت تا سال 1359 ومرگ محمدرضاشاه است که دراین دوران اتفاقات مختلفی رخ داده و سعی کردیم تا به آنها اشاره داشته باشیم ازجمله فداییان اسلام و شهید نواب صفوی و همچنین دراین مجموعه، برای اولین باربه شخصیت مرحوم آیت الله العظمی بروجردی پرداخته شده است، ملی شدن صنعت نفت تانهضت اسلامی امام خمینی، جشنهای 2500ساله و...تا بهمن 57 و اتفاقات بعد ازآن را درمجموعه آوردیم. واگرکارخوب پیش برود درحال حاضرهم درمرحله پیش تولید مجموعه قرار داریم برای اين پروژه بزرگ ملي با برد جهاني از بازیگران زیادی استفاده شده كه کار پرحجمی خواهد بود.
-با توجه به این که اخیرا با حمایت فرح دیبا فیلم مستند دروغینی به نام« ملکه ومن»ساخته شده فکر میکنید عکسالعمل پهلویهای فراری ازاین کار چگونه باشد؟تاکنون که سعی کردهاند عادی جلوه بدهند ولی خود من علاقهمندم تا فرح دیبا این مجموعه را دنبال کند تا به گروهی متوجه شوند فیلم «ملکه ومن» فیلمی تخیلی بیش نیست و مستندی دروغین است که بازسازی شده و اگر دختر او خودکشی می کند به دلیل افسردگی است که فرح دیبا برسرقبراو با کنایه میگوید:«این محصول انقلاب شکوهمند اسلامی است.» پاسخ خون شهدای 17شهریوری که مظلومانه به خاک وخون کشیده شدند را بدهند. جواب این مسایل هنوزمانده تا این ها بدهند. شاه با آن ذلت از ایران رفت و با آن خفت درغربت مرد باید بدانند که هنوزخانوادههای شهدای ما زنده هستند و فرزندان پهلوی باید تقاص پس بدهند، زیرا و برای همیشه تاریخ جنایت شاه و خاندان پهلوی درخاطره ها خواهد ماند.
* مصاحبه از معصومه طاهری