جنگ گفتمانی بر سر پیچ تاریخی

به گزارش 598 به نقل از دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله العظمی خامنه‌ای «مبارزه‌ حق و باطل» چشم‌اندازی است که مسلمانان در طول تاریخ همواره از زاویه‌ آن به منازعه میان خود و دشمنان خویش نگریسته‌اند. در دوران معاصر که ایرانیان توانسته‌اند انقلابی اسلامی را به پیروزی برسانند و نظامی اسلامی برپایه‌ی آن بنا کنند، بار دیگر تجربه زیسته‌ی خود در برابر نظام سلطه را در این چهارچوب معنا کرده‌اند. نبرد حق و باطل نشانگر ماهیت و محتوای صف‌کشی این دو جبهه در برابر یکدیگر است. اما از لحاظ شکلی، گاه هر دو سوی این مواجهه از یک منظر و با ادبیاتی مشترک به شرایط خاصی که در آن قرار دارند می‌نگرند و آن را توصیف می‌کنند.

 شهریور 1391 شمسی آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر انقلاب اسلامی در سخنرانی افتتاحیه‌ی اجلاس سران جنبش عدم تعهد در تهران می‌گویند: «شرایط گیتى حساس و جهان در حال گذار از یک پیچ تاریخىِ بسیار مهم است. انتظار می‌رود که نظمى نوین در حال تولد یافتن باشد.»

از سوی دیگر نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در سخنرانی خود در نشست مشترک با کنگره آمریکا در ماه می سال 2011 میلادی می‌گوید: «امروز خاورمیانه در یک چهارراه و پیچ مهم و حساس قرار گرفته است... اکنون زمان در حال سپری شدن است. امکان تغییر سریع محور تاریخ وجود دارد».

به ‌کارگیری همزمان این ادبیات مشترک، به این معنا است که در هر دو سوی این درگیری دامنه‌دار، همه‌چیز در اوج حساسیت و تعیین‌کنندگی ارزیابی می‌شود.

این روزها چالش نظام اسلامی و جبهه‌ی کشورهایی که توسعه‌نیافته و در حال توسعه خوانده می‌شوند با نظام سلطه و کشورهایی که خود را توسعه‌یافته می‌نامند و در اندیشه‌ی متمدن کردن دیگران به هر بهانه و بهایی هستند، به سطح بالایی رسیده است. نه تنها نفَس در سینه‌‌ی بازیگرانِ میدان حبس شده بلکه تماشاگران این صحنه نیز چشم‌انتظار فرجام این رقابت هستند. سرانجام تاریخ به نام و به کام کدام‌یک از این دو جبهه ورق خواهد خورد؟ برای داشتن تصویری روشن‌تر از مختصات این وضعیت، «پیچ تاریخی» را به عنوان مفهوم مرکزی و مشترک در تصویرسازی از این شرایط خاص با کارشناسان و پژوهشگران مسائل راهبردی در روابط بین‌الملل به بررسی گذاشته‌ایم. با این‌همه موضوع چنان پیچیده و چندلایه است که می‌توان از زوایای دیگری نیز به آن نگریست و ابعاد دیگری از واقعیت را یافت و درباره‌اش سخن گفت. بنابراین پرونده‌ی پیچ تاریخی در عرصه‌ی نظر نیز همچنان باز است. این تلاش کوچک ‌تنها می‌تواند درآمدی باشد بر طرح این سرفصل تازه در مجامع نخبگانی و رسانه‌ای کشور.

دکتر دهقانی فیروزآبادی، استاد روابط بین‌الملل و رئیس دانشکده‌ی حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی و دکتر اصغر افتخاری عضو هیأت علمی دانشکده‌ی معارف اسلامی و علوم سیاسی دانشگاه امام صادق علیه‌السلام و معاون پژوهشی این دانشگاه، این موضوع را مورد بررسی قرار داده‌اند که متن گفت‌وگوی آنها در روزهای آینده منتشر خواهد شد.