مذاکرات تهران در سایه انتقادها به درز تحقیقات آژانس درباره ایران

به گزارش خبرنگار انرژی هسته‌یی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) مذاکرات فنی و حقوقی هیات‌های ایران و آژانس به ترتیب به سرپرستی هرمان ناکارتس، معاون مدیرکل آژانس در امور پادمان‌ها و علی‌اصغر سلطانیه، نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صبح روز پنجشنبه در محل سازمان انرژی اتمی برگزار می‌شود.

این مذاکرات به احتمال قوی یک روزه و پشت درب‌های بسته برگزار می‌شود، هم‌چنین هیات آژانس هیچ بازدیدی از تاسیسات و مراکز هسته‌یی ایران نخواهد داشت.

ایران در حالی هیات فنی آژانس را برای بحث درباره چگونگی حل و فصل موضوعات باقی‌مانده به تهران دعوت کرده است که رسانه‌های خارجی در هفته‌های گذشته شروع به جوسازی‌های منفی درباره فعالیت و برنامه هسته‌یی ایران کرده‌اند و با وجود این‌که آژانس به درز اطلاعات فنی و محرمانه کشورهای عضو از جمله ایران متهم شده است اما مسوولان آژانس تاکنون سخنی در‌این‌باره بیان نکرده‌اند.

خبرگزاری آسوشیتدپرس با استناد به نمودارهایی که هیچ نشانی دال بر معتبر بودن آن وجود ندارد با استناد به نمودارهایی که می‌گوید "مقامات یک کشور منتقد برنامه اتمی ایران" در اختیارش قرار داده‌اند و هم‌چون گذشته خواسته‌اند نام‌شان فاش نشود،‌ مدعی شد، دانشمندان ایرانی شبیه‌سازی‌هایی کامپیوتری از یک سلاح هسته‌یی را به اجرا درآورده‌اند که قدرت انفجاری آن سه برابر انفجارهای اتمی هیروشیماست.

آسوشیتدپرس افزود که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سال گذشته در گزارش خود اشاره کرد که نمودارهایی را به دست آورده که نشان می‌دهد ایران به محاسبات انفجارهای اتمی پرداخته است و مدعی شد که این نمودار از همان نمودارهای آژانس است.

انتشار این گزارش واکنش‌هایی در سطح متخصصان و کارشناسان و نیز در بین رسانه‌های مختلف بین‌المللی به همراه داشت.

روزنامه گاردین اسراییل را مظنون به درز این سری از اخبار دانست که سعی دارد این گونه نشان دهد که ایران آزمایش‌های تسلیحات هسته‌یی انجام می‌دهد تا فشار بین‌المللی بر تهران را افزایش و برنامه‌اش را متوقف کند.

گاردین به نقل از مقامات غربی گزارش داد که رژیم صهیونیستی در تلاش برای افزایش فشار بر ایران، اطلاعات مربوط به تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته‌یی ایران را به رسانه‌ها درز داده است.

این روزنامه انگلیسی با اشاره به گزارش آسوشیتدپرس که در آن با ارائه نموداری جعلی مدعی تلاش ایران برای ساخت سلاح هسته‌یی شد، افزود که انتشار این نمودار باعث طرح سوالات جدی درباره تحقیقات بازرسان آژانس در موضوع هسته‌یی ایران پس از آن شد که مشخص شد این نمودار بخشی از یک پرونده اطلاعاتی است که مدعی تلاش ایران برای ساخت کلاهک هسته‌یی است.

گاردین به نقل از دیوید آلبرایت، کارشناس هسته‌یی موسسه علوم و امنیت بین‌الملل گزارش داد: از این که چه کسی در درز دادن اطلاعات دخالت دارد چیزی نمی‌داند، اما «هر کس که این کار را انجام داده به اعتبار آژانس لطمه زده و ادامه کار آن را سخت‌تر کرده است.»

هم‌چنین، پایگاه اینترنتی آنتی‌وار نیز به نقل از کارشناسان و تحلیل‌گران تاکید کرد که رژیم صهیونیستی در پشت توطئه «نمودار هسته‌یی» خبرگزاری آسوشیتدپرس درباره ایران قرار دارد.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون درباره انتشار "نمودار هسته‌یی" مورد ادعای آسوشیتدپرس و این‌که این نمودار متعلق به اسناد مورد ادعایی است، اظهارنظری نکرده است.

به گزارش ایسنا،‌ مذاکرات ایران و آژانس در دو سال گذشته در راستای رسیدن به چارچوبی مشخص و روشن برای پاسخ به ابهامات آژانس درباره برنامه و فعالیت‌های هسته‌یی ایران شکل گرفت. ابهامات و سوالاتی که در چارچوب "مطالعات ادعایی" به جا مانده از برنامه عمل 2007 میان ایران و آژانس طرح شده است و رفته رفته نیز بر حجم آن افزوده شده است. علاوه بر این در جبهه‌ای دیگر آمریکا و کشورهای اروپایی اقدامات تحریمی بی‌سابقه‌ای را علیه ایران به کار گرفته‌اند و همزمان انتظار دارند ایران به درخواست‌های فراتر از تعهداتش از NPT نیز پاسخ دهد. اساسا این پرسش مطرح است که تا زمانی که 1+5 به تحریم‌های یک‌جانبه علیه ایران ادامه می‌دهند و تهدید نظامی علیه تاسیسات هسته‌یی از سوی رژیم صهیونیستی ادامه دارد پاسخ‌گویی ایران به آژانس فراتر از تعهدات و معاهده NPT چه جایگاهی دارد؟

کاهش و لغو تحریم‌های یک‌جانبه علیه ایران از سوی آمریکا و اروپا می‌تواند گام مهمی در همکاری ایران با آژانس باشد.

به گزارش ایسنا، تا پیش از انتشار گزارش اخیر یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی 26 آبان (دسامبر 2012) از محتوای مذاکرات دو طرف خبری منتشر نشده بود و هر بار دو طرف به این جمله که مذاکرات "مثبت" و "سازنده" یا "ناامیدکننده" بود، اکتفا می‌کردند. اما در گزارش اخیر مواردی تحت عنوان "رویکرد ساختاری" مطرح شده است که مبتنی بر درخواست‌های آژانس از ایران برای پاسخگویی است.

آژانس همواره از فرصت گزارش‌هایش درباره ایران به عنوان دیده‌بان هسته‌یی برای القاء نظرات و دیدگاه‌های فنی خود و معتبر نشان دادن اسناد مورد ادعایش درباره برنامه هسته‌یی ایران استفاده کرده است. با وجود اعلام آمادگی ایران برای همکاری با آژانس و تدوین مدالیته اما یوکیا آمانو اصرار دارد که در گزارش‌ها و اظهاراتش این گونه القاء کند که ایران حاضر به همکاری نیست در حالی که آژانس پس از دو سال از تدوین مدالیته جامع و مشخص طفره رفته است.

برخی کارشناسان ایرانی معتقدند آمریکا و برخی کشورهای اروپایی به شدت آژانس را از تدوین مدالیته‌ای مشابه مدالیته 2007 منع کرده‌اند. این کشورها معتقدند مدالیته 2007 یکی از بزرگترین اشتباهات مدیرکل وقت آژانس بود و نباید به طور رسمی مورد توافق آژانس قرار می‌گرفت.

بر اساس مدالیته 2007 یا همان سند INFCIRC/711 شش مساله باقی‌مانده آزمایش‌های پلوتونیوم، سانتریفیوژهای پی 1 و پی 2، منشا آلودگی، سند اورانیوم فلزی، پلونیوم 110 و معدن گچین مطرح و حل و فصل شد.

به گزارش ایسنا،‌ ایران در نامه مورخ اول نوامبر 2012 تعهدش را برای گفت‌وگو با آژانس مورد تایید قرار داد و از یک هیات آژانس برای بازدید از تهران در نیمه دسامبر 2012 به منظور "‌بحث درباره مدالیته برای حل و فصل ادعاها، بر اساس اصول ایجاد شده در دیدار بین سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی و مدیرکل در (10 خرداد) 30 مه 2012" دعوت کرد و متعاقبا توافق شد که آژانس و ایران در 23 آذر (13 دسامبر) در تهران ملاقات کنند.

ایران و آژانس در حالی قرار است دور دیگری از مذاکرات را در تهران داشته باشند که آژانس هنوز اصل اسناد و مدارک ادعاهایش را به ایران ارایه نکرده است.

در این رابطه فریدون عباسی، رییس سازمان انرژی اتمی به ایسنا گفته است که" نمی‌توان با گزارش سرویس‌های اطلاعاتی و امنیتی برخی کشورها، کشور دیگری را متهم کرد."

وی با اشاره به موضوع مطالعات ادعایی نیز گفته است که"هر وقت سند قابل قبولی درباره این ادعاها به ما ارائه کنند، درباره آن صحبت می‌کنیم."

تاکنون جزییات اصولی که به گفته آمانو در دیدارش با سعید جلیلی در تهران برای حل و فصل ادعاها توافق شده، منتشر نشده است.

شاید آمانو از آنچه در گزارش اخیرش مطرح کرده را رویکرد ساختاری بنامد اما به گفته فریدون عباسی، رییس سازمان انرژی اتمی "رویکرد ساختاری که در گزارش آژانس به آن اشاره شده است، بحث‌هایی است که میان دو طرف ایران و آژانس طرح شده است، اما این صحبت‌ها باید به طور منطقی بررسی شود تا بتوانیم به یک چارچوب مشخص و روشن برای رفع ابهامات و سوالات برسیم."

عباسی نیز درباره آن‌چه تحت عنوان "رویکرد ساختاری" در گزارش اخیر آژانس مورد اشاره قرار گرفته است با تاکید بر این‌که "هر رویکرد ساختاری باید حقوق ایران را تامین کند" به ایسنا گفته است "آنها انتظار دارند در حالی که اصل اسناد (مربوط به ادعاها) را به ما ارائه نمی‌کنند، بر اساس آن اسناد ادعایی ما پاسخ دهیم. اما هر وقت سند قابل قبولی را ارائه کنند ما درباره آن صحبت می‌کنیم.

عباسی با بیان این‌که "نمی‌توان با گزارش سرویس‌های اطلاعاتی و امنیتی برخی کشورها، کشور دیگری را متهم کرد" افزود: آژانس باید به مسیر صحیح خود برگردد و به گزارش بازرسانش در ایران استناد کند. گزارش بازرسان نشان می‌دهد که ایران به طور کامل مقررات آژانس را رعایت می‌کند و تمامی مواد و فعالیت‌های هسته‌یی ایران را نیز تحت نظارت دارد.

عباسی تصریح کرد که چنان‌چه منطق، محور بحث باشد حتما در آینده با آژانس به توافق دست پیدا خواهیم کرد.

با این حال یوکیا آمانو در گزارش اخیر خود درباره ایران به جزییات بیشتری از درخواست‌هایش از ایران درباره حل همه مسایل باقی‌مانده مربوط به برنامه هسته‌یی اشاره کرده است.

1 آژانس به دنبال توافق با ایران درباره یک رویکرد ساختاری برای شفاف‌سازی همه مسایل باقی‌مانده با تمرکز بر مسایل ترسیم شده در ضمیمه سند GOV/2011/65 بوده است.

2 آژانس درخواست کرده که ایران اظهارات اولیه در ارتباط با مسایل تعیین شده در بخش C ضمیمه GOV/2011/65 را به آژانس ارائه کند.

ایران نگرانی‌های آژانس در ارتباط با مسایل تعیین شده در بخش C ضمیمه را رد کرد و آنها را مبتنی بر ادعاهایی بی‌اساس خواند.

3 آژانس به عنوان بخشی از رویکرد ساختاری، 13 موضوع را تعیین کرده است که منطبق با موضوع‌های مندرج در ضمیمه سند GOV/2011/65 است که لازم است به آن‌ها پرداخته شود.

4 آژانس مدعی است توضیحاتی در مورد ماهیت نگرانی‌های آژانس و اطلاعات در دسترس آن، در مورد پارچین و کارشناس خارجی به ایران ارایه کرد و سوالاتی اولیه‌ را در این راستا به ایران ارائه کرده است که ایران تاکنون به آن‌ها پاسخی نداده است.

5 آژانس در مواقع مختلف، از 26 ژانویه 2012 به این طرف، دسترسی به سایت (نظامی) پارچین را درخواست کرده است. ایران بر خلاف قطعنامه GOV/2012/50 هنوز دسترسی به این سایت را برای آژانس فراهم نساخته است.

بازرسان آژانس تاکنون دو بار از سایت نظامی پارچین بازدید و بازرسی کرده‌اند و هیچ سند و مدرکی که ایران را به انجام فعالیت‌های هسته‌یی در این سایت متهم کند به دست نیاورده‌اند. در عین حال ایران اعلام کرده است که در صورت رسیدن به یک توافق جامع با آژانس اجازه بازدید بازرسان از این سایت را می‌دهد.

رییس سازمان انرژی اتمی نیز درباره تکرار درخواست آژانس برای بازدید از سایت پارچین با یادآوری این‌ که سایت پارچین هسته‌یی نیست، خاطرنشان کرد: آنها باید دلایلشان مبنی بر این‌که در سایت پارچین فعالیت هسته‌یی وجود دارد را ارائه کنند، پس از آن ما آن را بررسی می‌کنیم و بعد اجازه بازدید می‌دهیم.

پیش از این در بهمن و اسفند 1390 در تهران و اردیبهشت، خرداد و شهریور 1391 در وین با یکدیگر مذاکره کرده‌اند. هم‌چنین یوکیا آمانو، مدیرکل در مه 2012 با مقامات ایران در تهران ملاقات و گفت‌وگو کرد، اما دو طرف هنوز نتوانسته‌اند بر سر یک برنامه عمل مشخص به توافق برسند.