نجم‌الدين اربكان كه بود؟

به گزارش فارس به نقل از رسانه هاي تركيه، نجم الدين اربكان رهبر 85 ساله حزب اسلام گراي سعادت تركيه امروز ساعت 11:40 دقيقه به وقت محلي در يكي از بيمارستان هاي تركيه درگذشت.

نجم الدين اربكان كه بود؟

نجم الدين اربكان در 29 اكتبر 1926 در شهر "سينوپ " تركيه ديده به جهان گشود. پدر وي محمد صبري اربكان رئيس محاكم جنايي بود و به همين دليل نجم الدين اربكان دوران كودكي خود را در شهرهاي مختلف تركيه گذراند. مادر وي قمر خانم از يكي از خانواده‌هاي سرشناس شهر سينوپ بود.

نجم الدين اربكان مدرسه ابتدايي را در شهر قيصريه آغاز و با انتقال پدرش به شهر ترابزون، آموزش ابتدايي خود را با رتبه اول در اين شهر به پايان رساند. وي در ادامه در شهر استانبول تحصيلات خود را دنبال كرده و در سال 1943 دبيرستان را نيز با رتبه اول به اتمام رساند.

نجم الدين اربكان كه در سال 1948 از رشته مهندسي مكانيك دانشگاه فني استانبول فارغ التحصيل شده بود، در همان سال به عنوان دستيار استاد در گروه موتورها مشغول به كار شد.

وي تا سال 1951 همزمان با كار، به مدت سه سال تز دكتراي خود را آماده كرد. عليرغم اينكه در آن سال‌ها تدريس در دانشگاه مستلزم داشتن درجات عاليه دكترا و پرفسوري بود، ولي نجم الدين اربكان به دليل نبوع خود و عليرغم دستياري استادي، اجازه تدريس كسب كرد.

اربكان كه در سال 1951 براي فرصت مطالعاتي از سوي دانشگاه متبوعه خود به دانشگاه فني آچن آلمان اعزام شده بود، به اتفاق پرفسور اشميت آلماني در مركز تحقيقات دي وي ال كه براي ارتش آلمان تحقيقات مي كرد، كارهاي موفقي صورت داد. وي در مدت 1.5 سال فعاليت خود در اين دانشگاه نيز سه تز آماده كرد و به درجه دكتري نائل آمد.

تز استادي اربكان در مورد كاهش سوخت موتورها در آلمان با استقبال گسترده اي روبرو شد. به دنبال انتشار اين تز، نجم الدين اربكان از سوي پرفسور فلاتس كه مدير عمومي كارخانه هاي موتورسازي Deutz بود براي كار و تحقيق بر روي موتورهاي تانك هاي لئوپار آلمان دعوت شد.

نجم الدين اربكان به عنوان اولين دانشمند ترك تبار در دانشگاه هاي آلمان بعد از جنگ دوم جهاني، در سال 1953 براي كسب درجه استادي به استانبول بازگشت و در سن 27 سالگي موفق به كسب اين عنوان شد و متعاقب آن براي ادامه دادن به تحقيقات خود به كشور آلمان رفت و بار ديگر در كارخانه هاي موتورسازي Deutz مشغول به كار و تحقيق شد. وي به مدت شش ماه ديگر به عنوان سرمهندس براي ارتش آلمان تحقيق كرد.

نجم الدين اربكان كه در نوامبر 1953 به دانشگاه فني استانبول بازگشته بود، در فاصله ماه مي 1954 تا اكتبر 1955 خدمت سربازي خود را گذراند. وي در سال 1956 شركت موتورسازي گوموش را كه اولين موتور داخلي تركيه را توليد كرد، تاسيس نمود. توليد انبوه موتور در كارخانه اين شركت در اول مارس 1960 آغاز شد. وي در همان سال ايده ساخت خودرو در تركيه را مطرح ساخت. اولين خودروي ساخت تركيه به نام "خودروي انقلاب " به همت نجم الدين اربكان ساخته شد. نظاميان تركيه با بازديد از كارخانه موتورسازي گوموش به وجد آمده و لذا اربكان براي 200 تن از افسران عالي رتبه ارتش سمينار برگزار كرد.

* اربكان در سال 1969از شهر قونيه به پارلمان راه يافت

نجم الدين اربكان كه در سال 1965 درجه پرفسوري گرفت، در سال 1966 رئيس بخش صنايع اتحاديه اتاق هاي صنايع شد و بعدها دبيركل اتحاديه گشت. اربكان در ماه مي 1968 عضو هيات رئيسه و در سال 1969 رئيس اتحاديه شد. وي در سال 1967 ازدواج كرد و در سال 1969 به عنوان نماينده مستقل از شهر قونيه انتخاب و به مجلس تركيه وارد شد.

نجم الدين اربكان كه حزب نظام ملي را به عنوان اولين حزب سياسي حركت ديدگاه ملي در 24 ژانويه 1970 تاسيس كرد، در آوريل 1971 به دنبال اعمال فشارهاي كودتاگران مجبور به انحلال اين حزب شد. وي در سال 1972 حزب سلامت ملي را تاسيس كرد و در انتخابات سراسري 1973 توانست با كسب 12% آراي مردم 48 نماينده مجلس و سه سناتور را وارد مجلس كند.

اربكان كه بعد از انحلال دولت ائتلافي حزب سلامت ملي و حزب جمهوريخواه خلق در سال 1974 در دولت ائتلافي چهار حزبي نيز وارد شود، بار ديگر به سمت معاون نخست وزير و رياست شوراي اقتصادي منصوب شد. وي كه بعد از انتخابات 5 ژوئن 1977 در دولت ائتلافي سه حزبي نيز همين سمت را ادامه داد، بدين ترتيب توانست حزب سلامت ملي را به مدت چهار سال به عنوان شريك دولت مطرح نگاه دارد.

نجم الدين اربكان و حزب وي از اوايل سال 1978 تا كودتاي 12 سپتامبر 1980 در جناح مخالف دولت جاي گرفت و بعد از اين كودتا تا سپتامبر 1987 از فعاليت هاي سياسي منع شد. وي كه با همه پرسي سپتامبر 1987 توانست بار ديگر به حقوق سياسي خود دست يابد، در 11 اكتبر 1987 به رياست حزب رفاه كه در ژوئيه 1983 تاسيس شده بود برسد و در 20 اكتبر 1991 بار ديگر از شهر قونيه به عنوان نماينده مردم اين شهر وارد مجلس تركيه شد.

وي در انتخابات سراسري سال 1995 بار ديگر از سوي مردم قونيه انتخاب و وارد مجلس شد. در اين انتخابات حزب رفاه با 21.7% آراي مردم توانست عنوان حزب اول را كسب كند و به دنبال اين موفقيت اربكان براي اولين بار در حيات سياسي خود در تاريخ 28 ژوئن مامور تشكيل كابينه شد و در 7 ژوئيه همان سال با كسب راي اعتماد از مجلس نخست وزير تركيه شد. وي در دوران نخست وزيري خود علاوه بر موفقيت هاي داخلي، در عرصه بين المللي نيز پيشگام تاسيس گروه دي هشت شد و ظرف مدت كمتر از يك سال اين گروه را بنا نهاد.

* ممنوعيت از فعاليت سياسي به مدت 5 سال

نجم الدين اربكان در ماه فوريه 1998 با انحلال حزب رفاه به مدت پنج سال از فعاليت سياسي منع شد و در 11 ماه مي 2003 به رهبري حزب سعادت انتخاب شد.
وي يك بار در سال 1994 در خلال برنامه تبليغاتي انتخابات محلي به دليل سخنراني خود و انتقاد از رژيم لائيك تركيه به يك سال حبس محكوم شد. بعد كودتاي 12 سپتامبر 1980 نيز مدتي تحت نظر نظاميان بود و بعد از دستگيري در 15 اكتبر همان سال، در 24 ژوئيه 1981 آزاد شد. اربكان بر اساس مفاد قانون اساسي تهيه شده توسط نظاميان كودتاگر در سال 1982 نيز به مدت ده سال از هرگونه فعاليت سياسي منع شد.

* واكنش اردوغان و گل به مرگ اربكان

رجب طيب اردوغان نخست وزير تركيه كه يك دوران از شاگردان اربكان به شمار مي رفت، ولي بعدها از وي جدا شده و حزب عدالت و توسعه را تاسيس كرد، با صدور بيانيه‌اي تصريح كرد كه عرصه سياست تركيه فردي ممتاز را از دست داد، فردي كه عمر خود را وقف يادگرفتن و ياد دادن كرده بود.

اردوغان با تقدير از شخصيت مبارز و نمونه نجم الدين اربكان براي وي طلب آمرزش و رحمت كرد و به ملت تركيه تسليت گفت.

از سوي ديگر عبدالله گل رئيس جمهور تركيه كه وي نيز از شاگردان اربكان به شمار مي رود، با صدور بيانيه‌اي درگذشت اين شخصيت اسلام گرا را به جامعه كشورش تسليت گفت.