تاملی پیرامون اثر ماندگار "شرح اسم" یک رهبر

سرویس فرهنگی پایگاه 598 - مجدالدین معلمی/ آنچه در ادامه می آید کمتر از آن است که نقد و بررسی نام گیرد؛ این نوشتار صرفا ادای دین نسبت به کتاب "شرح اسم" است.

۱. زیاده جسارت می خواهد کسی در مورد رهبر مقتدر و حی کشوری، بدون وابستگی سازمانی کتاب بنویسد. مهمترین امتیاز کتاب هدایت الله بهبودی نگارش آن در زمان حیات حضرت آیه الله خامنه ای مدظله و بهنگام بودن آن است. اراده ی شجاعانه ی بهبودی در به کتابت درآوردن مستقلانه ی زندگی عادی و جاری سید علی خامنه ای در سال های قبل انقلاب فی نفسه شایسته ی تقدیر است.

۲. در بطن تدوین زندگی شخص اول کشور بیم و امید نهفته است. کوچک ترین خبط قلمی می تواند هجمه ی سنگین علاقه مندان و سوء استفاده بدخواهان را باعث شود. به نمایش گذاشتن عقاید، سلایق و روحیات شخصی و عمومی پیشوای یک کشور، به همان میزان که برای خیل همراهان حاوی پیام های امیدبخش و الهام آور است، برای اعدا می تواند فرصت سوء استفاده ایجاد کند. بهبودی با لحاظ ظرافت های قلمی "شرح اسم" را از این فرصت سازی برای بدخواهان مبرا کرده و فرصتی تازه و بی آلایش برای شناخت رهبر انقلاب به مردم ایران داده است.

۳. بزرگ ترین نقطه ضعف "شرح اسم" پرش های زمانی در خلال روایت است. بهبودی برای نگارش کتاب تلاش کرده است به جای خیال پردازی از گفتارهای رهبری، اطرافیان ایشان و نیز شواهد و اسناد موجود بهره ببرد. بدیهی است که بسیاری از جزئیات زندگی رهبری در اسناد و گفته ها موجود نباشد. در برخی اوقات که خواننده انتظار اطلاعات بیشتری دارد، روایت "شرح اسم" دچار پرش زمانی می شود. برای مثال آنچه در زندان و خاصه هشت ماه انفرادی بر آیه الله خامنه ای گذشته جز اشاراتی کلی نیامده است.

این نقطه ضعف از زاویه ای دیگر می تواند حسن محسوب شود! بهبودی توانسته نقاط مبهم زندگی قبل انقلاب رهبری را روشن کند. زین پس می توان انتظار داشت دفتر رهبری با تکیه بر این کتاب برای تکمیل زندگی نامه ایشان اقدام کند.

4. هدایت الله بهبودی در روایت زندگی رهبر فرزانه انقلاب صداقت را رعایت کرده است. بسیارند کسانی که می خواهند با اضافه کردن احساسات و تصورات خود، اسطوره ای غلو شده ارائه دهند. در حالی که اسطوره آن است که خود بدرخشد نه آنکه نویسنده با واژگان پر طمطراق و مغلق، شخصیتی فرازمینی بتراشد. اسطوره ی نگارش شده ی بهبودی هیچ اضافاتی ندارد. حتی نقاط ضعفی چون کشیدن مدام سیگار هم در پرونده دارد. با فقر دست و پنچه نرم می کند و شیطنت های کودکانه دارد. این امتیاز بزرگی است که خود هدایت الله بهبودی در زندگی آیه الله خامنه ای دیده نمی شود.

5. علی رغم نزدیک بودن توامان محتوا به تاریخ مبارزه بر علیه شاه ملعون و زندگی نامه، شیوه ی روایی کتاب یک دست و هماهنگ است. "شرح اسم" جز صفحاتی که به اسناد ساواک اشاره دارد غالبا" به داستان نزدیک شده است. به همین خاطر "شرح اسم" کتاب ساده خوانی است. تبدیل کردن تاریخ و زندگی نامه به داستانی روان، هنر می خواهد که هدایت الله بهبودی به خوبی از پس آن برآمده است. داستان پردازی "شرح اسم" چنان است که حتی می توان با مفروض دانستن تغییر نام ها از خواندن یک داستان زندگی یک انقلابی زاهد لذت برد.

6. زمانی که از "سبک زندگی" صحبت می شود تا نتوان یک زندگی مبنا و الگوی عینی را ترسیم کرد و زندگی پاک انقلابی را دست یافتنی نشان داد، نمی توان با بازی با کلمات انتظار الگو گیری جامعه را داشت. "شرح اسم" به تمام معنا یک کتاب سبک زندگی انقلابی است. زندگی زاهدانه، پرمخاطره و پرماجرای سید علی خامنه ای به عنوان یک انقلابی شجاع و پاک دست الگوی کاملی برای ایرانیان و انقلابیون جهان است.

۷. این هم از عجایب کشور ماست که راه توزیع گسترده ی یک اثر خوب را بلد نیستیم! ناشری چون "موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی" که می تواند بدون کسب اجازه، کتاب را روانه ی بازار کند نمی دانم چطور در توزیع گسترده ی کتاب با مشکل مواجه است. "شرح اسم" در بحران موقت کاغذ و آشفته بازار پخش بد توزیع شده و می شود و فعلا" به سختی یافت می شود.

۸. در مجموع اقدام هدایت الله بهبودی و موسسه ی مطالعات و پژوهش های سیاسی را باید ستود. هم به خاطر اثر فاخر و کم نقصی که ارایه دادند و هم به خاطر راهی که برای نگارش سالم و روان زندگی بزرگان انقلاب باز کردند. حیف نیست که هیچ کتاب جامع و شیوایی در مورد زندگی سراسر عبرت امام خمینی کبیر قدس سره و سایر شهدا و بزرگان سلف نداریم؟

"شرح اسم" ثابت کرد باید حساسیت ها دست و پا گیر و وسواس های بی مورد را حذف کرد. باید به هنرمند متعهد اعتماد کرد تا آثار متعدد و تاثیرگذار خلق شده و تشنگی خیل عظیم مخاطبان انقلاب اسلامی مرتفع شود. انقلاب اسلامی ما لیاقت دارد، صدها اثر ماندگار چون "شرح اسم" داشته باشد.