شوالیه‌ی شیطان

خیلی‌ها از جمله دولت‌های غربی تصور می‌كردند كه با ارتحال امام خمینی(ره) بتوانند با سیاسی‌كاری، شایعه‌پراكنی و وارد كردن فشارهای بیشتر بر جمهوری اسلامی، حكم ارتداد سلمان رشدی را ملغی كنند. اما تنها یك‌سال از رهبری آیت‌الله خامنه‌ای گذشته بود كه ایشان جواب قاطع و محكمی را به آن‌ها دادند: «فشار آوردند، هو و جنجال كردند، متهم نمودند، بالا رفتند، پايين آمدند، نوشتند، گفتند، محكوم كردند، نويسندگان و هنرمندان آلت دست را جمع كردند، طومار امضا كردند، تا شايد بتوانند در اين حكم استوار الهى، اندكى خدشه وارد كنند؛ ولى نتوانستند، بعد از اين هم نمى‌توانند؛ چون حكم اعدام سلمان رشدى، متكى به آيات الهى است و مثل آيات الهى، مستحكم و غيرقابل خدشه است.¹» متن زیر گزارشی است درباره كتاب «آیات شیطانی» و حكم ارتداد نویسنده‌ی آن.

«آیات شیطانی» رمانی است در 547 صفحه كه در تاریخ 1367/7/4 برابر با 2 سپتامبر 1988 توسط انتشارات وایكینگ منتشر شد. نویسنده این كتاب، سلمان رشدی (Salman Rushdie) مسلمان هندی‌تباری بود كه تبعه‌ی بریتانیای كبیر محسوب می‌شد و آیات شیطانی پنجمین رمان او بود. سلمان رشدی عضو انجمن سلطنتی ادبیات انگلستان بوده و هست و كتاب مذكور را به سفارش گیلون ریتكن (رئیس صهیونیست انتشارات وایكینگ) با دستمزد بی‏سابقه 580 هزار پوند به رشته تحریر درآورد.

كتاب آیات شیطانی برخلاف آنچه گفته می‌شود، یك كتاب ادبی با دورنمایه علمی و نظری نیست؛ بلكه داستانی است بلند در 9 فصل كه شخصیت‌های آن را حضرت رسول اكرم صلوات‌الله‌علیه، همسران‌شان و صحابی شناخته‌شده‌ی ایشان و حضرت جبرئیل تشكیل می‌دهند. این كتاب، دربردارنده وقیحانه‌ترین اهانت‌ها به ساحت مقدس پیامبر(ص) و قرآن است كه معتقدات مسلمانان را به سخره گرفته است.

امام(ره): ترس من این است كه تحلیل‌گران امروز، ده سال دیگر بر كرسى قضاوت بنشینند و بگویند كه باید دید فتواى اسلامى و حكم اعدام سلمان رشدى مطابق اصول و قوانین دیپلماسى بوده است ‏یا خیر؛ و نتیجه‏گیری كنند كه چون بیان حكم خدا آثار و تبعاتی داشته است و بازار مشترك و كشورهای غربی علیه ما موضع گرفته‏اند پس باید خامی نكنیم و از كنار اهانت‌كنندگان به مقام مقدس پیامبر و اسلام و مكتب بگذریم.»

نویسنده این فحش‌نامه، نخستین‌بار با كتاب بچه‌های نیمه‌شب به شهرت رسید و جایزه بوكر را بابت نگارش این اثر دریافت كرد. سبك داستان‌های او را در گونه رئالیسم جادویی طبقه‌بندی می‌كنند. رشدی به‌ویژه بعد از انجام مأموریت نگارش آیات شیطانی بارها برنده‌ی جوایز ادبی نظیر وایت‌برد، بوكر داستان، بوكر بوكرها، جایزه شورای هنر، جایزه اتحادیه انگلیسی‌زبانان و نویسنده سال بریتانیا بوده است. وی در ژوئن سال ۲۰۰۷ (خرداد86)، از ملكه الیزابت دوم، به پاس خدماتش به پادشاهی انگلستان، لقب شوالیه دریافت كرد. نشان شوالیه لقبی تشریفاتی است كه توسط ملكه انگلستان، به خدمت‌گذاران برجسته سلطنت انگلیس اهدا می‌شود. دربار انگلستان با اهدا كردن لقب شوالیه به كسانی كه افتخاراتی برای انگلستان در زمینه‌های مختلف كسب كنند، آن‌ها را در بالاترین درجات اشرافی و طبقات بالای اجتماعی قرار می‌دهند.

صدور حكم امام

بسمه تعالی
«انالله و انا الیه راجعون»

به اطلاع مسلمانان غیور سراسر جهان می‌رسانم مؤلف كتاب آیات شیطانى كه علیه اسلام و پیامبر و قرآن، تنظیم و چاپ و منتشر شده است، همچنین ناشرین مطلع از محتواى آن، محكوم به اعدام می‌باشند. از مسلمانان غیور مى‌خواهم تا در هر نقطه كه آنان را یافتند، سریعاً آن‌ها را اعدام نمایند تا دیگر كسى جرأت نكند به مقدسات مسلمین توهین نماید و هركس در این راه كشته شود، شهید است. ان‌شاءاللّه. ضمناً اگر كسى دسترسى به مؤلف كتاب دارد ولى خود قدرت اعدام او را ندارد، او را به مردم معرفى نماید تا به جزاى اعمالش برسد.

والسلام علیكم و رحمه الله و بركاته.
روح الله الموسوی الخمینی 25/11/1367

بازتاب های داخلی و خارجی فتوای امام(ره)
سایر مراجع دینی قم و مشهد در حمایت از این حكم شرعی و اعلام اعتراض به انتشار این كتاب درس‌های خود را تعطیل كردند. آیت‌الله خامنه‏ای كه آن زمان رئیس‌جمهور بودند، در پیامی رادیویی به تبیین حكم امام(ره) پرداختند و حمایت كامل دولت را از آن اعلام نمودند. دولت نیز در همین راستا روز چهارشنبه 26بهمن 1367 را عزای عمومی اعلام كرد. نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز با صدور بیانیه‌ای از حكم امام حمایت كردند و اقشار مختلف مردم و سایر مسئولان حكومتی نیز به حمایت از این حكم و اعتراض به حمایت انگلیس و آمریكا از اقدام علیه اسلام پرداختند. تظاهرات مردمی در ایران و سایر كشور‏های اسلامی آغاز شد و مسلمانان انگلیس اقدامات اعتراضی خود را گسترش دادند.

بعضی از رسانه‌های غربی برای تقلیل موضوع به یك تهدید شخصی و نجات جان سلمان رشدی، این‌گونه شایع كردند كه اگر سلمان رشدی توبه كند، حكم اعدامش لغو می‌شود. اما دفتر امام خمینی(ره) در تاریخ 29بهمن 1367 بلافاصله این خبر را اعلام كرد:
«رسانه‌هاى گروهى استعمارى خارجى به دروغ به مسئولین نظام جمهورى اسلامى نسبت می‌دهند كه اگر نویسنده كتاب آیات شیطانى توبه كند حكم اعدام او لغو می‌گردد. امام خمینى(مدظله) فرمودند: این موضوع صددرصد تكذیب می‌گردد. سلمان رشدى اگر توبه كند و زاهد زمان هم گردد، بر هر مسلمان واجب است با جان و مال، تمامى همّ خود را به كار گیرد تا او را به درك واصل گرداند.»

رشدی با اشاره به مجروحیت شدید مترجم ایتالیایی كتابش توسط مسلمانان ایتالیایی و به مجازات رسیدن مترجم ژاپنی توسط مسلمانان ژاپن، از روز اجرای حكم خدا درباره ناشر نروژی كتابش به این شكل یاد می‌كند: «روزی كه ناشر نروژی مورد اصابت گلوله قرار گرفت، یكی از بدترین روزهای عمر من است.»

حضرت امام(ره) اضافه كردند:
«اگر غیر مسلمانی از مكان او مطلع گردد و قدرت این را داشته باشد تا سریع‌تر از مسلمانان او را اعدام كند، بر مسلمانان واجب است آنچه را كه در قبال این عمل می‌خواهد به عنوان جایزه یا مزد عمل به او بپردازند.»

موضع اروپا
بنابر تصمیم جامعه اقتصادی اروپا سطح روابط با ایران به پایین‌ترین حد خود تنزل داده شد و در ابتدای اسفند67، سفرای 12 كشور اروپایی به كشورهای خود فراخوانده شدند و هرگونه تماس در سطح بالا با دولت ایران را لغو كردند. دولت ایران نیز متقابلاً سفرای خود را از آن كشورها به ایران فراخواند. امام خمینی(ره) در پیام خویش چنین تأكید نمودند:
«... آیات شیطانی كاری است حساب‌شده برای زدن ریشه دین و دین‌داری و در رأس آن اسلام ... استكبار غرب شاید تصور كرده است از این كه اسم بازار مشترك و حصر اقتصادی را به میان بیاورد ما درجا می‌زنیم و از اجرای حكم خداوند بزرگ صرف نظر می‌نماییم.»

طی هفته‌‌های بعد، نویسندگان آفریقای جنوبی به احترام عواطف مسلمانان، دعوت قبلی خود از رشدی را لغو كردند و سفرای چند كشور اسلامی و عربی در لندن به دولت انگلیس اعتراض نمودند. در ماه‌های دی و بهمن جمع زیادی از مسلمانان مقیم انگلیس ابتدا در شهر برادفورد و سپس لندن در تظاهرات خشمگینانه‌ای به اقدام دولت انگلیس در حمایت از انتشار این كتاب موهن شدیداً اعتراض كردند. دامنه‌ی اعتراضات مردمی به هند و پاكستان گسترش یافت تا آن‌كه روز 23 اسفند در جریان تظاهرات هزاران پاكستانی در مقابل مركز فرهنگی آمریكا در اسلام آباد، شش تن از تظاهركنندگان كشته شدند و ده‌ها تن نیز مجروح گشتند. فردای آن روز در تظاهرات مسلمانان هند نیز یك نفر كشته شد.

قطع رابطه رسمی با انگلستان
در نهم اسفند، مجلس شورای اسلامی طی جلسه فوق‌العاده‌ای با اعلام یك ضرب‌الأجل یك‌هفته‌ای برای انگلیس، تداوم رابطه سیاسی با دولت انگلیس را به عذرخواهی مقامات انگلیسی و تجدید نظر آنان در مواضع غیر اصولی‌شان نسبت به جهان اسلام و كتاب «آیات شیطانی» مشروط ساخت. بنابر این مصوبه در صورتی كه انگلیس در عرض یك‌هفته علیه انتشار آیات شیطانی اعلام موضع نمی‌كرد، روابط سیاسی و دیپلماتیك با آن كشور به‌طور كامل قطع می‌گشت. دولت انگلیس نیز در یك عقب‌نشینی آشكار اعلام نمود كه خواهان قطع روابط با ایران نیست و در تاریخ 13اسفند، جفری هاو، وزیر خارجه انگلیس بدون مخالفت با تداوم انتشار آیات شیطانی و بدون محكوم نمودن اهانت به مقدسات مسلمانان، اعلام كرد كه این كشور به اسلام احترام می‌گذارد و خود را از ماجرای انتشار آیات شیطانی جدا می داند.

اما چون این اظهارات و موضع‌گیری‌ها فاقد عذرخواهی رسمی و علنی لندن از مسلمانان بود، در تاریخ 16اسفند 67 وزارت امور خارجه ایران طی بیانیه‌ای در پایان مهلت یك‌هفته‌ای به دولت انگلیس برای اصلاح مواضع خود در قبال كتاب موهن آیات شیطانی، به علت عدم تحقق خواسته مجلس شورای اسلامی، قطع كامل روابط سیاسی ایران با انگلیس را اعلام كرد. امام خمینی(ره) در یكی از پیام‌های خود درباره واكنش انفعالی غرب در برابر اعلام حكم الهی مجازات توهین به قرآن و پیامبر (ص) چنین نوشتند:

«راستى به چه علت است كه در پى اعلام حكم شرعى و اسلامى مورد اتفاق همه‌ی علما در مورد یك مزدور بیگانه، این‌قدر جهان‌خواران برافروخته شدند و سران كفر و بازار مشترك و امثال آنان به تكاپو و تلاش مذبوحانه افتاده‌اند؟ غیر از این نیست كه سران استكبار از قدرت برخورد عملى مسلمانان در شناخت و مبارزه با توطئه‌هاى شوم آنان به هراس افتاده‌اند و از این كه امروز مسلمانان، اسلام را یك مكتب بالنده و متحرك و پر حماسه می‌دانند و از این‌كه فضاى شرارت آنان محدود شده است و مزدبگیران آنان چون گذشته با اطمینان نمی‌توانند علیه مقدسات قلم‌فرسائى كنند، مضطرب شده‌اند ...

ترس من این است كه تحلیل‌گران امروز، ده سال دیگر بر كرسى قضاوت بنشینند و بگویند كه باید دید فتواى اسلامى و حكم اعدام سلمان رشدى مطابق اصول و قوانین دیپلماسى بوده است ‏یا خیر؛ و نتیجه‌گیری كنند كه چون بیان حكم خدا آثار و تبعاتی داشته است و بازار مشترك و كشورهای غربی علیه ما موضع گرفته‌اند پس باید خامی نكنیم و از كنار اهانت‌كنندگان به مقام مقدس پیامبر و اسلام و مكتب بگذریم.»

عقب‌نشینی غرب
رهبر معظم انقلاب علاوه بر اظهارات قاطعی كه در حمایت از حكم امام(ره) در زمان حیات ایشان داشتند، پس از رحلت امام در پاسخ به سؤالات مسلمانان مناطق مختلف جهان در مورد تغییرناپذیری حكم مزبور، در آذرماه 1369 چنین اعلام نمود:
«حكم تاریخی و تغییرناپذیر حضرت امام «رضوان الله تعالی علیه» در مورد نویسنده كتاب كفرآمیز آیات شیطانی و تعهد مسلمانان در سراسر جهان به اجرای این حكم اسلامی، نخستین ثمرات خود را در صحنه‌ی رویارویی اسلام با كفر جهانی نشان می‏دهد و استكبار غرب كه حمله به مقدسات یك‌میلیارد مسلمان جهان را مقدمه‏ای برای تحقیر مسلمین و از بین بردن انگیزه‏های خیزش اسلامی در جهان قرار داده بود، به صورت مفتضحانه و گام‌به‌گام مجبور به عقب‌نشینی شده ...»

بنابر مصوبه مجلس، در صورتی كه انگلیس در عرض یك هفته علیه انتشار آیات شیطانی اعلام موضع نمی‏كرد، روابط سیاسی و دیپلماتیك با آن كشور به‌طور كامل قطع می‏گشت ... اما چون این اظهارات و موضع‌گیری‌ها فاقد عذرخواهی رسمی و علنی لندن از مسلمانان بود، در تاریخ 16اسفند 67 وزارت امور خارجه ایران طی بیانیه‏ای قطع كامل روابط سیاسی ایران با انگلیس را اعلام كرد.

سلمان رشدی از لحظه صدور حكم امام خمینی(ره) مخفی شد و پلیس انگلیس حفاظت از وی را در مكان‌های نامعلوم برعهده گرفت. هزینه‌های محافظت از او در نیز بسیار زیاد بود؛ در حدی كه یك بار شاهزاده چارلز، ولی‌عهد انگلستان اعلام كرد: «سلمان رشدی سرباری پرخرج برای مالیات‌دهندگان انگلیسی است.» همچنین شركت هواپیمایی بریتیش ایرویز، حضور رشدی را در هواپیماهای خود تا سال 1998 ممنوع اعلام كرده بود و شركت هواپیمایی ایركانادا تا چند سال از سفر رشدی با پروازهای خود جلوگیری نمود.

حكم، همان حكم است
سلمان رشدی با وجود خشم جهان اسلام علیه خود، به‌رغم آن كه كوشید در یكی دو سال اول پس از صدور حكم تظاهر به ندامت كند و حتی اعلام توبه و مسلمان شدن مجدد نمود، از تجدید چاپ كتاب كفرآمیز خود صرف نظر نكرد و زمانی كه انگلستان حاضر به چاپ ارزان‌قیمت این كتاب در قطع جیبی با كاغذ كاهی نشد، آن را به آمریكا برد و به صورت ارزان‌قیمت و برای افزایش فروش آن به چاپ رساند.

سلمان رشدی در یكی از نوشته‌های بعدی خود، به فلاكت و ذلت پس از انتشار كتاب «آیات شیطانی» اشاره می‌كند. وی با اشاره به مجروحیت شدید مترجم ایتالیایی كتابش توسط مسلمانان ایتالیایی و به مجازات رسیدن مترجم ژاپنی توسط مسلمانان ژاپن، از روز اجرای حكم خدا درباره ناشر نروژی كتابش به این شكل یاد می‌كند: «روزی كه ناشر نروژی مورد اصابت گلوله قرار گرفت، یكی از بدترین روزهای عمر من است.» وی در طول سال‌های گذشته ده‌ها بار محل اقامت خود را تغییر داده و چهار بار ازدواج كرده و هر بار پس از مدتی به علت شرایط ویژه اختفایش، همسرانش از وی طلاق گرفته‌اند. چنان فضای جهنمی بر زندگی او حاكم گردیده كه به‌گفته همسران سابق و برخی از محافظانش دچار حالات روانی و عصبی شدید شده است.

شبكه‌های رسانه‌ای غرب تاكنون بارها اعلام كرده‌اند كه حكم اعدام این نویسنده از طرف ایران پس گرفته شده است كه هر بار با واكنش سریع رهبر معظم انقلاب اسلامی این مسئله تكذیب و اعلام شد كه حكم شرعی یك مرجع، قابل نقض نمی‌باشد و حتی پس از فوت او نیز بر همه مسلمانان لازم‌الإجراست. آخرین بار نیز در پیام آیت‌الله خامنه‌ای به حجاج بیت‌الله الحرام در سال 1383 بر مهدورالدم بودن سلمان رشدی و لزوم اجرای حكم خداوند تأكید شد.

پی‌نوشت:
1. سخنرانى در ديدار با جمع كثيرى از علما، روحانيون، مسؤولان و اقشار مختلف مردم استان خراسان، در سالروز ولادت امام رضا(ع) 1369/3/15

گزارش خطا