امام باقر(ع) و عوامل پايداري انقلاب اسلامي

انقلاب اسلامي ايران بزرگ ترين تحول قرن چهاردهم هجري قمري و بيستم ميلادي و نقطه عطف درتحولات جهاني است. امام خميني رضوان الله تعالي عليه در وصيت نامه خويش فرمودند: اين انقلاب بزرگ که دست جهان خواران و ستمگران را از ايران بزرگ کوتاه کرد با تاييدات غيبي الهي پيروز گرديد اگر نبود دست تواناي خداوند امکان نداشت.

ايشان در همين نوشتار انقلاب اسلامي ايران را «امانت الهي» و «هديه غيبي» و «تحفه الهي» و «پديده الهي» دانسته اند که از جانب خداوند منان به ملت ايران عنايت شده است. بي ترديد اين نعمت بزرگ الهي نيازمند پاسداري و حفاظت است. بقا و دوام انقلاب اسلامي بدون تحقق شرايط و لوازم آن امکان پذير نيست. رهاکردن انقلاب در بين راه و کوتاهي در رساندن انقلاب به تمام اهداف بزرگ و بي پايان آن از آفات انقلاب است. خستگي انقلابيون تنبلي بي حالي نااميدي سستي و بي حوصلگي آنان خطر بزرگي است که انقلاب را تهديد مي کند. حضور در تمام صحنه هاي انقلاب و سعي و کوشش همه جانبه و تلاش دائمي در راستاي پاسداري از انقلاب اسلامي و فراهم نمودن شرايط و عوامل تداوم آن و ظيفه و تکليف الهي عمومي است. روحيه انقلابي تلاش تحرک پويايي فعاليت و نشاط انقلابي عامل بقا و پايداري انقلاب و ضامن رسيدن به اهداف بلند و نهايي انقلاب است.

پيامبر و امامان عليهم السلام پيوسته مسلمانان رابه «عمل صالح» و تلاش و کوشش دعوت کرده اند. امام باقرعليه السلام نيز در رهنمودهاي الهي خويش همگان رابه «عمل» و «جهاد» و «اجتهاد» و «بيداري» و «بلندهمتي» و «پايداري» و «صبربراطاعت» و «خودنگهداري از معصيت خدا» و «شکرنعمت» و «معرفت» فرمان داده اند و آنان را از «تنبلي» و «بي کاري» و «کم کاري» و «کسالت» و «سستي» و «بي حالي و بي حوصلگي» بازداشته اند.

نفي تنبلي و بي حوصله گي

تنبلي و بي حوصله گي ريشه بسياري از ناکامي ها و شکست هاست امام باقرعليه السلام در نکوهش تنبلي و بي حوصله گي فرموده اند: اياک و الکسل و الضجرفانهمامفتاح کل شر من کسل لم يودحقا و من ضجرلم يصبرعلي حق از تنبلي و بي حوصله گي بپرهيز و دوري کن که آن دو حالت کليد هر بدي و سرآغاز هرشري است ! هرکه تنبل شد حقي را ادا نمي کند و آن که بي حوصله و بي قرار باشد بر هيچ حقي صبر نمي کند و شکيبايي نمي ورزد. انقلاب اسلامي با اوصاف پيش گفته نعمت بزرگي است که حقوقي رابرگردن هرايراني و هرمسلمان مي نهد. اداي اين حقوق و شکيبايي بررعايت اين حقوق باخستگي و تنبلي و کم حوصله گي امکان پذير نيست. تنبلي و بي حالي انقلابيون و ضعف و بي حوصله گي اقشار و طبقات جامعه انقلابي ايران آفت انقلاب و مايه درماندگي و نابودي انقلاب است. باتنبلي و بي حالي مردم انقلاب اسلامي در برابر دشمنانش رها مي شود و بي پشتيبان مي ماند و اشرار با شرآفريني و ضربه زدن به انقلاب اسلامي مردم را از خير و برکت انقلاب محروم نمايد.

امام باقر عليه السلام در حديث ديگر هشدار داده و درباره خطر تنبلي و کسالت فرموده اند: الکسل يضر بالدين و الدنيا تنبلي به دين و دنيا ضرر و زيان مي رساند. در سخن پيشين تنبلي دست مايه هر شر و بدي و در اين سخن نيز زيان بار براي دين و دنياي انسان ها شمرده شده است بنابراين براي تداوم انقلاب بايد از آن دست برداشت.

نکوهش تسويف و تواني

مسلمانان از به آينده و اگذار نمودن کارها و سستي در انجام امور نهي شده اند. امام باقر عليه السلام فرموده اند: اياک والتسويف فانه بحر يغرق فيه الهلکي و اياک و التواني فيمالا عذر لک فيه فاليه يلجا النادمون از امروز و فردا نمودن در کارها دوري کن که آن همانند دريايي است که هلاک شونده در آن غرق و نابود مي گردد و از سستي در آن چه که در آن براي تو عذري نيست بپرهيز که پناهگاه و ماواي پشيمانان و علت پشيماني است.
مطابق اين رهنمود ارزنده امام پنجم کوتاهي از انجام به موقع هرکار و به تاخير انداختن آن و امروز و فردا نمودن و واگذاري کارها به آينده و آيندگان علت نابودي و هلاکت است. واگذاشتن کارها به فردا همانند فرورفتن در درياي بي پايان و بي کرانه اي است که هلاکت و غرق شدن را در پي دارد. «تسويف» عامل ازدست دادن فرصت هاي طلايي و محروم شدن از تحرک و نشاط انقلابي و ترک اقدامات لازم و ضروري است. «تواني» و ضعف و سستي نيزعامل پشيماني است. اگر انقلابيون از فرصت هاي گوناگون براي کوشش و تلاش در راه رساندن انقلاب به اهداف الهي اش بهره برداري ننمايند با سستي و ضعف افراد و اقشار انقلابي جامعه فرصت ها از دست مي رود و يا تبديل به تهديد مي گردد و درنهايت پشيماني انقلابيون رادرپي خواهدداشت.

ارزش عمل صالح جهاد و اجتهاد و اطاعت

تمام سفارش ها و موعظه هاي الهي امام باقر عليه السلام در راستاي تشويق انسان ها به کار و تلاش است. ايشان در دعوت به سخت کوشي فرموده اند: عليکم بالورع و الاجتهاد بر شماباد به ورع و تقوي و تلاش و اجتهاد. آن حضرت در برتري و ارزش جهاد و کوشش نيز فرموده اند: لافضيله کالجهاد و لاجهادکمجاهده الهوي هيچ فضيلتي همانند جهاد نيست و هيچ جهادي نظير مجاهده باهواي نفس نيست «اجتهاد» و «جهاد» به معناي تلاش و کوشش تمام و کامل است. بنابراين کارو تلاش خستگي ناپذير و تمام کوشش خويش رابه کاربردن و همه سعي خويش رانمودن و انجام کارها با تمام نيرو و توان رسالت هر انقلابي متعهد است. سخت کوشي و فعاليت و کوشش دائمي درراه پاسداري از دستاوردهاي انقلاب و تحقق اهداف و آرمان هاي اسلامي انقلاب بالاترين فضيلت و ارزش است زيرا مستلزم مجاهده باهواي نفس و نبرد با وسوسه هاي شيطاني و مبارزه باتنبلي و بي حالي و بي عاري و ضعف و سستي است.
در تعريف امام باقر عليه السلام از «ايمان» دو رکن مطرح است اسلام اقرار است ولي ايمان «اقرار» و «عمل» مي باشد در وصاياي امام باقر عليه السلام به جابر جعفي نير فرزندان دنيا اهل غفلت و غرور و جهالت اند و فرزندان آخرت مومنان «اهل عمل» و زهدو علم و فقه و اعتبار (پندو عبرت گرفتن ) و فکرند و از ذکر و ياد خداوند خسته نمي گردند در وصاياي آن حضرت به ابوحمزه ثمالي نيز موازرت و مساعدت و کمک بر «عمل صالح» کوبنده استکبارجهاني و سلطان ستمگر و شيطان و سوسه گرشمرده شده است مطابق رهنمودي ديگر از امام باقر عليه السلام صابران براداي فرائض الهي و متصبران بر ترک محارم در روز قيامت به فرمان الهي در امان اند. جابرجعفي گفته است: هجده سال در خدمت امام باقر عليه السلام بودم در زمان خروج و لحظه وداع عرض کردم: مرا موعظه و راهنمايي نماييد. امام فرمودند: اي جابر پس از هجده سال باز هم راهنمايي کنم ! عرض کردم: آري ! شما دريايي هستيد که هرگز خشک نمي شود و کران ناپيداست. سپس امام باقر عليه السلام فرمودند: اي جابر از جانب من به شيعيانم سلام برسان و به آنان بگو: هيچ خويشاوندي ميان ما و خداي عزوجل نيست و راه تقرب به خداوند اطاعت از اوست. اي جابر! هر که خدا را اطاعت و فرمانبري نمايد و ما را دوست بدارد اهل ولايت است و هر که خدا را معصيت و نافرماني کند دوستي ما به او سودي نمي رساند.
امام باقر عليه السلام به برخي شيعيان هشدار دادند: ان و لايتنالاتدرک الابالعمل همانا ولايت ما جز با عمل درک نمي شود. براساس اين هشدارهاي امام باقر عليه السلام ادعاي دوستي اهل بيت بايد با سعي و کوشش در راه اطاعت خداي متعال توام باشد چون محبت امامان و فرمانبرداري خداوند تفکيک ناپذيرند و باهم سودمند و موثرند.

همت بلند

امامان عليهم السلام راهنمايان بشريت به عزت و کرامت و دورانديشي و همت بلند و اهداف بزرگ بوده اند. امام باقر عليه السلام در سفارش هاي ارزنده خويش به جابر جعفي فرموده اند: لاشرف کبعدالهمه هيچ شرفي همانند دوري و بزرگي همت و بلندهمتي نيست. در همين وصايا نيز گفته اند: استجلب عز الياس ببعدالهمه عزت نااميدي و بي نيازي از مردم را با دوري و بزرگي همت جلب نما! مطابق اين رهنمودهاي امام باقر عليه السلام داشتن برنامه هاي بزرگ و اهداف بلند و دور که همواره انسان را به سعي و کوشش همه جانبه وادار نمايد مايه شرافت و عزت و بي نيازي از بيگانگان است. همت بلند و تلاش مناسب مومنان در راه رسيدن به اهداف بزرگ انسان ها را به خودباوري و خودکفايي و رهايي از وابستگي به کافران و بي دينان مي رساند. امام باقر عليه السلام به گروهي ازشيعيان هشداردادند: ياطالب الجنه ما اطول نومک و اکل مطيتک و او هي همتک اي جستجوگر بهشت چقدر خوابت طولاني و چهارپايت خسته و درمانده و همتت سست ضعيف و وارفته است. در اين سخن امام باقر عليه السلام به طالبان بهشت يادآوري شده است که بهشت با سخت کوشي و تلاش کامل و سعي تمام و بابيداري و مرکب راهوار و آماده و همت عالي و بلند و هدف هاي بزرگ به دست مي آيد.

شکر نعمت و مرگ طمع

شکرنعمت علت افزايش نعمت است. انقلاب اسلامي يک نعمت بزرگ الهي است. شکرنعمت انقلاب اسلامي رمزبقا و تداوم انقلاب است. شکر هر نعمتي بايد متناسب و هماهنگ با آن نعمت باشد. حفاظت از آثار و برکات انقلاب اسلامي و نبرد با دشمنان آن و پيشگيري از انحرافات و نفوذ آفات و سعي و کوشش همگاني در راه رساندن انقلاب به همه اهداف مقدس بزرگ آن از مظاهر و جلوه هاي شکر نعمت انقلاب اسلامي است.

امام باقر عليه السلام درباره افزايش نعمت ها با شکر و زوال نعمت ها با کفران نعمت و ترک شکر فرموده اند: استجلب زياده النعم بعظيم الشکر و توسل الي عظيم الشکر بخوف زوال النعم و اطلب بقا العز باماته الطمع با بزرگي شکر زيادي نعمت ها را جلب نما و به بزرگي شکر براي ترس از زوال و نابودي نعمت ها توسل بجو و بقاي عزت را با نابودي و مرگ طمع طلب نما!

در اين حديث يادآوري شده است که زيادي نعمت معلول شکر و زوال نعمت نيز محصول ترک آن است و عزت و استقلال و کرامت انسان ها بانابودي و مرگ طمع باقي ماند و با طمع ورزي عزت از بين مي رود. از اين رو طمع ورزي کارگزاران و کارمندان دولت اسلامي و طمع ورزي اقشار و طبقات جامعه و رفاه طلبي و زراندوزي و فرمانبرداري از طمع عزت کشور اسلامي ايران را در جهان متزلزل مي کند و به استقلال و شرف و کرامت مردم صدمه زند.

نقش علم و معرفت در عمل صالح

«عمل صالح» بيش از هر چيز ديگر در بقا و تداوم انقلاب اسلامي موثر است. بي ترديد عمل صالح انقلابي در گرو شناخت درست انقلاب است. شناخت عميق انقلاب اسلامي راهنماي عمل صالح انقلابي است. تنها با آگاهي از ماهيت انقلاب و شناخت اهداف ارزش ها و آرمان الهي آن عمل صالح و اقدامات شايسته سازنده و سودمند در جهت بقا و توسعه و کمال انقلاب اسلامي انجام مي شود. امام باقر عليه السلام فرموده اند:

لايقبل عمل الابمعرفه و لامعرفه الا بعمل و من عرف دلته معرفته علي العمل و من لم يعرف فلاعمل له
هيچ عملي جز با معرفت قبول نمي شود و معرفت جز با عمل نيست و هر که بشناسد معرفتش او را بر عمل دلالت و راهنمايي مي نمايد و هر که نشناسد پس عملي براي او نيست»

اين حديث بر پيوند استوار « معرفت » و « عمل » تاکيد دارد به گونه اي که معرفت را راهنماي عمل صالح مي شمارد و عمل بي معرفت را بي ارزش مي داند به حدي که عمل بي معرفت را هيچ مي بيند. از اين رو کوشش در راه شناخت صحيح انقلاب اسلامي براي عمل صالح انقلابي و اقدامات تاثيرگذار در بقا و دوام و تکامل انقلاب ضروري است.

نويسنده: محمّدرضا جواهرى

پی نوشت ها :

1 ـ صحيفه نور مجموعه رهنمودهاي امام خميني (ره ) سازمان مدارک فرهنگي انقلاب اسلامي چاپ اول ج 21 ص 175

2 ـ صحيفه نور ج 21 ص 176

3 ـ بحارالانوار علامه مجلسي ج 78 ص 174 و ص 187

4 ـ بحارالانوار علامه مجلسي ج 78 ص 18

5 ـ بحارالانوار علامه مجلسي ج 78 ص 164

6 ـ بحارالانوار علامه مجلسي ج 78 ص 179

7 ـ بحارالانوار علامه مجلسي ج 78 ص 165

8 ـ بحارالانوار علامه مجلسي ج 78 ص 177

9 ـ بحارالانوار علامه مجلسي ج 78 ص 165

10 ـ بحارالانوار علامه مجلسي ج 78 ص 178

11 ـ بحارالانوار علامه مجلسي ج 78 ص 176