اگر عملی برخلاف مجرای عدالت باشد، انحراف است

امام خامنه ایی: مشروعيت من و شما وابسته به مبارزه با فساد، تبعيض و نيز عدالت خواهي است. اين، پايه مشروعيت ماست. الان درباره مشروعيت حرف هاي زيادي زده مي شود، بنده هم از اين حرف ها بلدم؛ اما حقيقت قضيه اين است كه اگر ما دنبال عدالت نباشيم، حقيقتاً من كه اينجا نشسته ام، وجودم نامشروع خواهد بود؛ يعني هر چه اختيار دارم و هر چه تصرف كنم، تصرف نامشروع خواهد بود؛ ديگران هم همينطور.

امام خامنه اي: مشروعيت من و شما وابسته به مبارزه با فساد، تبعيض و نيز عدالت خواهي است.اين، پايه مشروعيت ماست. الان درباره مشروعيت حرف هاي زيادي زده مي شود، بنده هم از اين حرف ها بلدم؛ اما حقيقت قضيه اين است كه اگر ما دنبال عدالت نباشيم، حقيقتاً من كه اينجا نشسته ام، وجودم نامشروع خواهد بود؛ يعني هر چه اختيار دارم و هر چه تصرف كنم، تصرف

نامشروع خواهد بود؛ ديگران هم همينطور.(82/6/5)

به گزارش سرویس دین و اندیشه بی باک، عدالت هميشه يكي از جذاب ترين و پر چالش ترين مباحثي بوده است كه بشر از همان بدو سكونتش در كره ي خاكي، به آن پرداخته است. عدالت از جمله موضوعاتي است كه گستره ي معنايي بسيار وسيعي دارد و از شخصي ترين كارهاي انسان تا اجتماعي ترينِ آن ها را در برمي گيرد. اهميت پرداختن به بحث عدالت تا جايي است كه حضرت باريتعالي هدف از ارسال پيامبران و انزال كتب و شريعت ها را براي تحقق عدالت، معرفي نموده است (آيه 25 سوره حديد). حركت عظيم پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم در دوراني كه مردم غرق در ظلم و عادات جاهلي بودند، حركتي انقلابي و در راستاي تحقق عدالت بوده است. اميرالمومنين عليه السلام نيز در حكومت كوتاه مدتشان، تمام تلاششان را كردند براي اينكه نمونه اي از حكومت اسلامي را به بشر آينده نشان دهند؛ حكومتي كه بزرگترين مصلحتش و بيشترين دغدغه اش رعايت عدالت بود. ائمه بعد از حضرت امير عليه السلام، به خاطر شرايط اجتماعي و ضعف بصيرت و معنويت توده هاي مردم، نتوانستند حكومت تشكيل دهند. پيروزي انقلاب اسلامي ايران به رهبري حضرت امام خميني (ره) مهمترين حركت ديني و عدالت خواهانه در دوران غيبت بوده است. با بيداري توده هاي مردم، حكومت مستبد و ظالمانه شاهنشاهي جاي خود را به حكومتي داد كه قوانينش برآمده از شرع مقدس اسلام بود. اما اين شروع كار به حساب مي آمد. هم اكنون كه قريب به سي و اندي سال از عمر انقلاب اسلامي مي گذرد، ملت ايران در خيلي از زمينه ها پيشرفت هاي شگفت آوري كرده است. پيشرفت در زمينه ي عدالت نيز قابل مقايسه با قبل از انقلاب و دوران طاغوت نيست. اما آيا اين نقطه را بايد حدِّ تحقق عدالت در جامعه دانست؟ قطعاً پاسخ منفي است و ما هنوز از آرمان ها و شاخص هاي انقلاب در زمينه ي عدالت و تحقق آن در جامعه عقب هستيم. البته اين كند بودن حركتها در زمينه ي تحقق عدالت، عوامل مختلفي داشته است كه در اين جا نمي خواهيم به آن به صورت مبسوط بپردازيم اما اجمالاً چند موردي را ذكر مي كنيم؛

- وقوع جنگ تحميلي 8 ساله و تمركز نظام اسلامي براي قطع كردن دست متجاوزان؛

- استفاده از علوم انساني ترجمه اي، غربي و غير بوميِ متعارض با مباني اسلامي؛

- سركار آمدن دولت سازندگي كه صرفاً شعار توسعه را سرلوحه حركتش قرار داده بود؛

- 8سال دولت اصلاحات كه صرفاً به فكر توسعه ي سياسي بود تا بسط عدالت؛

- کم توجهی سيستم قضايي كشور به مطالبات رهبری و نياز به يك تحول جدي در آن؛...

علي اي حال در اين چند سال اخير، بحث عدالت و از جمله عدالت اجتماعي، بسيار پر رنگ تر شده است و حركت هاي عملي خوبي نيز در همين راستا انجام پذيرفته كه مكرراً مورد تأييد و حمايت رهبر معظم انقلاب اسلامي، نيز قرار گرفته كه براي نمونه توزيع هدفمند يارانه ها را مي توان نام برد. اما همان طور كه گفته شد، عدالت از جمله موضوعاتي است كه گستره ي معنايي بسيار وسيعي دارد و در موضوعات مختلف معناهاي گوناگون و قابل جمعي را مي توان از آن برداشت كرد. مثلاً عدل كه به عنوان يكي از صفات حضرت حق تعالي شناخته مي شود با عدل فقهي به معناي انجام ندادن كبيره و اصرار نكردن بر صغيره، تفاوت معنايي و موضوعي دارد. يا عدل در مورد كسي كه مي خواهد در دادگاه شهادت دهد با عدل به معناي به وجود آوردن فضاي عادلانه براي فعاليت هاي اقتصادي تفاوتهاي واضحي دارد كه هريك در موضوعات خاص خود سنجش و بررسي مي شوند .

دهه ي چهارم انقلاب اسلامي كه به دهه ي پيشرفت و عدالت نامگذاري شده است، در واقع فرصتي براي جهش انقلاب به سوي نظام سازي و تمدن سازي اسلامي است. براي همين منظور هم بود كه رهبر فرزانه ي انقلاب، با ابتكار هوشمندانه ي خود، سلسله نشست هاي "الگوي اسلامي-ايراني پيشرفت" را با دعوت شماري از نخبگان حوزوي و دانشگاهي، برگزار كردند كه ماحصل آن تا كنون 3 نشست پُر بار با حضور ايشان و ارسال مقالات متعددي در همين راستا بوده است.

با توجه به اهميت بحث عدالت در تدوين الگوي اسلامي–ايراني پيشرفت و طرح تمدن سازي، در ادامه بر آن شديم، كه به صورت اجمالي به موضوع عدالت از منظر امام خميني(ره) و مقام معظم رهبري، بپردازيم:

قسمت اول: عدالت از ديدگاه امام خميني (ره) :

قبل از پرداختن به ديدگاه معمار كبير انقلاب اسلامي در مورد عدالت، لازم به توضيح است كه: انقلاب اسلامي ايران در شرايطي به پيروزي رسيد كه جهان شاهد دو قطبي شرق كمونيست و غرب ليبرال بود؛

حضرت امام (ره) در يكي از صحبت هايشان مي فرمايند:

" ما معادله جهاني و معيارهاي اجتماعي و سياسي اي را كه تا به حال به واسطه آن، تمام مسائل جهان، سنجيده مي شده است، را شكسته ايم. ما خود، چارچوب جديدي ساخته ايم كه در آن عدل را ملاك دفاع و ظلم را ملاك حمله گرفته ايم. از هر عادلي دفاع مي كنيم و بر هر ظالمي مي تازيم..."(صحيفه نور، 11/160)

اين سخن حضرت امام، عمق استرات‍ژيك حركت و مواضع جمهوري اسلامي در رويارويي با مسائل داخلي و بين المللي را نشان مي دهد. ايشان عدل را معيار دفاع و ظلم را معيار حمله معرفي مي كنند. به همين علت است كه جمهوري اسلامي، تا به امروز، از تمام عدالت خواهان دنيا دفاع كرده است و خواهد كرد و همچنين در برابر تمام ظالمان دنيا ايستاده است و مبارزه مي كند.

با اين مقدمه كوتاه، مي پردازيم به بحث عدالت- اعم از تعريف عدالت و جايگاه آن و ...- در انديشه امام راحل(ره

از ديدگاه رهبر كبير انقلاب اسلامي، عدالت اجتماعي يك مقصد است نه هدف نهايي بلكه هدف نهايي همان قرب الي الله و نوراني شدن انسان است:

" تمام تشكيلاتي كه در اسلام از صدر اسلام تا حال بوده است، و تمام چيزهايي كه انبيا از صدر خلقت تا حال داشتند و اولياي اسلام تا آخر دارند، معنويات اسلام است، عرفان اسلام است، معرفت اسلام است، در رأس همه امور، اين معنويات واقع است. تشكيل حكومت براي همين است، البته اقامه عدل است، لكن عنايت نهايي، معرفي خداست و عرفان اسلام."(همان، 20/298)

از منظر حضرت امام (ره) مفهوم عدالت يعني :

1- برابري و عدم تبعيض.

2- ظلم نكردن و زير بار ظلم نرفتن.

" عدالت اين است كه اين آدمي كه احتياج به من دارد، از خارج آمده الان، از راه دور آمده، به اين اداره احتياج دارد، زود رسيدگي بشود، به احتياج اين. اين طور نباشد كه يك كسي كه آشناي ما هست، جلو كارش را انجام بدهيم ، يك كسي كه خير، غريبه است، عقب تر انجام بدهيم و هكذا، چيزهايي كه شما مي دانيد، مي شد؛ اين چيزهايي كه مي شد، ديگر نگذاريد بشود." (همان 9/20

گزارش خطا